Stanisław Michel

Data i miejsce urodzenia	2 stycznia 1927 Sambor
Data i miejsce śmierci	1 lipca 2020 Gdańsk
Zawód, zajęcie	architekt
Multimedia w Wikimedia Commons

Stanisław Michel (ur. 2 stycznia 1927 w Samborze^[2], zm. 1 lipca 2020 w Gdańsku^[3]) – polski architekt przez całe życie związany z Gdańskiem, autor projektu budowy lub odbudowy przeszło stu kamienic w obrębie Głównego Miasta, a także obowiązującej przez kilkadziesiąt lat koncepcji zagospodarowania przestrzennego gdańskiego Śródmieścia^[4]. Przez wiele lat związany z biurem Miastoprojekt, w XXI wieku członek zespołu architektów Zapa-Architekci^[5].

W czasie II wojny światowej kończył edukację w jawnym technikum w Lublinie, działał także w Szarych Szeregach. Po przejściu frontu pozostał w konspiracji: gromadził broń i uczestniczył w akcjach zbrojnych^[6][1]. Gdy kierownictwo jego organizacji rozkazało mu rozpędzić chłopów zebranych w Wólce Lubartowskiej na wiecu z okazji parcelacji ziemi, 18-letni Michel porzucił szeregi i uciekł do Gdańska. Do miasta przybył z Lublina przez Warszawę w czerwcu 1945^[6].

Wstąpił na Wydział Architektury Politechniki Gdańskiej, gdzie jego profesorami byli m.in. Jan Kilarski prowadzący zajęcia z wyglądu dawnego Gdańska, po wojnie znajdującego się w stanie ruiny oraz Jan Borowski i Władysław Lam^[6]. Studia ukończył w 1951^[2]. Po ukończeniu studiów włączył się w ruch odbudowy Gdańska ze zniszczeń wojennych i wkrótce został jednym z naczelnych projektantów w Miastoprojekcie^[7][8][9]. Jego projekty wpisywały się w nurt „rekonstrukcji kreatywnej”, to jest nie odtwarzały kamienic w ich przedwojennej formie, a w wersji zidealizowanej^[10]. Stworzył projekty budowy i odbudowy 104 kamienic, w tym około 90 w obrębie gdańskiego Głównego Miasta^[4][6]. Wśród nich m.in. koncepcję odbudowy i dostosowania do celów muzealnych Domu Uphagena^[11], projekty trzech kamienic przy ulicy Mariackiej^[12], a także projekty m.in. hali targowej przy Targu Siennym, gospody pod Wielkim Młynem i Domu Młynarza^[4][5]. W tym okresie stworzył także plan zagospodarowania gdańskiego Głównego Miasta i Śródmieścia (Plan Szczegółowy Zagospodarowania Śródmieścia Gdańska), który obowiązywał przez kilkadziesiąt lat^[4][8].

Początkowo uczestniczył w wyburzaniu pozostałości architektury XIX-wiecznej jako reliktów pruskiego panowania nad Gdańskiem^[10][6]. W latach 80. i 90. powrócił w swoich projektach do form historyzujących, a powojenne wyburzenia zachowanych budynków ze względu na ich konotacje nazwał największym błędem w dziejach sztuki^[4][9][8]. Do jego projektów historycyzujących należy m.in. 12 kamienic w kompleksie „Stągiewna” na Wyspie Spichrzów oraz siedziba gdańskiego oddziału Narodowego Funduszu Zdrowia przy Podwalu Staromiejskim^[5][4][8].

Stworzył także wiele projektów modernistycznych, m.in. budynek Domu Rzemiosła, siedziby Rolniczej Kasy Ubezpieczeniowej, pawilon handlowy przy Kartuskiej, wieżowiec Olimp, dom kultury na Oruni, czy kompleks biurowy Artus Park^[5][4][8]. Zaprojektował także 12-budynkowe osiedle punktowców w Gdańsku-Oruni i dziesięć budynków mieszkalnych na Osiedlu Społecznym w Gdańsku^[5][8]. Brał również udział w tworzeniu ogólnego planu zagospodarowania miasta Rumi^[5]. Przez pewien czas pełnił również funkcję przewodniczącego komisji ładu przestrzennego przy Radzie Dzielnicy Śródmieście^[13].

Należał do założycieli zarejestrowanego w 1982 Zespołu Autorskich Pracowni Architektonicznych^[2].

W 2012 w galerii GTPS „Punkt” odbyła się wystawa prac malarskich i architektonicznych Michela.

Pochowany na cmentarzu Srebrzysko w Gdańsku (rejon V, taras VIII-7-8/9)^[14].