Szwedzcy Demokraci
Państwo | |
---|---|
Lider | |
Data założenia |
6 lutego 1988 |
Adres siedziby | |
Ideologia polityczna | |
Poglądy gospodarcze | |
Liczba członków |
33 207[1] |
Członkostwo międzynarodowe |
|
Grupa w Parlamencie Europejskim |
|
Młodzieżówka | |
Barwy |
żółty |
Obecni posłowie | 72/349 |
Obecni eurodeputowani | 3/21 |
Strona internetowa |
Szwedzcy Demokraci (szw. Sverigedemokraterna, SD) – szwedzka narodowo-konserwatywna, nacjonalistyczna i populistyczna partia polityczna[2][3], założona w 1988 roku[4], będąca sukcesorką Partii Szwedów, Partii Postępu i organizacji Bevara Sverige Svenskt[5]. Początkowo partia podnosiła postulaty faszystowskie i antydemokratyczne[4], jednak pod koniec lat 90. XX wieku zaczęła się dystansować od swojej ideologicznej przeszłości[6]. Przedstawiciele partii w Parlamencie Europejskim należą do frakcji Europejskich Konserwatystów i Reformatorów[7].
Historia
Partia została założona 6 lutego 1988[8]. W latach 1988–1992 partia posiadała dwóch liderów (w latach 1988–1989 funkcję tę pełnili Leif Ericsson i Jonny Berg, w latach 1989–1990 Ola Sundberg i Anders Klarström, a w latach 1990–1992 Anders Klarström i Madeleine Larsson)[9]. W latach 1992–1995 funkcję lidera samodzielnie pełnił Anders Klarström[4]. Pod rządami Mikaela Janssona partia przeszła gruntowne zmiany ideologiczne i wizerunkowe[4]. W 1999 partia odcięła się od wszystkich organizacji, nawiązujących do narodowego socjalizmu[4].
W 2005 roku liderem partii został Jimmie Åkesson[4]. Podobnie jak Mikael Jansson, Åkesson dążył do stworzenia wizerunku Szwedzkich Demokratów jako partii pragmatycznej, bardziej umiarkowanej[4]. W wyborach parlamentarnych w 2010 roku partia zdobyła 5,7% głosów i wprowadziła do Riksdagu 20 posłów[10]. W wyborach parlamentarnych w 2014 roku partia zdobyła 12,9% głosów[4]. Po owych wyborach zarówno partie lewicowe, jak i partie prawicowe nie były w stanie stworzyć rządu większościowego, w związku z czym „języczkiem u wagi” stali się Szwedzcy Demokraci[4]. Ostatecznie rząd stworzyły Szwedzka Socjaldemokratyczna Partia Robotnicza i Partia Zielonych[11]. 3 grudnia 2014 parlamentarzyści SD zagłosowali za propozycją autorstwa Sojuszu, uniemożliwiając tym samym podwyższenie podatków na rzecz wzmocnienia i częściowej rozbudowy państwa opiekuńczego[4]. 27 grudnia Löfven poinformował o dojściu do porozumienia z partiami Sojuszu, mającego na celu marginalizację Szwedzkich Demokratów[4]. Umowa, pomimo że obowiązywała do 2022 roku, została zerwana w październiku 2015 roku[11][12].
W wyborach parlamentarnych w 2018 roku partia zdobyła 17,5% głosów i wprowadziła do Riksdagu 62 posłów[13]. W tym samym roku został wybrany pierwszy burmistrz z ramienia Szwedzkich Demokratów (w gminie Hörby)[14]. W 2018 roku Szwedzcy Demokraci weszli wraz z Umiarkowaną Partią Koalicyjną i Chrześcijańskimi Demokratami w skład koalicji rządzących m.in. w gminie Bromölla, gminie Herrljunga, gminie Sölvesborg, gminie Staffanstorp[15][16]. 24 listopada 2021 roku Szwedzcy Demokraci wraz z posłami Umiarkowanej Partii Koalicyjnej i Chrześcijańskich Demokratów przegłosowali propozycję budżetu, w którym założono obniżkę podatków[17][18].
W wyborach parlamentarnych w 2022 roku partia zajęła 2. miejsce i wprowadziła do Riksdagu 73 posłów[19]. Szwedzcy Demokraci poparli rząd Ulfa Kristerssona w zamian za utworzenie biura koordynacyjnego w kancelarii rządu, zajmującego się monitorowaniem jego prac[19][20]. Partia brała udział w tworzeniu umowy koalicyjnej w Tidö[19].
