Szkoły publiczne w Hamtramck (ang. Hamtramck Public Schools, w skrócie HPS) – publiczny, czyli utrzymywany za pieniądze podatników, okręg szkolny znajdujący się w mieście Hamtramck w stanie Michigan (USA) na terenie aglomeracji Detroit. W okręgu znajdują się szkoły oferujące Program Wyboru (ang. School of Choice Program), w których uczniowie spoza okręgu mają możność kształcenia się w tym mieście^[1].

Według oficjalnych danych za rok 2011 odsetek uczniów kończących szkołę średnią wynosił w okręgu 62%. W związku z tym niedochodowa organizacja charytatywna United Way of America podjęła starania – wsparte finansowo przez fundację firmy General Motors sumą 27,1 mln USD – by poprawić ten stan rzeczy^[2].

Gdy w roku 1922 Hamtramck uzyskało prawa miejskie Rada Szkolna składała się wyłącznie z Polaków, a większość uczniów była polskimi katolikami. W 1925 roku z 7526 uczniów w okręgu około 5400 stanowili Polacy urodzeni w Polsce; połowa z nich nie miała amerykańskiego obywatelstwa. Do połowy lat dwudziestych z dzieci uczęszczających do szkół w Hamtramck 66% było uczniami szkół publicznycj^[3]. Typowa szkoła publiczna miała średnio 45 uczniów w klasie, natomiast szkoły przyparafialne w Hamtramck nawet siedemdziesięciu^[4]. We wczesnych latach dwudziestych roczny przyrost liczby uczniów HPS wynosił 27%, podczas gdy w szkołach niepublicznych około 6%^[3]. W tym okresie język polski stał się językiem nauczania w HPS. W 1925 roku do Hamtramck High School uczęszczało 655 uczniów. JoEllen McNergney Vinyard, autorka książki „For Faith and Fortune: The Education of Catholic Immigrants in Detroit, 1805-1925” pisze, że w Hamtramck High było „znacznie więcej uczniów niż we wszystkich polskich katolickich szkołach Detroit razem wziętych”^[4].

W tamtych czasach rodziny hamtramckie częstokroć posyłały swe dzieci do zerówek przy szkołach publicznych, by następnie przenieść je do szkół przyparafialnych na czas, w którym najważniejsza była nauka religii. Dlatego w grupach wiekowych od 7 do 12 szkoły katolickie miały najwięcej uczniów. Gdy czas ten mijał wielu uczniów (także ze względu na koszty) wracało do szkół publicznych. W roku 1925 do szkół publicznych uczęszczało 1467 uczniów w wieku 14-15 lat, podczas gdy do szkół niepublicznych zaledwie 217^[4].

Na przestrzeni XX wieku 8% nauczycieli HPS stanowili Polacy^[5]. „Liczba nauczycieli pochodzenia polskiego w Detroit nie jest tak duża jak w Hamtramck, gdzie stanowią ponad osiem procent całego grona nauczycielskiego. Dla porównania: w Northeastern High School w Detroit tylko dyrektor, bibliotekarka i dwoje nauczycieli to Polacy urodzeni w Europie”^[5].

W lutym 2003 roku okręg miał 3800 uczniów, a budżet roczny wynosił 35 milionów USD^[6]. W kwietniu George Ward, były zastępca prokuratora hrabstwa Wayne, przeprowadził śledztwo odnośnie do wydatków okręgu. Dochodzenie ujawniło, że okręg wydał 80 003 USD i stracił 18 miesięcy na zbudowanie pawilonu ogrodowego w Veterans Memorial Park. W rzeczywistości pawilon został zakupiony jako zestaw do składania za 2000 USD^[7]. W rezultacie przyjęto pięcioletni plan poprawy sytuacji w okręgu. Gazeta "Detroit News(inne języki))" określiła sytuację okręgu jako „kłopotliwą”^[8].

W czerwcu 2004 roku Detroit News nazwał sytuację finansową okręgu „katastrofalną”^[9]. 24 czerwca 2004 roku Departament Edukacji stanu Michigan wysłał grupę ekspertów, którzy mieli skontrolować stan finansowy i edukacyjny okręgu. Gazeta Detroit News pisała, że zgodnie z prawem stanowym władze – przed przejęciem zarządzania okręgiem – winny przeprowadzić drobiazgową kontrolę finansową^[9]. Martin Ackley, rzecznik Toma Watkinsa, stanowego superintendenta (odpowiednik ministra) edukacji wyjaśnił, że nie chodzi o przejęcie władzy, lecz raczej czegoś, co określił jako „pomoc stanową”^[9].

