Sudecka Brygada WOP

Emblemat brygady
Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1 stycznia 1958
Rozformowanie	1989
Nazwa wyróżniająca	Sudecka
Dowódcy
Pierwszy	ppłk Bronisław Wąsowski
Organizacja
Kryptonim	Skała[a]
Dyslokacja	Kłodzko ul. Lutycka 2
Formacja	Wojska Ochrony Pogranicza

Sudecka Brygada Wojsk Ochrony Pogranicza (SBWOP) – zlikwidowana brygada w strukturze organizacyjnej Wojsk Ochrony Pogranicza pełniącą służbę na granicy polsko-czechosłowackiej.

Sformowana 1 stycznia 1958 na bazie 5 Brygady WOP na podstawie zarządzenia MSW nr 075/58 z 22 kwietnia 1958. Sztab brygady stacjonował w Kłodzku^[1]. W 1961 dowództwo posiadało kryptonim Skała.

Rozkazem organizacyjnym dowódcy WOP nr 088 z 9 lipca 1964 rozformowano strażnicę WOP III kategorii Brzozowice i Zieleniec o stanach 48 wojskowych i kategorii IV Lesica o stanie 28 wojskowych. W ich miejscu sformowano placówki WOP II kategorii Zieleniec i Lesica o stanie 6 wojskowych.
W 1962 wprowadzono nowy plan mobilizacyjny PM–62. Zakładał on na wypadek wojny znaczne rozwinięcie jednostki. Zgodnie z etatem czasu „P”, na dzień 1 lipca 1965 Brygada liczyła 1574 żołnierzy, a etat czasu „W” przewidywał 3518 żołnierzy^[2]. W ramach zadań mobilizacyjnych jednostka formowała 7 Brygadę WSW Armii^[2].

Rozformowana w 1989. Na jej bazie powstał Sudecki batalion WOP.

Zarządzeniem nr 012 Komendanta Głównego Straży Granicznej z 7 maja 1991 w sprawie rozwiązania jednostek WOP oraz utworzenia jednostek organizacyjnych Straży Granicznej Minister Spraw Wewnętrznych polecił z dniem 16 maja 1991 rozwiązać Sudecką Brygadę WOP w Kłodzku istniejącą według etatu nr 44/094 o stanie osobowym na okres „W” 1438 żołnierzy i 53 pracowników cywilnych oraz na okres „P” 1026 żołnierzy i 54 pracowników cywilnych^[3]. Na jej bazie powstał oddział Straży Granicznej: Sudecki Oddział Straży Granicznej w Kłodzku^[4]. Oddziałowi została przydzielona nazwa związana z regionem, w którym działał^[b].

Zarządzeniem nr 012 Komendanta Głównego Straży Granicznej z 7 maja 1991 w sprawie rozwiązania jednostek WOP oraz utworzenia jednostek organizacyjnych Straży Granicznej Minister Spraw Wewnętrznych polecił z dniem 16 maja 1991 rozwiązać Ośrodek Wczasów WOP w Dusznikach Zdroju istniejący według etatu nr 44/018 o stanie osobowym na okres „P” 1 żołnierz^[5].

• Dowództwo, sztab i pododdziały dowodzenia^[6]
• 52 batalion WOP
• 53 batalion WOP
• 54 batalion WOP
• Graniczna placówka kontrolna (GPK): Międzylesie, Kudowa-Słone.

Dowódcy brygady

• ppłk Bronisław Wąsowski
• płk Edward Suchy
• płk Franciszek Wojciechowski
• gen. bryg. Józef Rudawski (1979–1987).

Kierownicy sekcji KRG^[7]

• ppłk Paweł Gawdun
• ppłk Stanisław Kopczyk
• ppłk Hołda
• ppłk Ryszard Machowski
• kpt. Andrzej Machlowski.

11 Oddział Ochrony Pogranicza → 11 Wrocławski Oddział WOP → 23 Brygada Ochrony Pogranicza → 5 Brygada WOP → 5 Sudecka Brygada WOP → Sudecka Brygada WOP → Sudecki Batalion WOP

• Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945-1985. Warszawa: Wojskowa drukarnia w Łodzi, 1985.
• Grzegorz Goryński. Plany mobilizacyjne Wojsk Ochrony Pogranicza okresu zimnej wojny – zadania na rzecz MON. „Biuletyn Historyczny Muzeum Marynarki Wojennej”. 36/2021, 2021. Gdynia: Muzeum Marynarki Wojennej. ISSN 0137-5539. 
• Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza (1945-1991). Krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
• Jerzy Prochwicz: Wojska Ochrony Pogranicza 1945-1965. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-027-2.
• Tadeusz Jarmoliński: Kontrola ruchu granicznego w Polsce w latach 1945 – 1990. Warszawa–Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej im. Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego ul. Marszałka Józefa Piłsudskiego 92; 75-531 Koszalin, 2013.
• Grzegorz Goryński: Trudne początki – nieznane dokumenty dotyczące narodzin Straży Granicznej i ruchu związkowego. W: Biuletyn 1–2/2012. T. Z historii ochrony granic. Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej, 2012, s. 153–204. (pol.).