Skorupa ziemska
Skorupa ziemska – część litosfery ograniczona od góry atmosferą lub hydrosferą, a od dołu granicząca z górną warstwą płaszcza ziemskiego (nieciągłość Mohorovičicia nazywana też nieciągłością Moho). Składa się w głównej mierze z minerałów, tworzących skały. Grubość skorupy ziemskiej wynosi od ok. 10 do 70 km. Skorupa Ziemi zajmuje tylko 1,4% objętości globu oraz 0,3% jego masy, jest to jednak najbardziej zróżnicowana chemicznie i fizycznie geosfera. Jej przypowierzchniowa warstwa na lądach jako jedyna jest dostępna do bezpośrednich badań.
Budowa skorupy ziemskiej
Materia tworząca skorupę ziemską znajduje się głównie w stałym stanie skupienia, a jedynie lokalnie, w ogniskach magmowych, występuje stop krzemianowy w stanie ciekłym.
W obrębie skorupy ziemskiej występują dwa zasadnicze kompleksy skał. Warstwę powierzchniową stanowi kompleks osadowy, spod którego miejscami odsłania się kompleks krystaliczny. Odmienność w ich wykształceniu pozwala wyróżnić skorupę kontynentalną, skorupę oceaniczną oraz suboceaniczną.
Miąższość skorupy ziemskiej waha się od 5–km w części oceanicznej do 35–40 km na ogół w części kontynentalnej (pod Himalajami osiąga maksymalnie 80 km). Gęstość waha się od 2,7–2,8 g/cm³ w części kontynentalnej do 3 g/cm³ w części oceanicznej.
Skorupa ziemska składa się z kilkunastu płyt tektonicznych o grubości kilku–kilkudziesięciu kilometrów. Rozpoznaniem i wyjaśnianiem zjawisk związanych z powstawaniem i ruchem płyt zajmują się teorie geotektoniczne, np. tektonika płyt[1].
Skład chemiczny skorupy ziemskiej (wagowo)
- tlen (O) 46,1%
- krzem (Si) 27,72%
- glin (Al) 8,13%
- żelazo (Fe) 5,0%
- wapń (Ca) 3,63%
- sód (Na) 2,83%
- potas (K) 2,60%
- magnez (Mg) 2,08%
- tytan (Ti) 0,44%
- wodór (H) 0,14%
- pozostałe 1,5%
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Leszek Czechowski: Tektonika płyt i konwekcja w płaszczu Ziemi. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 45, 1994, s. 76. ISBN 83-01-11519-X.
Bibliografia
- Jerzy Makowski: Geografia fizyczna świata. Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005.
- Włodzimierz Mizerski: Geologia dynamiczna. Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006.