Uruchomienie w roku 2005 systemu szkół czarterowych (placówek oświatowych korzystających z funduszy publicznych lecz niezależnych od okręgów) zmniejszyło nabór nowych uczniów do szkół okręgu Hamtramck. Paul Stamatakis, nowy superintendent oświadczył, że specjalna komisja oceni, czy sytuację okręgu zmieni wprowadzenie klas z językami arabskim i bengali. Chodziło o przyciągnięcie uczniów-muzułmanów. Angel Cecil w artykule w "(Detroit Free Press(inne języki)" napisała, że „okręgi szkolne Detroit i Hamtramck, borykające się ze zmniejszeniem liczby uczniów, mają szansę przyciągnąć tych, którzy chcą klas z językiem arabskim”^[10]. Tymczasem okręg miał bardzo skromny fundusz przeznaczający 6700 USD na ucznia rocznie. W wymiarze stanowym była to kwota najniższa; dla porównanie w okręgu szkolnym Detroit było to 7100 USD na ucznia. M. Kay Siblani z pisma "The Arab American News(inne języki)" pisał, że „zmniejszanie się naboru, rosnące koszta i niewystarczająca pomoc stanu powodują, że system jest niemal nie do naprawienia”^[11].

W roku 2008 przedstawiciele okręgu poinformowali, że chcą zaoferować różnorakie programy pozaszkolne, w tym wynajem budynków, kursy kulinarne i komputerowe, a także poszerzyć zakres kształcenia dla dorosłych^[12].

W roku szkolnym 2013/2014 w okręgu było 3078 uczniów pochodzących z 23 krajów. Dla mniej niż 45% uczniów angielski był językiem ojczystym^[13]. W 2013 roku najczęściej używanymi językami nie-angielskimi okręgu były bengali, arabski, bośniacki, polski i albański, a 45% uczniów mówiło po arabsku^[13].

Sally Howell, autorka pracy „Competing for Muslims: New Strategies for Urban Renewal in Detroit”, pisze: „Trudno znaleźć w Hamtramck nauczycieli, którzy pozytywnie ocenialiby wyzwania, jakie niosą ze sobą te zmiany. Szkoły publiczne, otoczone morzem nie mówiących po angielsku mieszkańców i rozbite napięciami etnicznymi wśród nastolatków, wciąż jeszcze starają się zapobiegać ucieczce muzułmańskich uczniów do szkół czarterowych bądź do okręgu szkolnego w Highland Park”^[14].

• Klasy 9-12
  • Hamtramck High School
  • Horizon High School (niepubliczna)

• Klasy 7-8
  • Kosciuszko Middle School
    • Nazwana na cześć Tadeusza Kościuszki. Uczęszcza około 400 uczniów. Status middle school uzyskała w latach siedemdziesiątych; uprzednio była szkołą podstawową^[16].

• Klasy 1-6
  • Dickinson East Elementary School
  • Dickinson West Elementary School

• Klasy K-7
  • Holbrook Elementary School
    • Holbrook jest najstarszą szkołą w Hamtramck. Nazwano ją tak na cześć rodziny Dewitta C. Holbrooka, jednego z założycieli miasta. W roku 1886 powstał pierwszy, drewniany, 3-izbowy budynek szkolny. W 1896 powstał budynek murowany, a szkoła liczyła 350 uczniów. Liczba uczniów w latach 1901–1903 stale rosła, więc w 1913 dobudowano dodatkowe skrzydło. W latach dwudziestych trzecią kondygnację strawił pożar; nigdy jej nie odbudowano. W 1929 budynek uległ przebudowie. Na stronie internetowej szkoły czytamy: „W ramach remontu udoskonalono ogrzewanie i oświetlenie, ale budynek jako taki pozostał do dziś taki, jaki był w roku 1929”^[17].

• Carpenter Elementary School – wyburzona
• Copernicus Elementary/Middle School – w tym miejscu obecnie znajduje się Hamtramck High School
• stara Hamtramck High School – Hamtramck High mieściła się w budynku u zbiegu ulic Wyandotte i Hewitt do czasu, aż została w latach siedemdziesiątych przeniesiona w miejsce zlikwidowanej szkoły Copernicus; Stary budynek został zburzony
• Pilsudski Elementary School – wyburzona
• Pulaski Elementary School – wyburzona

• Polonia w Stanach Zjednoczonych

• Otto Feinstein: Ethnic Communities of Greater Detroit. Monteith College: Wayne State University, 1970.
• Sally Howell: Competing for Muslims: New Strategies for Urban Renewal in Detroit. W: Andrew Shryock: Islamophobia/Islamophilia: Beyond the Politics of Enemy and Friend. Bloomington, IN: Indiana University Press, 2010. ISBN 0-2530-0454-3.
• JoEllen McNergney Vinyard: For Faith and Fortune(inne języki): The Education of Catholic Immigrants in Detroit, 1805-1925. Champaign, Illinois: University of Illinois Press(inne języki), 1998. ISBN 0-2520-6707-X.

• Hamtramck Public Schools
• School district map – By J. Shively, Michigan Department of Information Technology, Center for Geographic Information. March 2008.