Skwer Zygmunta Krasińskiego we Wrocławiu
 wejście południowo-wschodnie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Dzielnica | |
| Adres |
ul. Podwale 71-72 |
| Powierzchnia |
1,2725 ha |
| Data założenia |
1888 r. |
| Projektant |
H. Richter |
Położenie na mapie Wrocławia  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
| 51°06′16,507″N 17°02′30,621″E/51,104585 17,041839 | |
Skwer Zygmunta Krasińskiego – skwer położony we Wrocławiu na osiedlu Przedmieście Oławskie. Zlokalizowany jest w obrębie ulic: Podwale, Komuny Paryskiej i Zygmunta Krasińskiego oraz bloku zabudowy śródmiejskiej po północnej jego stronie sięgającego ulicy gen. Romualda Traugutta. Ma powierzchnię 12 721 m². W miejscu dzisiejszego skweru od 1777 r. sukcesywnie zakładano i urządzano cmentarze. Od 1888 r. były one likwidowane, a uwalniane kolejne fragmenty terenu przeznaczano na skwer. W 1892 r. został on urządzony według projektu H. Richtera, a później był kilkukrotnie modernizowany. W 2000 r. przeszedł gruntowną rewaloryzację. Uznaje się go za ważne założenie zieleni w gęsto zabudowanej przestrzeni tej części osiedla. Podlega ochronie w ramach gminnej ewidencji zabytków.
Historia
Skwer położony jest w obszarze stanowiącym niegdyś przedpole fortyfikacyjne Starego Miasta – Przedmieście Oławskie (Ohlauer Vorstadt). W 1808 r., po likwidacji fortyfikacji w 1807 r., obszar ten został włączony do miasta[1].
W 1777 r. założono tu pierwszy cmentarz, następnie kolejne. Były to począwszy od północy trzy cmentarze protestanckie: św. Bernardyna (do 1868 r.), św. Krzysztofa (do 1891 r.?), Zbawiciela (do 1867 r.), oraz cmentarz katolicki św. Doroty (czynny w latach 1816–1861)[2][3]. Teren cmentarzy, które stopniowo ulegały likwidacji, od 1888 r. był sukcesywnie przekształcany w skwer z placem zabaw dla dzieci, następnie urządzony w 1892 r. według projektu H. Richtera jako skwer spacerowo-wypoczynkowy z zachowanymi 28 nagrobkami i pocmentarnym starodrzewem. Przed 1945 r. był wielokrotnie modernizowany[2][3][4][5]. Ostatni fragment nekropolii znajdował się jeszcze w 1901 r. przy ulicy Komuny Paryskiej z numerami od 2 do 6[4].
W 2000 r. skwer przeszedł gruntowną rewaloryzację[2].
Nazwy
W swojej historii skwer nosił następujące nazwy:
Współczesna nazwa skweru została nadana uchwałą Rady Miejskiej Wrocławia z 9 października 1993 roku nr LXXI/454/93[8], przy czym uchwała weszła w życie 1 stycznia 1994 r.[10] Upamiętnia ona Zygmunta Krasińskiego, urodzonego w 19.02.1812 r. w Paryżu, zmarłego w 23.02.1859 r. tamże, poetę, dramaturga, powieściopisarza epoki romantyzmu, epistolografa, autora między innymi Nie-Boskiej komedii oraz Irydiona[11][12].
Ulicy ograniczającej skwer od strony wschodniej imię Zygmunta Krasińskiego Zarząd Miejski nadał już 15.11.1945 r.[13] Ponadto 23 października 2021 roku zostały uruchomione nowe przystanki autobusowe, które otrzymały nazwę „skwer Krasińskiego”: przystanek przy ulicy Zygmunta Krasińskiego za skrzyżowaniem z ulicą Komuny Paryskiej oraz przystanek przy ulicy Podwale przed skrzyżowaniem z ulicą Komuny Paryskiej (przy czym określenia „za” i „przed” zgodne są z kierunkiem jazdy wymienionymi ulicami)[14][15][16].
Położenie i otoczenie
Skwer Zygmunta Krasińskiego położony jest na osiedlu Przedmieście Oławskie[17]. Jest to obszar zabudowy śródmiejskiej[18][19][20], strefa centralna[21], gęsto wypełniony tkanką miejską[22], charakteryzującej się przemieszaniem zabudowy o podstawowej funkcji mieszkaniowej z zabudową także o innym przeznaczeniu[23], przede wszystkim zabudową mieszkalno-usługową[18][24].
