Langbahn Team – Weltmeisterschaft

Sokół (szybowiec)

Sokół
Ilustracja
Dane podstawowe
Państwo

 Polska

Producent

Warsztaty Szybowcowe w Warszawie

Konstruktor

Antoni Kocjan

Typ

szybowiec

Konstrukcja

drewniana

Załoga

1

Historia
Data oblotu

1935

Liczba egz.

8[a]

Liczba wypadków
 • w tym katastrof

3
2

Dane techniczne
Wymiary
Rozpiętość

11,6 m

Wydłużenie

10,3

Długość

6,2 m

Wysokość

1,6 m

Powierzchnia nośna

13,1 m²

Masa
Własna

105 kg

Użyteczna

85 kg

Startowa

190 kg

Osiągi
Prędkość minimalna

48 km

Prędkość ekonomiczna

54 km

Prędkość optymalna

60 km

Doskonałość maks.

19 przy 60 km

Współczynnik obciążenia konstrukcji

+12 / −8

Dane operacyjne
Użytkownicy
Polska
Multimedia w Wikimedia Commons

Sokół – polski szybowiec akrobacyjny, skonstruowany w dwudziestoleciu międzywojennym.

Historia

Antoni Kocjan w 1934 roku zaprojektował szybowiec akrobacyjny, który był pomyślany jako konkurent dla CW-7. W Warsztatach Szybowcowych w Warszawie zbudowano trzy egzemplarze, wiosną 1935 roku przystąpiono do ich oblatywania[2]. Podczas pierwszego lotu doszło do wypadku. Samolot RWD-8 pełniący rolę holownika miał awarię silnika i Kazimierz Kula był zmuszony do awaryjnego wyczepienia szybowca. Podczas podejścia do lądowania szybowiec zderzył się z topolą rosnącą na obrzeżach lotniska. Pilot wyszedł z katastrofy bez szwanku, szybowiec nie nadawał się do naprawy i został skasowany[3].

Kilka tygodni później oblatano drugi prototyp szybowca, który wykazał dobre właściwości lotne. Wykazał się dużą zwrotnością i sterownością. Duża doskonałość pozwalała na wykonanie wielu figur akrobacji nawet z niewielkiej wysokości, co uznano za szczególnie przydatne przy lotach szkolnych, treningowych i pokazowych. Szybowiec też doskonale sprawdzał się przy lotach żaglowych, a niska masa własna ułatwiała jego transport. Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej zakupiła wyprodukowane egzemplarze na potrzeby aeroklubów. Głównymi użytkownikami był Aeroklub Warszawski i Aeroklub Lwowski. Wspólnie z CW-7 był używany do szkolenia pilotów w akrobacji szybowcowej[4].

W czerwcu 1935 roku Sokół został wykorzystany, wraz z CW-7, podczas I Kursu Akrobacji na lotnisku mokotowskim pod kierunkiem inż. Szczepana Grzeszczyka. Szybowiec potwierdził swe dobre właściwości pilotażowe. Uznano, że mogą na nim latać piloci zaawansowani, którzy odbyli wcześniej szkolenie na CW-7[5]. Szybowiec został przekazany do szkoły w Bezmiechowej celem dokładniejszego sprawdzenia możliwości wykonywania na nim lotów żaglowych i akrobacji[6]. Na bazie doświadczeń zebranych podczas sezonu szybowcowego Instytut Techniki Szybownictwa dokonał analizy porównawczej używanych wówczas szybowców (CW-5, SG-3, Sokół i Komar) i ich zastosowania do dalekich przelotów. W tym zestawieniu Sokół został pokonany przez CW-5 i SG-3, które wykazały się lepszą doskonałością i mniejszą prędkością opadania[7].

Późniejsza eksploatacja w aeroklubach ujawniła niewystarczającą wytrzymałość konstrukcji. Wprowadzono ograniczenia przy lotach z dużymi prędkościami i konstruktor przystąpił do opracowywania udoskonalonej wersji szybowca. Została wzmocniona jego konstrukcja, ponadto zmieniono wiatrochron i poprawiono obrys usterzenia pionowego. Współczynnik obciążenia niszczącego wzrósł do 12. Wiosną 1937 roku Warsztaty Szybowcowe wykonały prototyp nowej wersji szybowca, którą oznaczano jako Sokół-bis. Wyprodukowano 5 egzemplarzy tej wersji[8].

Pomimo wprowadzonych zmian wypadki z udziałem Sokoła nadal miały miejsce. W Katowicach w 1937 roku, podczas lotu plecowego z dużą prędkością, doszło do urwania skrzydeł w Sokole pierwszej wersji i pilotujący go A. Kosarz opuścił szybowiec na spadochronie[8]. Kolejny wypadek miał miejsce w 1938 roku, kiedy to podczas wykonywania pętli odwróconej na lotnisku Okęcie Sokół rozpadł się w powietrzu, a pilotujący go Andrzej Włodarkiewicz uratował się skacząc na spadochronie[9].

Od 18 do 24 maja 1936 roku, w ramach obrad Międzynarodowej Komisji Studiów Szybowcowych (ISTUS), Aeroklub Węgier zorganizował pokazy i zawody szybowcowe. Związek Harcerstwa Polskiego wystawił reprezentację, która stacjonowała na lotnisku Hármashatárhegy. Sokół został zaprezentowany podczas pokazu akrobacji wykonywanej przez Tadeusza Derengowskiego i Kazimierza Kulę[10].

