Szariwka (obwód chmielnicki)
| |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Obwód | |||||
| Rejon | |||||
| Wysokość |
266 m n.p.m. | ||||
| Populacja (2001) • liczba ludności |
| ||||
| Nr kierunkowy |
+380 3853 | ||||
| Kod pocztowy |
32132 | ||||
Położenie na mapie obwodu chmielnickiego  | |||||
Położenie na mapie Ukrainy  | |||||
 49°13′05″N 26°56′54″E/49,218056 26,948333
| |||||
Szariwka (ukr. Шарівка, pol. Szarawka) – wieś na Ukrainie, w obwodzie chmielnickim, w rejonie jarmolińskim, niedaleko miasta Chmielnicki na Ukrainie, 250-300 km na wschód od Lwowa.
Historia
Wieś była własnością Firleja. Następnie dobra królewskie nadane Bernardowi Pretwiczowi (ok.1500-1563), staroście barskiemu i trembowelskiemu przez królowę Bonę[2] w roku 1539, w kolejnych latach jego syna Jakuba (1543-1613), wojewody podolskiego i posła na sejm województwa podolskiego[2], który został pochowany w Szarawce. Jeszcze w poł. XIX w. istniało w kościele dominikańskim poświęcone mu epitafium. Mimo swej rozległej działalności politycznej i wojskowej, Bernard Pretwicz najchętniej przebywał w Szarawce, którą po spaleniu przez Tatarów w 1567 odbudował. W Szarawce, stanął również klasztor dominikanów fundacji Pretwicza. W połowie XIX wieku kościół dominikański uległ kasacji, i zamieniony został przez władze carski na cerkiew prawosławną (zob. cerkiew w Szarawce).
Po wygaśnięciu linii podolskiej Pretwiczów, Szarawka stała się własnością Dulskich. Postacią najbardziej znaną z tego rodu był Jan Dulski (zm. 1590), kasztelan chełmiński, podskarbi koronny. Ostatecznie Dulscy osiedli w Galicji.
W okresie konfederacji barskiej przebiegał tędy jeden z szańców konfederackich w kierunku Szarogrodu.
Pod rozbiorami siedziba gminy Szarawka w powiecie proskurowskim guberni podolskiej.
Etnografia
Wieś jest polską enklawą, kultywująca kulturę polską od momentu zamieszkania tego terytorium przez Mazurów[3] w XVI w, które to zostały przesiedlone tu po zniszczeniu Podola przez Tatarów.
Dowodem zamieszkania tej wsi przez ludność polskiej narodowości służą liczne źródła historyczne - pisemne i nie pisemne, wśród nich i wspomnienia o Płoskirowie Andrejewa P. z 1897. „Plaskirów (obecnie Chmielnicki) został zniszczony przez Tatarów w XVII w. i dla zaludnienia tej miejscowości zostali powołane Polacy z województwa mazowieckiego, które to mieszkają i do dziś znane jako „mazury” (ukr. мазурі) w samym mieście tak i wokół niego we wsiach Szarawka, Maćkowce, Greczany.”
Zamek, rezydencja
- w fortalicjum rezydowali Pretwiczowie (Pretwitz) herbu Wczele, pochodzący ze Śląska i pierwsi Dulscy[4], którzy na przełomie XVIII w. i XIX w. wybudowali rezydencję w stylu klasycystycznym[2]. Dwór z dwiema oficynami[4].
Przypisy
- ↑ Liczby ludności miejscowości obwodu chmielnickiego na podstawie spisu ludności wg stanu na dzień 5 grudnia 2001 roku. (ukr.).
- ↑ a b c Roman Aftanazy, Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, wyd. drugie przejrzane i uzupełnione, t. 9: Województwo podolskie, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1996, s. 356-359, ISBN 83-04-04268-1, ISBN 83-04-03701-7 (całość).
- ↑ „Prawie na przedmieściach Chmielnickiego znajdują się dwie polskie wsie - Maćkowce i Szarawka, zamieszkałe przez tzw. Mazurów, potomków osadników z Mazowsza, którzy w XVI wieku przybyli na te tereny. [w:] Biuletyn Stowarzyszenia Wspólnota Polska. 1999 str. 35]
- ↑ a b Zbigniew Hauser: Dawne zapomniane polskie rezydencje na Ukrainie (II). nimoz.pl. [dostęp 2016-08-11].
Linki zewnętrzne
- Szarawka, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890, s. 792.
- Szariwka (obwód chmielnicki), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 741.
- Szariwka na mapie Ukrainy
- Волочиская ветвь. ounb.km.ua. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-08-26)].