Obszar zabudowy, na którym położony jest Skwer Zygmunta Krasińskiego, uznawany jest za teren o zdefiniowanym układzie kompozycyjnym, z liniowymi i kwartałowymi elementami go tworzącymi[25][26]. W układzie urbanistycznym dominuje ukształtowanie bloków urbanistycznych w postaci kwartałów zabudowy, w ramach których umiejscowiono funkcje reprezentacyjne na zewnątrz kwartału, a funkcje użytkowe do wewnątrz. Dominuje tu pierzejowa, zwarta zabudowa wzdłuż ulic[18][23][26], ale z występującymi zaburzeniami w postaci luk w zabudowie[18]. Wskazuje się ponadto na gęstą sieć uliczną i linii transportu publicznego[14][27]. Ulica przebiega przez obszar zabudowy średniowysokiej do 25 m, przy czym w ramach tej strefy wyznaczono tu śródmiejski obszar podwyższenia wysokości zabudowy[28].
Sam skwer bezpośrednio otoczony jest następującymi obiektami[2][3]:
- po stronie zachodniej: ulica Podwale[29][30], za którą przebiega fosa miejska, a za nią Promenada Staromiejska ze Wzgórzem Partyzantów[31][32][33][34], już na obszarze Starego Miasta[17]
- po stronie południowej: ulica Komuny Paryskiej, za którą znajduje się zabudowa pierzei południowej tej ulicy[35][36], przerwana jedynie ulicą Aleksandra Hercena[37][38]
- po stronie wschodniej: ulica Zygmunta Krasińskiego, za którą znajduje się zabudowa pierzei zachodniej tej ulicy[13][39], przerwana jedynie ulicą Stanisława Worcella[40][41]
- po stronie północnej: blok zabudowy na terenie sięgającym ulicy gen. Romualda Traugutta[42][43].
Obszar i zagospodarowanie
Skwer położony jest na terenie o polu powierzchni wynoszącym 12 725 m²[a][44] (wg innego geoportalu: 12 721 m²[45]). Do działki ewidencyjnej obejmujące skwer przypisano numery adresowe ulicy Podwale 71-72[44][46].
Skwer współcześnie otoczony jest ażurowym, niskim ogrodzeniem. Teren zieleni jest zadrzewiony. Od wschodu i zachodu posadzone są szpalery drzew, przede wszystkim klonów. W północnej i wschodniej części skweru zachowały się relikty pierwotnych nasadzeń w postaci pojedynczych drzew – dęba i wiązów. Ponadto na skwerze posadzono rośliny ozdobne. Wejścia na teren zieleńca położone są w narożnikach południowych, a także od wschodu, zachodu i północy. Układ ścieżek to geometryczna kompozycja z dwoma centralnymi placami oraz ścieżką obwodową. Ponadto urządzono plac zabaw dla dzieci z trejażem w części północnej ogrodzonego terenu. Kompozycja skweru została tak ukształtowana, aby pozostawać widokowo otwartą na Promenadę Staromiejską i Wzgórze Partyzantów[2][47].
Przy skwerze od strony ulicy Zygmunta Krasińskiego znajduje się szalet miejski[48]. Jest to jednokondygnacyjny budynek o powierzchni zabudowy wynoszącej 54 m², usytuowany na tej samej działce co skwer[49]. Przy południowo-wschodnim narożniku skweru znajduje się kiosk o funkcji handlowej i powierzchni 13 m²[50].
Znaczenie i ochrona
Skwer Zygmunta Krasińskiego jest obszarową formą zieleni wypoczynkowej w gęsto zabudowanej przestrzeni tej części osiedla. Uznaje się go za ważne założenie zieleni w zwartej, śródmiejskiej zabudowie strefy centralnej[18][51][52].
Skwer położony jest na terenie Przedmieścia Oławskiego wpisanego jako obszar do rejestru zabytków dnia 20.06.2005 r. decyzją o wpisie nr 538/A/05[53][54][55][56][57][58]. W ramach wskazanego obszaru ochronie podlega przede wszystkim układ przestrzenny kształtowany od XIII do XIX wieku[56][26][59].
Natomiast sam skwer został wpisany do gminnej ewidencji zabytków i podlega w ramach tego wpisu stosownej ochronie. Wpis nosi tytuł „Cmentarze: świętych Bernarda, Krzysztofa, Salwadora i Doroty, obecnie skwer Zygmunta Krasińskiego”[31][60][61].
Zobacz też
Uwagi
- ↑ Pole powierzchni określono na podstawie powierzchni działki/działek ewidencyjnych odczytanych ze wskazanych w przypisach portali/geoportali. W przypadku terenów zieleni może nie obejmować przyległej zieleni położonej w ramach działek, na których przebiegają ulice lub na przyległych działkach prywatnych.
