Spisek prochowy (ang. Gunpowder Plot) – nieudany zamach zorganizowany w Londynie 5 listopada 1605 przez grupę angielskich spiskowców, mający na celu zabójstwo króla Anglii i Szkocji Jakuba I.

W nocy z 4 na 5 listopada jeden ze spiskowców Guy Fawkes został znaleziony z 36 beczkami prochu w podziemiach Parlamentu. Późniejsze śledztwo ujawniło spisek małej grupy angielskich katolików, który trwał 2 lata. Plan zakładał detonację ładunku pod Izbą Lordów w momencie otwarcia Parlamentu i uśmiercenie tym samym, obok króla, zgromadzonych w niej przedstawicieli szlachty, biskupów oraz członków Izby Gmin. Autorem planu nie był w istocie Fawkes – kluczowymi postaciami w spisku byli Thomas Percy i Robert Catesby. Po 2 miesiącach procesu zamachowcy – w liczbie ośmiu – zostali skazani na śmierć przez powieszenie i poćwiartowanie. Egzekucja czterech z nich odbyła się 30 stycznia 1606, pozostałych – dnia następnego. Fawkes w dniu egzekucji skoczył z szafotu i złamał kark, by uniknąć okrutnej śmierci.

 Zobacz więcej w artykule Guy Fawkes, w sekcji Spisek prochowy.

Incydent odbił się szerokim echem w całej ówczesnej Europie. Wykorzystywany był również do kreowania nastrojów antykatolickich w samej Anglii, stał się motywem wielu utworów satyrycznych.

Noc znana jest pod nazwą Guy Fawkes Night lub Bonfire Night. Co roku, w rocznicę zamachu, odbywają się w Londynie obchody upamiętniające to wydarzenie. W listopadzie 2005 odbyły się huczne uroczystości z okazji 400-lecia pamiętnej nocy.

Do tej historii nawiązuje też komiks Alana Moore’a V jak vendetta i film na jego podstawie.

W 1847 pisarz francuski Juliusz Verne napisał^[1] sztukę teatralną w pięciu aktach wierszem La Conspiration des poudres o tych wydarzeniach^[2]. Sztuka została wydana drukiem w XX wieku, ale jeszcze nie została wystawiona^[3].

Wydarzenia 5 listopada upamiętnia angielska rymowanka. Poniżej przedstawiono jedną z jej wersji – pozostałe różnią się szczegółami, takimi jak zamiana see of na know of czy dodanie przedrostka the w czwartym wersie. Najbardziej znana jest jej pierwsza zwrotka^[4].

Co dosłownie oznacza:

Pierwsza zwrotka tej rymowanki pojawiła się w filmie V jak vendetta. Jej wolne tłumaczenie z polskiej wersji językowej filmu brzmi tak: