Szczodrzeniec
Chamaecytisus ratisbonensis | |||
Systematyka[1][2] | |||
Domena | |||
---|---|---|---|
Królestwo | |||
Podkrólestwo | |||
Nadgromada | |||
Gromada | |||
Podgromada | |||
Nadklasa | |||
Klasa | |||
Nadrząd | |||
Rząd | |||
Rodzina | |||
Podrodzina | |||
Rodzaj |
szczodrzeniec | ||
Nazwa systematyczna | |||
Chamaecytisus Link. Handb. 2: 154. 1831 (ante Sep) | |||
Typ nomenklatoryczny | |||
Chamaecytisus supinus (L.) Link[3] | |||
Synonimy | |||
|
Szczodrzeniec (Chamaecytisus Link.) – wyróżniany w niektórych ujęciach systematycznych rodzaj roślin z rodziny bobowatych, alternatywnie włączany jest do rodzaju Cytisus jako sekcja Tubocytisus DC, Prodr. 2: 153. 1825. Obejmuje od ok. 30 do 43[4] gatunków. Rośliny te występują na obszarze od Wysp Kanaryjskich po zachodnią Azję. W Polsce występują 4 gatunki rodzime i jeden przejściowo dziczejący.
Należą tu krzewy i półkrzewy o liściach sezonowych, trójlistkowych. Kwiaty zebrane są w kwiatostany wyrastające szczytowo lub w kątach liści. Kielich jest rurkowaty, wcinany do ok. 1/3 długości. Korony są żółte, białe lub różowe. Strąk podługowaty, 2–5 nasienny[5].
Rozmieszczenie geograficzne
Zasięg rodzaju obejmuje Wyspy Kanaryjskie, Maroko, południową i środkową Europę, region Kaukazu i Azji Mniejszej oraz Kazachstan i zachodnią Syberię[4].
- Gatunki flory Polski[6]
- szczodrzeniec główkowaty Chamaecytisus supinus (L.) Link
- szczodrzeniec rozesłany Chamaecytisus ratisbonensis (Schaeff.) Rothm
- szczodrzeniec ruski Chamaecytisus ruthenicus (Fisch. ex Woł.) Klásk.
- szczodrzeniec wydłużony Chamaecytisus glaber (L.f) Rothm., syn. Cytisus elongatus Waldst. & Kit. – efemerofit
- szczodrzeniec zmienny, sz. biały Chamaecytisus albus (Hacq.) Rothm.
Systematyka
- Pozycja systematyczna
Jest to jeden z szeregu rodzajów tworzących grupę Cytisus-Genista, nad której klasyfikacją toczyła się długa debata, aktywna zwłaszcza po uzyskaniu wyników analiz molekularnych w latach 90. XX wieku i w pierwszych latach XXI wieku. Rozważano wówczas utrzymanie i rozwijanie podziału na liczne drobne rodzaje lub scalenie taksonów w kilka większych rodzajów[7]. Wyodrębniony rodzaj Chamaecytisus w ujęciu Bisby'ego z 1981 obejmował ok. 30 gatunków wyróżniających się rurkowatym kielichem. Od początku lat 90. Chamaecytisus był jednak zwykle włączany do Cytisus (Cristofolini w 1991[8], Käss i Wink 1997[9], Cubas i in. 2002[10], Wink i Mohamed 2003[11]). We florach krajowych takson ujmowany był różnie jako rodzaj lub sekcja w obrębie Cytisus[7]. W 2006 roku dyskusję nad klasyfikacją tej grupy podsumowali Cristofolini i Troìa wyróżniając obszerny rodzaj Cytisus z Chamaecytisus w randze sekcji Cytisus sect. Tubocytisus DC, Prodr. 2: 153. 1825[5]. Mimo to wciąż w różnych źródłach rodzaj jest ujmowany odrębnie[6][4].
- Wykaz gatunków[4]
- Chamaecytisus albus (Hacq.) Rothm. – szczodrzeniec zmienny
- Chamaecytisus austriacus (L.) Link
- Chamaecytisus banaticus (Griseb. & Schenk) Rothm.
- Chamaecytisus borysthenicus (Gruner) Klásk.
- Chamaecytisus calcareus (Velen.) Kuzmanov
- Chamaecytisus cassius (Boiss.) Rothm.
- Chamaecytisus danubialis (Velen.) Rothm.
- Chamaecytisus drepanolobus (Boiss.) Rothm.
