Szatańskie tango (film)
 Wielka Nizina Węgierska – miejsce akcji filmu | |
| Gatunek | |
|---|---|
| Data premiery |
8 lutego 1994 |
| Kraj produkcji | |
| Język |
węgierski |
| Czas trwania |
423 min, 445 min lub 460 min |
| Reżyseria | |
| Scenariusz | |
| Muzyka |
Mihály Víg |
| Zdjęcia |
Gábor Medvigy |
Szatańskie tango (węg. Sátántangó) – węgierski czarno-biały dramat filmowy z 1994 roku w reżyserii Béli Tarra, będący adaptacją powieści László Krasznahorkaia pod tym samym tytułem.
Film, według opinii krytyki, wyznaczył nowe granice języka kina, stając się dziełem-inspiracją dla wielu reżyserów, m.in. Gusa Van Santa[1]. Ponad siedmiogodzinna, czarno-biała epopeja siłę swego oddziaływania zawdzięcza przede wszystkim długim, hipnotycznym ujęciom (film składa się z zaledwie 39 scen[2]) oraz cyklicznej strukturze wyznaczanej powracającym motywem tańca – tytułowego szatańskiego tanga[3].
Obsada
- Mihály Víg – Irimiás
- Putyi Horváth – Petrina
- László Lugossy – Schmidt
- Éva Almássy Albert – Pani Schmidt
- János Derzsi – Kráner
- Irén Szajki – Pani Kráner
- Alfréd Járai – Halics
- Miklós Székely – Futaki
- Erzsébet Gaál – Pani Halics
- György Barkó – dyrektor szkoły
- Zoltán Kamondi – karczmarz
- András Bodnár – Sanyi Horgos
- Ilona Bojár – Pani Horgos
- Erika Bók – Estike
- István Juhász – Kelemen
- Peter Berling – doktor
- Péter Dobai – kapitan
Fabuła
Niewielka, odległa od miasta wioska na Wielkiej Nizinie Węgierskiej, schyłek ery komunistycznej. Mieszkańcy wioski – pracownicy podupadłej spółdzielni rolniczej – tkwią w marazmie, bez perspektyw na lepsze życie. Ich bieda materialna towarzyszy pustce duchowej i degradacji moralnej. Jednak bohaterowie filmu czekają na jakiś znak, na nadejście Wybawiciela, który pozwoli im rozpocząć nowe życie[5].
Głosy krytyków
O filmie Tarra pisano:
Koronne przedsięwzięcie wielkiego indywidualisty końca wieku, tworzącego hipnotyczne, alegoryczne filmy bez skrótów narracyjnych (...). W tej wizji dantejskiego labiryntu piekła na ziemi, z ludźmi wirującymi w zamkniętej pętli czasu w kręgu złudnych nadziei, Irimiás jest wodzirejem krainy bez Boga, gdzie nie ma już dzwonnic. Tarr wyraźnie unika dopowiedzeń – może z wyjątkiem jednej sceny, gdy zdjęty chwilowym lękiem złoczyńca pada na kolana przed zrujnowanym kościołem, miejscem śmierci Estike – lecz metafizyczny wymiar jego dzieła jest oczywisty, a Irimiása uznać można za jedną z najlepszych współczesnych personifikacji szatana.
W „Szatańskim tangu” Krasznahorkai jak nikt inny pokazał zupełną degrengoladę społeczeństwa zmulonego nudą i beznadzieją prowincji, smutkiem komunizmu i klęską „gospodarki niedoboru”, nędzą zapomnianej przez Boga i Pierwszego Sekretarza wsi gdzieś w odmętach puszty. Świata, o którym pamięta jedynie właśnie Szatan, bo to jego królestwo. Świata, w którym, zapijając się palinką, ludzie balansują pomiędzy rozpaczą a nadzieją na ucieczkę z tego najniższego piekielnego kręgu, czekając na obiecanego Mesjasza, który zamiast wyprowadzić ich z domu niewoli, okazuje się być zwykłym hochsztaplerem. (...) Z „Szatańskiego tanga” Béla Tarr, niebywały zupełnie reżyser, podobnie jak Krasznahorkai w literaturze, całkowicie osobny na tle światowej kinematografii, trudno porównywalny z jakimkolwiek innym artystą, zrobił filmowe arcydzieło pod tym samym tytułem.
W plebiscycie krytyków filmowych, zorganizowanym w 2012 r. przez czasopismo Brytyjskiego Instytutu Filmowego „Sight & Sound”, Szatańskie tango na 250 ocenianych filmów zajęło 36 miejsce[7].
Nagrody
- Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Berlinie 1994
- Nagroda Caligari dla Béli Tarra[8]
- National Society of Film Critics Awards, USA 1994
- Special citation for experimental films[9]
Przypisy
- ↑ Scott Macaulay: SANDS OF TIME. Filmmaker, winter 2002. [dostęp 2014-11-24]. (ang.).
- ↑ a b Krzysztof Varga: Wojna końca świata. Tygodnik Powszechny, 2012-11-07. [dostęp 2014-08-19].
- ↑ Szatańskie tango. Opis filmu. Stowarzyszenie Filmowców Polskich. [dostęp 2014-08-19].
- ↑ Sátántangó. Port.hu. [dostęp 2014-08-22].
- ↑ a b c Światowa encyklopedia filmu religijnego. Marek Lis i Adam Garbicz (red.). Kraków: Biały Kruk, 2007, s. 516. ISBN 978-83-60292-30-3.
- ↑ Sátántangó. Full Cast & Crew. IMDb. [dostęp 2014-08-22].
- ↑ The 100 Greatest Films of All Time. [w:] Sight & Sound [on-line]. British Film Institute, 2021. [dostęp 2021-10-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-26)]. (ang.).
- ↑ Caligari-Filmpreis (Berlinale Forum). Bundesverband kommunale Filmarbeit e.V.. [dostęp 2014-08-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-04-02)].
- ↑ Past Awards. National Society of Film Critics. [dostęp 2014-08-22].
Linki zewnętrzne
- Szatańskie tango w bazie Filmweb
- Szatańskie tango w bazie IMDb (ang.)