Szlarnik pacyficzny
| Zosterops conspicillatus[1] | |||
| (von Kittlitz, 1833) | |||
 Przedstawiciel podgatunku Z. c. saypani | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj |
Zosterops | ||
| Gatunek |
szlarnik pacyficzny | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
Szlarnik pacyficzny (Zosterops conspicillatus) – gatunek małego ptaka z rodziny szlarników (Zosteropidae). Klasyfikacja niejasna; IOC wyróżnia dwa podgatunki – szlarnika pacyficznego, który zamieszkiwał wyspę Guam (ostatni raz widziany w 1983; wymarły) i szlarnika białokantarowego, który zamieszkuje trzy wyspy spośród północnych Marianów Północnych (bliski zagrożenia wyginięciem).
Taksonomia
Po raz pierwszy gatunek opisał Heinrich von Kittlitz w 1833 na podstawie holotypu z wyspy Guam. Nowemu gatunkowi nadał nazwę Dicæum conspicillatum[3]. Obecnie (2021) Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny umieszcza szlarnika pacyficznego w rodzaju Zosterops pod nazwą Z. conspicillatus. Wyróżnia dwa podgatunki: nominatywny (szlarnik pacyficzny[4]) i Z. c. saypani (szlarnik białokantarowy[4])[5], który został opisany po raz pierwszy przez Dubois w 1902 na podstawie holotypu z Saipanu[6]. Klasyfikacja jest jednak sporna. Niektórzy uznają te dwa podgatunki za odrębne gatunki[7], są również odrębnie klasyfikowane przez IUCN[8][9]. Badania mtDNA nie wykazały znaczącej różnicy między ptakami z Guamu a szlarnikami białokantarowymi; różnice w sekwencjach badanych par zasad wynosiły 0,6 ± 0,5%, co jest typowe dla ptaków wróblowych należących do jednego gatunku[10].
Morfologia
Długość ciała wynosi około 10[7]–12[11][8] cm, masa ciała 7,9–10,5 g[7]. Wierzch ciała jest jaskrawy, oliwkowozielony, pokrywy uszne oliwkowe. Widoczna biała obrączka oczna. Spód ciała białożółty[11].
Zasięg występowania
Wymarły szlarnik pacyficzny zamieszkiwał wyspę Guam[12]. Szlarniki białokantarowe występują na trzech wyspach spośród Marianów Północnych: Saipan, Tinian i Aguijan[11].
Ekologia i zachowanie
Szlarniki białokantarowe zamieszkują różnorodne środowiska – od lasów porastających wapienne skały po zarośla wtórne z krzewami i siedliska ludzkie. Są rzadsze na sawannach z trawami o ostrych źdźbłach. Często żerują w większych stadach w koronach drzew. Żywią się nasionami, owadami, owocami, gąsienicami. Zdają się konkurować o pokarm z większymi złotoszlarnikami (Cleptornis marchei)[11].
Szlarniki pacyficzne, zamieszkujące Guam, występowały niemal we wszystkich środowiskach na wyspie. Żerowały w figowcach (Ficus) i drzewach Guettarda (marzanowate), zaroślach wtórnych, na obszarach trawiastych i zboczach; obserwowano je również na plażach i bagnach[13].
Lęgi
Okres lęgowy szlarników białokantarowych trwa od stycznia do lutego oraz w sierpniu i październiku. Na Saipanie jego najintensywniejszy przebieg przypada na luty i marzec. Najczęściej gniazda zakładają w zaroślach Leucaena leucocephala[11]. W przypadku szlarników pacyficznych odnotowano niewiele gniazd; według Harterta umieszczone były od 1 do 2 m nad ziemią. Jedno zbudowane było z delikatnych włókien roślinnych i korzonków[13].
Status
IUCN klasyfikuje obydwa podgatunki jako odrębne gatunki. Szlarnik pacyficzny jest wymarły (EX, Extinct)[9]. Najbardziej prawdopodobną przyczyną jego wymarcia było przypadkowe wprowadzenie na wyspę węża Boiga irregularis; po tym liczebność populacji zaczęła gwałtownie spadać. Podczas badań w latach 1963–1968 szlarniki pacyficzne występowały już tylko na izolowanych obszarach, w latach 70. XX wieku jedynie w okolicach klifów i północnego płaskowyżu. W 1981 odnotowano 2200 osobników, zamieszkujących obszar odpowiadający zaledwie 2% pierwotnego zasięgu. Ostatnia obserwacja miała miejsce w czerwcu 1983, podgatunek uznano za wymarły[12][13]. Szlarniki białokantarowe klasyfikowane są jako bliskie zagrożenia (NT, Near Threatened)[8]. Na Saipanie zagrożenie dla tych ptaków stanowią węże Boiga irregularis. Z 2007 pochodzi informacja o planowanych szkoleniach żołnierzy na Tinianie co, podobnie jak rozwój turystyki, stanowi potencjalne zagrożenie dla szlarników[11].
Przypisy
- ↑ Zosterops conspicillatus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Zosterops conspicillatus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Friedrich Heinrich von Kittlitz: Kupfertafeln zur Naturgeschichte der Vögel. 1833, s. 15.
- ↑ a b Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Zosteropidae Bonaparte, 1853 - szlarniki - White-eyes (wersja: 2021-01-14). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-02-21].
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Sylviid babblers, parrotbills, white-eyes. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-02-21]. (ang.).
- ↑ Alphonse Dubois de Saligny: Synopsis avium : nouveau manuel d'ornithologie. T. 1. 1902, s. 711.
- ↑ a b c van Balen, B.: Bridled White-eye (Zosterops conspicillatus). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2017. [dostęp 2017-06-06].
- ↑ a b c BirdLife International, Zosterops saypani, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2022-1 [dostęp 2022-08-25] (ang.).
- ↑ a b BirdLife International, Zosterops conspicillatus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2017-1 [dostęp 2017-06-06] (ang.).
- ↑ Beth Slikas, Isaac B. Jones, Scott R. Derrickson and Robert C. Fleischer. Phylogenetic Relationships of Micronesian White-Eyes Based on Mitochondrial Sequence Data. „The Auk”. 117 (2), s. 355-365, 2000.
- ↑ a b c d e f Saipan White-eye Zosterops saypani. BirdLife International. [dostęp 2017-06-06].
- ↑ a b Bridled White-eye Zosterops conspicillatus. BirdLife International. [dostęp 2017-06-06].
- ↑ a b c Julian P. Hume, Michael Walters: Extinct Birds. A&C Black, 2012, s. 264–265. ISBN 978-1-4081-5861-6.
Linki zewnętrzne
- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).