Program
Program Szwedzkich Demokratów opiera się na narodowym konserwatyzmie[2] i populizmie[21].
Partia chce ograniczenia liczby wykonywanych aborcji. Postuluje ograniczenie prawa do przerywania ciąży na życzenie do 12. tygodnia (obecnie możliwe jest to do 18. tygodnia)[22]. Szwedzcy Demokraci uważają, że „masowa imigracja do Szwecji jest powodem wielu problemów społecznych”, a także popierają zaostrzenie polityki migracyjnej[23]. Sądzą również, że w Szwecji wszyscy powinni mieć równe prawa, niezależnie od orientacji seksualnej[24].
Partia proponuje podwyższenie pensji policjantów i zwiększenie uprawnień policji[24]. Szwedzcy Demokraci popierają wprowadzenie zaostrzenia kar za przestępstwa, zwłaszcza za te z użyciem przemocy i przestępstwa seksualne[24].
Po inwazji Rosji na Ukrainę partia poparła wstąpienie Szwecji do NATO[25]. Jest uważana za partię eurosceptyczną[26]. Partia popiera państwowość Tajwanu, rozwiązanie dwupaństwowe konfliktu izraelsko-palestyńskiego i przeniesienie ambasady Szwecji w Izraelu do Jerozolimy[24].
Struktury
Na początku 2008 roku partia liczyła około 3 000 członków, w 2017 było już 28 340 członków[27].
W chwili obecnej posiada trzynaście stowarzyszeń regionalnych oraz około stu miejscowych lub miejskich stowarzyszeń. Młodzieżówką Sverigedemokraterny jest powołana do życia w 1998 Liga Młodzieży.
Przewodniczący partii
- Anders Klarström (1992–1995)
- Mikael Jansson (1995–2005)
- Jimmie Åkesson (od 2005)
Poparcie w wyborach
Wybory do Riksdagu
Wybory | Wyniki[28] | Mandaty | +/- | Rząd | |
---|---|---|---|---|---|
Głosy | % | ||||
1988 | 1 118 | 0,0 | 0/349 |
Nowa | Poza parlamentem |
1991 | 4 887 | 0,1 | 0/349 |
0 | Poza parlamentem |
1994 | 13 954 | 0,3 | 0/349 |
0 | Poza parlamentem |
1998 | 19 624 | 0,4 | 0/349 |
0 | Poza parlamentem |
2002 | 76 300 | 1,4 | 0/349 |
0 | Poza parlamentem |
2006 | 162 463 | 2,9 | 0/349 |
0 | Poza parlamentem |
2010 | 339 610 | 5,7 | 20/349 |
20 | Opozycja |
2014 | 801 178 | 12,9 | 49/349 |
29 | Opozycja |
2018 | 1 100 662 | 17,6 | 62/349 |
13 | Opozycja |
2022 | 1 330 325 | 20,5 | 73/349 |
11 | Wsparcie |
Wybory do Parlamentu Europejskiego
Wybory | Wyniki[28] | Mandaty | +/- | |
---|---|---|---|---|
Głosy | % | |||
1999 | 8 568 | 0,3 | 0/22 |
Nowa |
2004 | 28 303 | 1,1 | 0/19 |
0 |
2009 | 103 584 | 3,3 | 0/19 |
0 |
2014 | 359 248 | 9,7 | 2/20 |
2 |
2019 | 636 877 | 15,3 | 3/20 |
1 |
Zobacz też
- Nowa Demokracja – szwedzka prawicowa partia polityczna
Bibliografia
Przypisy
- ↑ Tusentals medlemmar lämnade S i fjol – bara SD ökade. nyheteridag.se, 30 kwietnia 2021. [dostęp 2021-12-11]. (szw.).
- ↑ a b Parties and Elections in Europe [online], parties-and-elections.eu [dostęp 2021-12-11] (ang.).
- ↑ Szwedzcy Demokraci: Nacjonaliści ze Skandynawii [online], rp.pl, 30 lipca 2018 [dostęp 2021-12-11] (pol.).