Przypisy
- ↑ Harasimowicz 2006 ↓, s. 722 (Przedmieście Oławskie).
- ↑ a b c d e Bińkowska 2013 ↓, s. 564 (poz. 497).
- ↑ a b c Bińkowska 2013 ↓, s. 728–729 (poz. 720).
- ↑ a b UMWD 2022 ↓, Mapy historyczne: 1901.
- ↑ a b UMWD 2022 ↓, Mapy historyczne: 1926-37.
- ↑ UMWD 2022 ↓, Mapy historyczne: 1932.
- ↑ UMWr SIP EMUiA 2022 ↓, UiA nr 2530 (skwer Zygmunta Krasińskiego).
- ↑ a b RMWr LXXI 1993 ↓, § 1 pkt 26.
- ↑ UMWr SIP Mapy 2022 ↓, Mapa przyrodnicza.
- ↑ RMWr LXXI 1993 ↓, § 4.
- ↑ Antkowiak 1970 ↓, s. 121–122 (Krasińskiego).
- ↑ PWN 2022 ↓, ID: 3927076 (Zygmunt Krasiński).
- ↑ a b ZDiUM drogi 2022 ↓, 2560-2564 (Krasińskiego Zygmunta).
- ↑ a b UMWr SKM 2022 ↓.
- ↑ Redakcja www.wroclaw.pl 2021 ↓.
- ↑ UMWr SIP Mapy 2022 ↓, Komunikacja i transport.
- ↑ a b UMWr SIP Mapy 2022 ↓, Osiedla Wrocławia.
- ↑ a b c d e UMWr SIP Studium 2018 ↓, s. Karta jednostki urbanistycznej A8.
- ↑ Mironowicz 2016 ↓, s. 33 (Ryc. 13).
- ↑ UMWr SIP Mapy 2022 ↓, Studium 2018, Rys. 8.
- ↑ UMWr SIP Mapy 2022 ↓, Studium 2018, Rys. 14.
- ↑ Mironowicz 2016 ↓, s. 32.
- ↑ a b Mironowicz 2016 ↓, s. 34.
- ↑ UMWr SIP Mapy 2022 ↓, Studium 2018, Rys. 6.
- ↑ UMWr SIP Mapy 2022 ↓, Studium 2018, Rys. 4.
- ↑ a b c RMWr LIV 2010 ↓, § 8 ust. 3, 4.
- ↑ UMWr SIP Studium 2018 ↓, s. 25–26.
- ↑ UMWr SIP Mapy 2022 ↓, Studium 2018, Rys. 7a.
- ↑ ZDiUM drogi 2022 ↓, 4395-4401 (Podwale).
- ↑ UMWr SIP EMUiA 2022 ↓, UiA nr 975 (ul. Podwale).
- ↑ a b UMWr SIP Mapy 2022 ↓, Gminna Ewidencja Zabytków.
- ↑ Harasimowicz 2006 ↓, s. 209 (Fosa Miejska).
- ↑ Harasimowicz 2006 ↓, s. 1005 (Wzgórze Partyzantów).
- ↑ Harasimowicz 2006 ↓, s. 718–719 (Promenada Staromiejska).
- ↑ ZDiUM drogi 2022 ↓, 2316-2317 (Komuny Paryskiej).
- ↑ UMWr SIP EMUiA 2022 ↓, UiA nr 1834 (ul. Komuny Paryskiej).
- ↑ ZDiUM drogi 2022 ↓, 1612 (Hercena Aleksandra).
- ↑ UMWr SIP EMUiA 2022 ↓, UiA nr 269 (ul. Aleksandra Hercena).
- ↑ UMWr SIP EMUiA 2022 ↓, UiA nr 1416 (ul. Zygmunta Krasińskiego).
- ↑ ZDiUM drogi 2022 ↓, 6635 (Worcella Stanisława).
- ↑ UMWr SIP EMUiA 2022 ↓, UiA nr 1527 (ul. Stanisława Worcella).
- ↑ ZDiUM drogi 2022 ↓, 6156-6158 (Traugutta Romualda).
- ↑ UMWr SIP EMUiA 2022 ↓, UiA nr 1414 (al. gen. Romualda Traugutta).
- ↑ a b ZGKiKM 2022 ↓, EGiB: G5 026401_1.0022.AR_5.24.
- ↑ UMWr SIP Mapy 2022 ↓, Mapa własności, dz. Południe, AR_5, 24.
- ↑ UMWr SIP EMUiA 2022 ↓, UiA nr 45610 (Podwale 71-72).
