Strażnica WOP Wald/Dziwnów

Strażnica SG w Dziwnowie

Budynek dawnej strażnicy w Dziwnowie (czerwiec 2014)
Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1945[a]
Tradycje
Rodowód	77 strażnica WOP
Organizacja
Dyslokacja	Dziwnów[1] ul. Adama Mickiewicza 26
Formacja	Wojska Ochrony Pogranicza Straż Graniczna
Podległość	16 komenda odcinka 151 batalion WOP batalion WOP Świnoujście Pomorska Brygada WOP Pomorski Oddział SG Morski Oddział SG
Multimedia w Wikimedia Commons

Strażnica WOP Dziwnów

Strażnica Wojsk Ochrony Pogranicza Wald/Dziwnów – zlikwidowany podstawowy pododdział graniczny Wojsk Ochrony Pogranicza pełniący służbę graniczną na granicy morskiej.

Strażnica Straży Granicznej w Dziwnowie – zlikwidowana graniczna jednostka organizacyjna Straży Granicznej realizująca zadania bezpośrednio w ochronie granicy państwowej.

Strażnica została sformowana w 1945 w strukturze 16 komendy odcinka Trzebiatów jako 77 strażnica WOP^[2] (Wald^[3]) o stanie 56 żołnierzy. Kierownictwo strażnicy stanowili: komendant strażnicy, zastępca komendanta do spraw polityczno-wychowawczych i zastępca do spraw zwiadu. Strażnica składała się z dwóch drużyn strzeleckich, drużyny fizylierów, drużyny łączności i gospodarczej. Etat przewidywał także instruktora do tresury psów służbowych oraz instruktora sanitarnego^[4].

Sformowane strażnice morskiego oddziału OP nie przystąpiły bezpośrednio do objęcia ochrony granicy morskiej. Odcinek dawnej granicy polsko-niemieckiej sprzed 1939 od Piaśnicy, aż do lewego styku z 4 Oddziałem OP ochraniany był przez radziecką straż graniczną wydzieloną ze składu wojsk marszałka Rokossowskiego. Pozostały odcinek granicy od rzeki Piaśnica, aż po granicę z ZSRR zabezpieczała Morska Milicja Obywatelska^[5].

Od 15 marca 1954 wprowadzono nową numerację strażnic^[c]. Strażnica II kategorii otrzymała numer 74^[7] [8]. W 1956 rozpoczęto numerowanie strażnic na poziomie brygady. Strażnica Dziwnów I kategorii była 1 w 15 Brygadzie Wojsk Ochrony Pogranicza^[9]. Rozkazem organizacyjnym dowódcy WOP nr 0148 z 2.09.1963 przeformowano strażnicę WOP nr 1 Dziwnów na strażnicę nadmorską kategorii II^[10].

W 1965 rozformowany został batalion portowy WOP Świnoujście, a strażnicę Dziwnów podporządkowano bezpośrednio pod sztab Brygady^[d].

W 1968 powtórnie sformowano batalion nadmorski WOP Świnoujście^[e]. Strażnica weszła w jego skład.

Strażnica WOP Dziwnów do 15 maja 1991 była w strukturach Pomorskiej Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza^[11] .

Straż Graniczna:

16 maja 1991 po rozwiązaniu Wojska Ochrony Pogranicza, strażnica Dziwnów weszła w podporządkowanie Pomorskiego Oddziału Straży Granicznej w Szczecinie i przyjęła nazwę Strażnica Straży Granicznej w Dziwnowie.

Na podstawie zarządzenia nr 017 Komendanta Głównego Straży Granicznej z 12 marca 1992 przeformowano Pomorski Oddział SG wg etatu nr 44/039 i 2 czerwca 1992 Strażnica SG w Dziwnowie przeszła w podporządkowanie komendanta Morskiego Oddziału Straży Granicznej w Gdańsku^[12][11] .

W 1963 rozformowano Strażnicę WOP Świnoujście-Port i Strażnicę WOP Świnoujście-Wybrzeże, a ochraniany odcinek granicy państwowej przejęła Strażnica WOP Międzyzdroje nadmorska. Natomiast Strażnica WOP Dziwnów nadmorska przejęła część odcinka Strażnicy WOP Międzyzdroje. Tym samym rozkazem zorganizowano GPK Świnoujście-Port^[f].

Na ochranianym przez Strażnicę WOP Dziwnów odcinku, funkcjonowało przejście graniczne uproszczonego ruchu rybackiego Międzywodzie, obsługiwanie było przez załogę strażnicy^[g].

Dyslokacje

• 76 strażnica WOP Nowa Wieś ⇔ 78 strażnica WOP Nowe Śliwno − 1946.

• chor. Jerzy Styczek^[2] (był .10.1946)^[h]
• Tadeusz Kwieciński (12.08.1949–20.09.1949)^[14]
• ppor. Walenty Szymański (był w 1949)
• por. Zenon Łaski (do 1953)
• por. Ludwik Jarzynka (1953–1963)
• kpt. Józef Stępień (1963–1966)
• kpt. Jan Dąbrowski (1966–05.1979).

• Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945-1985. Warszawa: Wojskowa drukarnia w Łodzi, 1985.
• Jerzy Prochwicz: Wojska Ochrony Pogranicza 1945-1965. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-027-2.
• Andrzej Skorek. Zabezpieczenie wybrzeża środkowego po II wojnie światowej. „Biuletyn Centralnego Ośrodka Straży Granicznej”. 1/97, 1997. Koszalin: Centralny Ośrodek Straży Granicznej. ISSN 1429-2505. 
• Ryszard Techman: Straż Graniczna od 1991 – Pomorski Oddział Straży Granicznej. [w:] Muzeum Polskich Formacji Granicznych im. Władysława Raginisa [on-line]. muzeumsg.pl. [dostęp 2019-05-23]. (pol.).
• Kazimierz Kozłowski: Pomorski Oddział Straży Granicznej. Tradycje i współczesność. Szczecin: Społeczny Komitet Fundacji Sztandaru Pomorskiego Oddziału SG, 1993.
• Archiwum SGr., zespół archiwalny DWOP, sygn. 1842/7. Historia Bałtyckiej Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1960. Koszalin 1961.
• ASGr. Historia Kaszubskiej Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza. Gdańsk 1965.
• Archiwum Straży Granicznej. Rozkazy personalne dowódcy Wojsk Ochrony Pogranicza.
• Archiwum SGr., DWOP, sygn. 217/143, Wykazy dyslokacyjne Wojsk Ochrony Pogranicza 1946. Wykaz strażnic i miejsc ich rozlokowania adresowany do Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego i Ministerstwa Spraw Zagranicznych z 4 maja 1946.
• Archiwum SGr., zespół archiwalny DWOP, sygn. 1284/200, Struktury organizacyjno-dyslokacyjne. Dyslokacja jednostek Wojsk Ochrony Pogranicza z 8 kwietnia 1954.
• Archiwum SGr., zespół archiwalny DWOP, sygn. 1284/200, Struktury organizacyjno-dyslokacyjne. Wykaz dyslokacyjny etatowych oddziałów i pododdziałów Wojsk Ochrony Pogranicza z 18 maja 1957.
• Archiwum SGr., zespół archiwalny DWOP, sygn. 1400/3, k. 590–620; Rozkazy zarządzenia i wytyczne w zakresie wszelkiego rodzaju zaopatrzenia. Wykaz dyslokacyjny jednostek i pododdziałów WOP na dzień 1 stycznia 1964.