Stanisław Kostanecki
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Profesor nauk chemicznych | |
| Alma Mater | |
| Doktorat | |
| Profesura | |
| Polska Akademia Umiejętności | |
| Status |
członek |
| Uczelnia | |
| Odznaczenia | |
| |
Stanisław Kostanecki (ur. 16 kwietnia 1860 w Myszakowie, zm. 15 listopada 1910 w Würzburgu) – polski chemik, profesor Uniwersytetu w Bernie, twórca chemii flawonoidów, badacz barwników roślinnych.
Życiorys
Syn właściciela ziemskiego Jana Nepomucena Kostaneckiego i Michaliny z Dobrowolskich. Brat Antoniego Kostaneckiego – ekonomisty, rektora Uniwersytetu Warszawskiego i Kazimierza Kostaneckiego – lekarza, rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Uczył się najpierw w szkole realnej w Poznaniu, potem studiował na Uniwersytecie Fryderyka Wilhelma w Berlinie. Od 1886 pracował w Szkole Chemicznej w Miluzie, gdzie został zastępcą dyrektora. W 1889 roku został doktorem na Uniwersytecie w Bazylei, w 1890 profesorem na Uniwersytecie w Bernie. W trakcie kariery akademickiej wypromował 161 doktorów[1][2]. Członek Polskiej Akademii Umiejętności, kawaler Orderu Legii Honorowej[3].
Jeden z najwybitniejszych polskich chemików-organików; opublikował około 200 prac naukowych w języku niemieckim i polskim. Podczas studiów na Uniwersytecie w Berlinie zajął się zagadnieniem budowy i syntezy barwników roślinnych, publikując m.in. z K. Liebermannem na temat barwników azowych i z Augustynem Bistrzyckim o syntezie dwuhydroksykrantonu. Jako pierwszy, w 1910 wraz z Janiną Miłobędzką i Wiktorem Lampe[4] (lub z Tadeuszem Miłobędzkim[5]) określił skład chemiczny kurkuminy. Współpracował też z Kazimierzem Funkiem. Kostanecki i Stefan Niementowski opracowali metodę syntezy kwasu nitrokokkowego, stanowiącego jeden z etapów syntezy kwasu karminowego. Reakcja Kostaneckiego to metoda otrzymywania kromonów oraz pochodnych kumaryny.
Upamiętnienie
- Polskie Towarzystwo Chemiczne od roku 1978 przyznaje Medal Stanisława Kostaneckiego za wybitne osiągnięcia w zakresie chemii organicznej[6].
- Imię Braci Kostaneckich nosi od 2005 roku Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych w Zagórowie.
- W 2009 r. odsłonięto tablicę pamiątkową w miejscu pochówku Stanisława Kostaneckiego (Kazimierz nad Nerem) z inicjatywy Polskiego Towarzystwa Chemicznego[7].
Przypisy
- ↑ Stanisław Kostanecki (1860 - 1910). Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych im. Braci Kostaneckich w Zagórowie. [dostęp 2017-04-07].
- ↑ Biografia na stronie pol.lublin.pl
- ↑ Nekrolog w Kurierze Warszawskim nr 324 z dnia 23 listopada 1910 s.8
- ↑ J. Miłobȩdzka, St. v. Kostanecki, V. Lampe. Zur Kenntnis des Curcumins. „Berichte der deutschen chemischen Gesellschaft”. 43 (2), s. 2163–2170, 1910. DOI: 10.1002/cber.191004302168.
- ↑ Poczet rektorów SGGW – Tadeusz Miłobędzki. Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. [dostęp 2011-02-15].
- ↑ Regulamin nadawania Wyróżnień i Medali PTChem. [dostęp 2011-02-15].
- ↑ Wojciech Czajowski, Stanisław Kostanecki - wybitny polski naukowiec jeden z pionierów chemii barwników na świecie, „Informator Chemika Kolorysty” (nr 20), 2012, s. 17-21.
Bibliografia
- Stanisław Feliksiak, Słownik biologów polskich, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1987, s. 281, ISBN 83-01-00656-0.