- ↑ RMWr 2004 ↓, § 15.
- ↑ UMWr Toalety 2020 ↓.
- ↑ ZGKiKM 2022 ↓, EGiB: G5 026401_1.0022.AR_5.24.2_BUD.
- ↑ ZGKiKM 2022 ↓, EGiB: G5 026401_1.0022.AR_5.24.1_BUD.
- ↑ Mironowicz 2016 ↓, s. 32, 33 (Ryc. 13), 34.
- ↑ UMWr SIP Mapy 2022 ↓, Studium 2018, Rys. 4, 8, 11, 14.
- ↑ UMWr ZW 2021 ↓, GEZ poz. 51.
- ↑ WUOZ 2022 ↓, poz. 10411.
- ↑ NID geoportal 2022 ↓, Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_02_UU.11798.
- ↑ a b NID 2022 ↓, s. 210.
- ↑ NID zabytek.pl 2022 ↓, wroclaw-przedmiescie-olawskie.
- ↑ UMWr SIP Mapy 2022 ↓, Studium 2018, Rys. 12.
- ↑ NID zabytek.pl 2022 ↓, Przedmieście Oławskie.
- ↑ UMWr ZW 2021 ↓, GEZ poz. 6537.
- ↑ WUOZ 2022 ↓, poz. 6243.
Bibliografia
- Zygmunt Antkowiak, Ulice i place Wrocławia, Wrocław-Warszawa-Kraków, seria: Biblioteka Wrocławska, tom 11, Wrocław: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich – Wydawnictwo, 1970, Zam nr A/185/70 (C-9) (pol.).
- Iwona Bińkowska i inni red., Leksykon zieleni Wrocławia, Wrocław miasto spotkań, Wrocław: Wydawnictwo Via Nova, 2013, ISBN 978-83-64025-06-8, ISBN 978-83-64025-06-8 (pol.).
- Jan Harasimowicz (red.), Encyklopedia Wrocławia, wyd. III poprawione i uzupełnione, Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2006, ISBN 83-7384-561-5, ISBN 978-83-7384-561-9 (pol.).
- Izabela Mironowicz, Analiza funkcjonalna osiedli Wrocławia, AFO, Badanie i publikacja współfinansowana przez miasto Wrocław (www.wroclaw.pl), Wrocław: Fundacja Dom Pokoju, 2016, ISBN 978-83-941467-3-3 (pol.).
- Narodowy Instytut Dziedzictwa, Geoportal o zabytkach, NID [dostęp 2022-08-19] (pol.).
- Narodowy Instytut Dziedzictwa, Portal zabytek.pl, NID [dostęp 2022-08-19] (pol.).
- Narodowy Instytut Dziedzictwa, Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków, Województwo dolnośląskie [online], NID, 31 marca 2022 [dostęp 2022-05-17] (pol.).
- Rada Miejska Wrocławia, Uchwała LIV/1606/10 Rady Miejskiej Wrocławia z dnia 9 września 2010 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w rejonie ulic Komuny Paryskiej i gen. Kazimierza Pułaskiego we Wrocławiu, „uchwały RMWr.”, Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Miejskiego Wrocławia / Urząd Miejski Wrocławia, Baza Aktów Własnych / Biuletyn Urzędowy RMW z 16 września 2010 r. Nr 8, poz.263; Dziennik Urzędowy Województwa Dolnośląskiego z 21 grudnia 2010 r. Nr 242, poz.4092, Wrocław, 9 września 2010 [dostęp 2022-05-11] (pol.).
- Rada Miejska Wrocławia, Uchwała LXXI/454/93 Rady Miejskiej Wrocławia z dnia 9 października 1993 r. w sprawie nazw parków i terenów leśnych istniejących we Wrocławiu, „Baza Aktów Własnych.”, Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Miejskiego Wrocławia; tekst jednolity: Dziennik Urzędowy Województwa Dolnośląskiego z 20 listopada 2020 r. Nr 6287, Wrocław, 9 października 1993 [dostęp 2022-08-19] (pol.).
