Stanisław Szumski (chorąży)
| |
 chorąży
| |
| Data i miejsce urodzenia |
18 września 1895 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
15 października 1915 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1914–1915 |
| Formacja | |
| Jednostki | |
| Stanowiska |
komendant kompanii |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
  
| |
Stanisław Szumski ps. „Iskrzycki”[1][2] (ur. 18 września 1895 w Glinianach, zm. 15 października 1915 pod Koszyszczami) – chorąży Legionów Polskich, działacz niepodległościowy, kawaler Orderu Virtuti Militari.
Życiorys
Urodził się 18 września 1895 w Glinianach[3], w rodzinie Stanisława i Stefanii z Gramskich[1][4][5]. Był młodszym bratem Jana (ur. 1893), legionisty, kapitana lekarza Wojska Polskiego, kawalera Virtuti Militari, zamieszkałego w Warszawie przy ul. Wilanowskiej 4[1][6].
Uczęszczał do c. k. Gimnazjum VI we Lwowie, w którym latem 1913 złożył maturę[7]. W 1908 został członkiem „Zarzewia”, a w listopadzie 1909 członkiem tajnego skautingu[4]. W 1910 wstąpił do Polskich Drużyn Strzeleckich. Współpracował z czasopismami „Zarzewie” i „Wici”[8]. W roku szkolnym 1911/1912 działa w II Lwowskiej Drużynie Skautowej, w roku szkolnym 1912/1913 został zastępcą drużynowego[9]. Ukończył szkołę podoficerską[10]. Następnie rozpoczął studia na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Franciszkańskiego we Lwowie[10].
16 sierpnia 1914 wstąpił jako ochotnik do Legionów Polskich[11]. Został przydzielony do drugiej kompanii kadrowej Stanisława Tessaro ps. „Zosik”, a następnie do IV baonu Tadeusza Furgalskiego ps. „Wyrwa”[12]. W maju 1915 został przeniesiony do 4 pułku piechoty na stanowisko komendanta plutonu w 12. kompanii[13]. Szczególnie zasługi odniósł podczas kampanii wołyńskiej pod Koszyszczami, jako komendant 10. kompanii[13]. Kiedy podczas boju znalazł się w bardzo trudnej sytuacji, skutecznie odpierał następujące po sobie ataki wroga, przyczyniając się do obrony zagrożonego odcinka[11]. Zginął podczas kontrataku, którego był inicjatorem (według innej wersji został trafiony odłamkiem szrapnela podczas doglądania okopów[14]). Za czyn ten został wyróżniony nadaniem Krzyża Srebrnego Orderu Virtuti Militari[15]. Został pochowany na cmentarzu legionistów w Koszyszczach, w gminie Kołki. Był kawalerem[11]. Pozostawił w rękopisach poezje, fragmenty opowiadań, pamiętnika, a także fragment opracowania „Z historii ruchu harcerskiego w byłej Galicji” i korespondencję. Część spuścizny pisarskiej Szumskiego została zebrana przez jego brata Jana i opublikowana w książeczce Pod znakiem harcerskim. Stanisław Szumski. Harcerz – legionista, która ukazała się w 1935 r. we Lwowie[16].
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 6256 – pośmiertnie 17 maja 1922[17][6][11][18]
- Krzyż Niepodległości – pośmiertnie 19 czerwca 1938 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”[19][1][20][11]
- Krzyż Walecznych – pośmiertnie[21][11]
Przypisy
- ↑ a b c d Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-11-16]..
- ↑ Pod znakiem harcerskim 1935 ↓, s. 9.
- ↑ Sprawozdanie 1913 ↓, s. 131.
- ↑ a b Pod znakiem harcerskim 1935 ↓, s. 12.
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-11-16]..
- ↑ a b Kolekcja ↓, s. 1.
- ↑ Sprawozdanie 1913 ↓, s. 129, 143.
- ↑ M. Gałęzowski, My idziemy w zórz świtanie... Sylwetki oficerów Legionów Polskich poległych i zmarłych w walce o niepodległość w latach 1914–1916, Warszawa: IPN, 2019, s. 252.
- ↑ Pod znakiem harcerskim 1935 ↓, s. 13.
- ↑ a b Polak (red.) 1993 ↓, s. 209.
- ↑ a b c d e f Polak (red.) 1993 ↓, s. 210.
- ↑ Pod znakiem harcerskim 1935 ↓, s. 11, 15.
- ↑ a b Jak żył i zginął 1925 ↓, s. 6.
- ↑ Zgon „Czwartaka”. „Nowości Illustrowane”. Nr 48, s. 10, 27 listopada 1915.
- ↑ Lewicki 1929 ↓, s. 58.
- ↑ M. Gałęzowski, My idziemy w zórz świtanie..., s. 255.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 6 stycznia 1923, s. 18.
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-11-16]..
- ↑ M.P. z 1938 r. nr 140, poz. 245.
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-11-16]..
- ↑ Kolekcja ↓, s. 3.
Bibliografia
- M. Gałęzowski, My idziemy w zórz świtanie... Sylwetki oficerów Legionów Polskich poległych i zmarłych w walce o niepodległość w latach 1914–1916, Warszawa: IPN, 2019, s. 251-255.
- Szumski Stanisław (Stefan). [w:] Kolekcja Orderu Wojennego Virtuti Militari, sygn. I.482.59-5034 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-11-16].
- Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum VI. we Lwowie za rok szkolny 1912/13. Lwów: Nakładem Funduszu Naukowego, 1913.
- Bogusław Polak (red.): Kawalerowie Virtuti Militari 1792 – 1945. T. 2/2. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Koszalinie, 1993. ISBN 83-900510-0-1.
- Adam Lewicki: Zarys historji wojennej 4-go pułku piechoty legionów. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- Pod znakiem harcerskim : Stanisław Szumski : harcerz - legjonista. Lwów: Zakłady Graficzne S.A. Książnica-Atlas, 1935.
- Jak żył i zginął oficer 4. p.p. L.P. ś.p. Stanisław Szumski. „Panteon Polski”. 2 (6), 1925. Lwów: Zarząd Okręgu Związku Legionistów Polskich we Lwowie.
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2021-01-07].