- ↑ a b c d e f g h i j k Wojciech Lieder , Szwedzkie partie skrajnie prawicowe i wzrost ich znaczenia w Riksdagu [online], psz.pl, 9 sierpnia 2015 [dostęp 2021-12-11] [zarchiwizowane z adresu 2015-08-09] (pol.).
- ↑ Mattias Fagerholm , Sverigedemokraternas resa. Från en rasistisk och marginell rörelse till vågmästaren som förändrade svensk politik. [online], agenda.fi, 12 września 2018 [dostęp 2021-12-11] (szw.).
- ↑ David Stavrou , Israel’s Ambassador to Sweden Rejects Far-right – and Stirs Political Storm [online], haaretz.com, 28 października 2021 [dostęp 2021-12-11] (ang.).
- ↑ Sweden [online], europarl.europa.eu [dostęp 2021-12-11] (ang.).
- ↑ Szwecja [online], pap.pl [dostęp 2021-12-11] (pol.).
- ↑ Political Leaders: Sweden [online], zarate.eu [dostęp 2021-12-11] (ang.).
- ↑ Henrik Andersson , Sirus H. Dehdari , Workplace Contact and Support for Anti-Immigration Parties [online], cambridge.org, 2021, s. 2 [dostęp 2021-12-11] (ang.).
- ↑ a b Sweden parties reach budget deal to avoid snap election [online], bbc.com, 27 grudnia 2014 [dostęp 2021-12-11] (ang.).
- ↑ The December Agreement collapses [online], country.eiu.com, 12 października 2015 [dostęp 2021-12-11] (ang.).
- ↑ Jon Henley , Sweden remains in political limbo after all votes counted [online], theguardian.com, 14 września 2018 [dostęp 2021-12-11] (ang.).
- ↑ Mattias Dahlgren , Fackuppror och nakenbad: Stökigt i Hörby när SD tog över [online], arbetet.se, 28 czerwca 2021 [dostęp 2021-12-11] (szw.).
- ↑ M och SD inleder nytt samarbete i Staffanstorp [online], www.expressen.se [dostęp 2021-12-11] (szw.).
- ↑ Petter Lundqvist , Sverigedemokraterna och svenska kommunstyren: Ett pariapartis politiska påverkan [online], diva-portal.org, 2019 [dostęp 2021-12-11] (szw.).
- ↑ Statens budget 2022 – Rambeslutet [online], riksdagen.se [dostęp 2021-12-12] (szw.).
- ↑ Nowa premier Szwecji po kilku godzinach ustąpiła ze stanowiska [online], wiadomosci.onet.pl, 24 listopada 2021 [dostęp 2021-12-12] (pol.).
- ↑ a b c Justyna Gotkowska , Nowy rząd Szwecji: zmiany wewnętrzne, konsensus w bezpieczeństwie [online], osw.waw.pl, 19 października 2022 [dostęp 2023-02-26] (pol.).
- ↑ Przemysław Gołyński , Szwecja ma być bardziej szwedzka. Tego chce jej nowy rząd [online], gs24.pl, 19 października 2022 [dostęp 2023-02-26] (pol.).
- ↑ Richard Orange , Jak to jest, kiedy miastem rządzą populiści. Przykład Sölvesborga [online], dw.com, 2019–1103 [dostęp 2023-02-26] (pol.).
- ↑ Lova Olsson , Abortkrav blev belastning för SD [online], sverigesradio.se, 7 czerwca 2019 [dostęp 2023-02-26] (szw.).
- ↑ Vad vi vill [online], sd.se [dostęp 2023-02-26] (szw.).
- ↑ a b c d A-Ö [online], sd.se, 1 listopada 2021 [dostęp 2023-02-26] [zarchiwizowane z adresu 2021-11-01] (szw.).
- ↑ Szwecja idzie do NATO. Parlamentarna większość jest „za” [online], forsal.pl, 16 maja 2022 [dostęp 2023-02-26] (pol.).
- ↑ Alexandra von Nahmen , UE: Szwedzka prezydencja na łasce skrajnej prawicy [online], dw.com, 15 stycznia 2023 [dostęp 2023-02-26] (pol.).
- ↑ Sjunkande medlemsantal oroar inte Gudrun Schyman och Feministiskt initiativ [online], DN.SE, 23 lutego 2018 [dostęp 2019-03-05] (szw.).
- ↑ a b Historical statistics of elections 1910–2022 [online], Statistiska Centralbyrån [dostęp 2024-02-19] (ang.).