- Rada Miejska Wrocławia, Uchwała XX/578/04 Rady Miejskiej Wrocławia z dnia 19 lutego 2004 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obszaru ograniczonego: ul. Romualda Traugutta, ul. Podwale, ul. Dworcowa, ul. Tadeusza Kościuszki i ul. Kazimierza Pułaskiego (z późniejszymi zmianami), „uchwały RMWr.”, Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Miejskiego Wrocławia / Urząd Miejski Wrocławia, Baza Aktów Własnych / Biuletyn Urzędowy RMW z 17 marca 2004 r. Nr 2, poz.76. Tekst jednolity z 2015 r., w formacie PDF – Obwieszczenie Rady Miejskiej Wrocławia z 9 lipca 2015 r. (Biuletyn Urzędowy RMW z 2015 r. poz.239); Dziennik Urzędowy Województwa Dolnośląskiego z 27 kwietnia 2004 r. Nr 75, poz. 1467, Tekst jednolity z 2015 r. – Obwieszczenie Rady Miejskiej Wrocławia z 9 lipca 2015 r. (Dz.Urz.Woj.Doln. z 2015 r. poz.3223), Wrocław, 19 lutego 2004 [dostęp 2022-05-31] (pol.).
- Redakcja www.wroclaw.pl, 23 października – nowe przystanki „skwer Krasińskiego”, „Oficjalny portal internetowy Wrocławia”, Wrocław, 13 października 2021 [dostęp 2022-08-19] (pol.).
- Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego, Geoportal Dolny Śląsk, UMWD Wydział Geodezji i Kartografii; Wojewódzki Ośrodek Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej [dostęp 2022-08-19] (pol.).
- Urząd Miejski Wrocławia, Schematy komunikacji zbiorowej, Oficjalny portal internetowy Wrocławia, Centrum Informacji Urzędu Miejskiego, Wrocław, 8 lutego 2022 [dostęp 2022-08-19] (pol.).
- Urząd Miejski Wrocławia, Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego, „geoportal.wroclaw.pl”, Jadwiga Brzuchowska, Wydział Planowania Przestrzennego Urzędu Miejskiego Wrocławia, Wrocław [dostęp 2022-06-01] (pol.).
- Urząd Miejski Wrocławia, System Informacji Przestrzennej Wrocławia – Ewidencja Miejscowości, Ulic i Adresów Wrocławia, „geoportal.wroclaw.pl”, Jadwiga Brzuchowska, Zespół ds. Nazewnictwa Ulic i Adresów w ramach Wydziału Planowania Przestrzennego Urzędu Miejskiego Wrocławia, Wrocław [dostęp 2022-05-09] (pol.).
- Urząd Miejski Wrocławia, System Informacji Przestrzennej Wrocławia – Mapy, „geoportal.wroclaw.pl”, Jadwiga Brzuchowska, Wydział Planowania Przestrzennego Urzędu Miejskiego Wrocławia, Wrocław [dostęp 2022-05-04] (pol.).
- Urząd Miejski Wrocławia, Toalety publiczne – gdzie pójść za potrzebą?, „Oficjalny portal internetowy Wrocławia”, Wrocław, 7 marca 2020 [dostęp 2022-06-08] (pol.).
- Urząd Miejski Wrocławia, Zabytki Wrocławia, Magdalena Wankowska, Monika Florczak, Marta Kolibska, Data ostatniej aktualizacji: 22.06.2021 r. g. 13:45, Urząd Miejski Wrocławia, Biuro Miejskiego Konserwatora Zabytków, 22 czerwca 2021 [dostęp 2022-05-09] (pol.).
- Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków we Wrocławiu, Wykazy zabytków, dawne województwo wrocławskie, miasto Wrocław, Piotr Jędrzejewski, Anna Olech, Biuletyn Informacji Publicznej – Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków we Wrocławiu, 21 marca 2022 [dostęp 2022-05-09] (pol.).
- Zarząd Dróg i Utrzymania Miasta, Wykaz dróg w Zarządzie Dróg i Utrzymania Miasta we Wrocławiu, „ZDiUM/Infrastruktura/Drogi”, ZDJOGA/NOXE/, ZDiUM, Wrocław, 26 kwietnia 2022 [dostęp 2022-05-16] (pol.).
- Zarząd Geodezji, Kartografii i Katastru Miejskiego we Wrocławiu, Geoinfo Portal (GIPortal2), ZGKiKM we Wrocławiu [dostęp 2022-06-21] (pol.).
- Zygmunt Krasiński, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2022-05-30].
Linki zewnętrzne
- Skwer Krasińskiego Zygmunta, [w:] Wrocław, Przedmieście Oławskie [online], fotopolska.eu, ID: u150043 [dostęp 2022-08-19] (pol.).
- skwer Krasińskiego Zygmunta, [w:] Wrocław, Przedmieście Oławskie [online], dolny-slask.org.pl (Wratislaviae Amici), ID: 7175899 [dostęp 2022-08-19] (pol.).
- Skwer Zygmunta Krasińskiego [online], wikimapia.org [dostęp 2022-08-19] (pol.).