- Chamaecytisus elongatus (Waldst. & Kit.) Link – szczodrzeniec wydłużony
- Chamaecytisus eriocarpus (Boiss.) Rothm.
- Chamaecytisus frivaldszkyanus (Degen) Kuzmanov ex Greuter, Burdet & G.Long
- Chamaecytisus heuffelii (Wierzb.) Rothm.
- Chamaecytisus hirsutus (L.) Link – szczodrzeniec szorstki[12]
- Chamaecytisus jankae (Velen.) Rothm.
- Chamaecytisus korabensis Pifkó & Barina
- Chamaecytisus kovacevii (Velen.) Rothm.
- Chamaecytisus kreczetoviczii (E.D.Wissjul.) Holub
- Chamaecytisus leiocarpus (A.Kern.) Rothm.
- Chamaecytisus lindemannii (Krecz.) Klásk.
- Chamaecytisus litwinowii (Krecz.) Klásk.
- Chamaecytisus mollis (Cav.) Greuter & Burdet
- Chamaecytisus nejceffii (Urum.) Rothm.
- Chamaecytisus paczoskii (Krecz.) Klásk.
- Chamaecytisus pineticola Ivchenko
- Chamaecytisus podolicus (Blocki) Klásk.
- Chamaecytisus ponomarjovii (Seredin) Czerep.
- Chamaecytisus prolifer (L.f.) Link
- Chamaecytisus proteus (Zumagl.) Holub
- Chamaecytisus pseudojankae Pifkó & Barina
- Chamaecytisus × pseudorochelii (Simonk.) Pifkó
- Chamaecytisus pulvinatus (Quézel) Raynaud
- Chamaecytisus purpureus (Scop.) Link – szczodrzeniec purpurowy
- Chamaecytisus pygmaeus (Willd.) Rothm.
- Chamaecytisus ratisbonensis (Schaeff.) Rothm. – szczodrzeniec rozesłany
- Chamaecytisus rochelii (Wierzb. ex Griseb. & Schenk) Rothm.
- Chamaecytisus ruthenicus (Fisch. ex Wol.) Klásk. – szczodrzeniec ruski
- Chamaecytisus skrobiszewskii (Pacz.) Klásk.
- Chamaecytisus spinescens Rothm.
- Chamaecytisus supinus (L.) Link – szczodrzeniec główkowaty
- Chamaecytisus tommasinii (Vis.) Rothm.
- Chamaecytisus triflorus (Lam.) Skalická
- Chamaecytisus virescens (Kovács ex Neilr.) Dostál
- Chamaecytisus wulfii (Krecz.) Klásk.
- Chamaecytisus zingeri (Nenukow ex Litv.) Klásk.
Przypisy
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens , Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-12-22] (ang.).
- ↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-01-23].
- ↑ a b c d e Chamaecytisus Link. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-05-27].
- ↑ a b Cristofolini G.; Troìa A.. A reassessment of the sections of the genus Cytisus Desf. (Cytiseae, Leguminosae). „Taxon”. 55, s. 733-746, 2006.
- ↑ a b Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 58, ISBN 978-83-62975-45-7 .
- ↑ a b G. P. Lewis, Brian Schrire, Barbara Mackinder, Mike Lock: Legumes of the World. Royal Botanic Gardens, Kew, 2005, s. 283, 292. ISBN 978-1-900347-80-8.
- ↑ Cristofolini, G. (1991). Taxonomic revision of Cytisus sect. Tubocytisus DC. (Fabaceae). Webbia 45: 187-219
- ↑ Käss, E., Wink, M. (1997. Phylogenetic relationships in the Papilionaceae (family Leguminosae) based on nucleotide sequences of cpDNA (rbcL) and ncDNA (ITS 1 and 2). Molec. Phylogen. Evol. 8: 65-88
- ↑ Cubas, P., Pardo, C. & Tahiri, H. (2OO2). Molecular approach to the phylogeny and systematics of Cytisus (Leguminosae) and related genera based on nucleotide sequences of nrDNA (ITS region) and cpDNA (trnL-trnF intergenic spacer). Pl. Syst. Evol. 233(3-4): 223-242.
- ↑ Wink, M., Mohamed, G.LA. (2003). Evolution of chemical defense traits in the Leguminosae: mapping of distribution patterns of secondary metabolites on a molecular phylogeny inferred from nucleoticle sequences of the rbcL gene. Biochem Syst. Ecol 3l: 897-917
- ↑ Wymieniony jest w Roślinach polskich prof. Szafera, jednak na terenie Polski nie występuje