Svetozar Gligorić

Svetozar Gligorić, Haga 1966
Data i miejsce urodzenia	2 lutego 1923 Belgrad
Data i miejsce śmierci	14 sierpnia 2012 Belgrad
Obywatelstwo	Jugosławia Jugosławia
Tytuł szachowy	arcymistrz (1951)
Multimedia w Wikimedia Commons

Svetozar Gligorić, serb. Светозар Глигорић (ur. 2 lutego 1923 w Belgradzie, zm. 14 sierpnia 2012 tamże)^[1] – serbski szachista, arcymistrz od 1951 roku.

W 1938 roku, w wieku piętnastu lat, wygrał turniej o mistrzostwo Belgradzkiego Klubu Szachowego. Następne lata II wojny światowej nie sprzyjały rozwojowi jego talentu. Po wojnie pracował jako dziennikarz i organizator rozgrywek szachowych. Brał udział w coraz większej liczbie turniejów, szybko rozwijając swoje szachowe umiejętności. W 1947 zajął pierwsze (dzielone) miejsce w mistrzostwach Jugosławii i wygrał swój pierwszy turniej międzynarodowy w Warszawie, wyprzedzając przyszłego mistrza świata, Wasilija Smysłowa^[2].

W 1951 roku, po przyznaniu mu tytułu arcymistrza przez Międzynarodową Federację Szachową, Gligorić postanowił całkowicie poświęcić się szachom. Przez następne dwadzieścia lat był czołowym szachistą świata, jednym z najaktywniejszych szachistów w historii. Uczestniczył w niezliczonej liczbie turniejów międzynarodowych, wiele z nich wygrywając. Wśród największych jego sukcesów są zwycięstwa w silnie obsadzonych turniejach w Mar del Placie (1950), Londynie (1951, memoriał Howarda Stauntona), Sztokholmie (1954), Belgradzie (1964) i Manili (1968). Regularnie brał udział w turniejach w Hastings, tradycyjnie rozgrywanych na przełomie roku, w których pięciokrotnie zajmował pierwsze miejsca.

W latach 50. i 60. Gligorić był stałym uczestnikiem rozgrywek o mistrzostwo świata. Zajął pierwsze miejsce w pięciu turniejach strefowych. Ośmiokrotnie startował w turniejach międzystrefowych, trzykrotnie awansując do dalszych rozgrywek. W turniejach pretendentów zajmował dalsze miejsca, w 1953 roku w Zurychu – XIII^[3], w 1959 roku w Jugosławii – VI miejsce^[4]. W 1968 roku w Belgradzie przegrał mecz pretendentów z Michaiłem Talem 3½ – 5½^[5].

W latach 1950–1982 Gligorić piętnastokrotnie reprezentował Jugosławię na olimpiadach szachowych (13 razy na pierwszej szachownicy), zdobywając wraz z drużyną 12 medali (1 złoty, 6 srebrnych i 5 brązowych). W 1958 roku zdobył złoty medal za wynik 80% na pierwszej szachownicy^[6]. Dwunastokrotnie wygrywał lub dzielił pierwsze miejsce w mistrzostwach Jugosławii.

Mimo swojej dużej aktywności turniejowej Gligorić był również znanym i cenionym dziennikarzem, działaczem i sędzią szachowym. Regularnie współpracował z renomowanymi periodykami szachowymi Chess Review i Chess Life, a także z Šahovskim Informatorem, wydającym Encyklopedię otwarć szachowych. Był autorem wielu książek i opracowań teoretycznych. Wniósł duży wkład w rozwój teorii otwarć szachowych, szczególnie obrony królewsko-indyjskiej i partii hiszpańskiej, w których ważne warianty nazwano jego imieniem.

Według systemu Chessmetrics, najwyższy ranking osiągnął w listopadzie 1958 r., z wynikiem 2743 punktów zajmował wówczas 6. miejsce na świecie^[7].

W wieku 88 lat Svetozar Gligorić wydał swój pierwszy album muzyczny pt. „How I survived the 20th century”, na którym umieścił własne utwory z gatunków jazz, blues oraz rap^[8][9].

• W.Litmanowicz, J. Giżycki, „Szachy od A do Z”, tom I, Warszawa 1986, s. 297–299
• Svetozar Gligorić: 1923 – 2012 (ang.)

• Svetozar Gligorić – wybrane partie szachowe (ang.)
• Svetozar Gligorić – profil na stronie FIDE (ang.)
• To Gligoric with Love – a legend turns 85 (ang.)
• Remembering Svetozar Gligoric: Part 1 | Part 2 | Part 3 (ang.)