W maju i czerwcu 1937 roku Sokół-bis, pilotowany na zmianę przez Jana Pełkę i Antoniego Majcherczyka, wziął udział w rajdzie propagującym polskie lotnictwo w Rumunii, Bułgarii, Grecji, Jugosławii, Austrii i na Węgrzech zorganizowanym przez Aeroklub Warszawski. Szybowiec pokonał trasę o długości 3400 kilometrów[11][12]. W dniach 29 lipca — 19 sierpnia 1937 roku Sokół-bis pilotowany przez Tadeusza Derengowskiego wziął udział Międzynarodowym Zlocie Skautowym w Vogelenzang w Holandii, podczas których został zaprezentowany w locie[13].

24 kwietnia 1938 roku Sokół został zaprezentowany podczas imprezy z okazji 25-lecia węgierskiego skautingu. Na lotnisko Budaörs dotarł na holu za RWD-8. Został zaprezentowany regentowi Miklósowi Horthemu, a następnie Tadeusz Derengowski zaprezentował na nim pokaz akrobacji[14]. Na początku maja 1938 roku Sokół został zaprezentowany przez Aeroklub Lwowski podczas rajdu lotniczego do Rumunii. Szybowiec przeleciał na holu przez Czerniowce, Jassy, Bukareszt do Konstancy i z powrotem. Był prezentowany podczas pokazów lotniczych w poszczególnych miastach oraz w pokazach naziemnych[15]. 3 września 1938 roku jeden egzemplarz Sokoła wystartował do lotu w rajdzie bałtyckim zorganizowanym przez Aeroklub Warszawski. Na holu przeleciał przez Łotwę, Estonię i południową część Finlandii[16].

Szybowce Sokół i Sokół-bis były używane przez polskie szybownictwo do wybuchu II wojny światowej, żaden z wyprodukowanych egzemplarzy jej nie przetrwał[4].

Konstrukcja

Jednomiejscowy szybowiec akrobacyjny konstrukcji drewnianej w układzie zastrzałowego górnopłatu.

Kadłub półskorupowy o przekroju owalnym, kryty sklejką. Kabina pilota otwarta z wiatrochronem, fotel pilota dostosowany do spadochronu plecowego. Tablica przyrządów wyposażona w prędkościomierz, wysokościomierz, wariometr, busolę i zakrętomierz. Z przodu kadłuba był zamontowany hak startowy i zaczep do holu. Integralną częścią kadłuba był statecznik pionowy[17].

Płat o obrysie prostokątno-trapezowym, dwudzielny i dwudźwigarowy. Do pierwszego dźwigara kryty sklejką, dalej płótnem. Płat był podparty zastrzałami w kształcie V. Lotki kryte płótnem[18].

Usterzenie poziome płytowe, dwudzielne, jednodźwigarowe. Części przeddźwigarowe usterzenia kryte sklejką, a zadźwigarowe kryte płótnem. Napędy lotek i sterów za pomocą linek[17].

Podwozie jednotorowe złożone z jesionowej płozy przedniej amortyzowanej dętką. Płoza ogonowa stalowa[19].

Malowanie

Szybowce Sokół miały powierzchnie sklejkowe malowane lakierem bezbarwnym a powierzchnie płócienne w kolorze cellonu. Szybowce w wersji Sokół-bis były malowane całkowicie na kolor jasnoszary. Numery rejestracyjne malowano w kolorze czarnym[17].

Uwagi

  1. ↑ Andrzej Glass i Krzysztof Cieślak podają, że wyprodukowano łącznie 10 Sokołów[1]

Przypisy

  1. ↑ Glass, Cieślak 1985 ↓, s. 24.
  2. ↑ Glass 1976 ↓, s. 426.
  3. ↑ Jędrzejewski 2014 ↓, s. 50.
  4. ↑ a b Cynk 1971 ↓, s. 718.
  5. ↑ Skrzydlata Polska i 6'1935 ↓, s. 148.
  6. ↑ Skrzydlata Polska i 7'1935 ↓, s. 161.
  7. ↑ Skrzydlata Polska i 8'1935 ↓, s. 217-219.
  8. ↑ a b Glass 1976 ↓, s. 427.
  9. ↑ Jędrzejewski 2014 ↓, s. 692.
  10. ↑ Skrzydlata Polska i 7'1937 ↓, s. 187-188.
  11. ↑ Skrzydlata Polska i 6'1937 ↓, s. 146.
  12. ↑ Skrzydlata Polska i 7'1937 ↓, s. 151-152.
  13. ↑ Skrzydlata Polska i 8'1937 ↓, s. 198.
  14. ↑ Skrzydlata Polska i 5'1938 ↓, s. 136.
  15. ↑ Skrzydlata Polska i 8'1938 ↓, s. 227.
  16. ↑ Skrzydlata Polska i 9'1938 ↓, s. 246.
  17. ↑ a b c Glass 1976 ↓, s. 428.
  18. ↑ Cynk 1971 ↓, s. 718-719.
  19. ↑ Cynk 1971 ↓, s. 719.

Bibliografia

Polskie szybowce i motoszybowce do 1939 roku
Warsztaty Szybowcowe ZASPL – Lwów
Centrum Wyszkolenia Oficerów Lotnictwa – Dęblin
Wojskowe Warsztaty Szybowcowe – Kraków
Lwowskie Warsztaty Lotnicze
Warsztaty Szybowcowe w Warszawie
Harcerskie Warsztaty Szybowcowe
Konstrukcje amatorskie

Quelle: https://pl.wikipedia.org/wiki/Sok%C3%B3%C5%82_(szybowiec)