Skakunowate (pająki)
| Salticidae[1] | |
| Blackwall, 1841 | |
 Skakun arlekinowy (Salticus scenicus) | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Gromada | |
| Rząd | |
| Rodzina |
skakunowate |
| Zasięg występowania | |
| |
Skakunowate, skakuny, skaczele (Salticidae) – kosmopolityczna rodzina pająków z kladu Entelegynae, które przeważnie nie tkają sieci[2], lecz polują skacząc na swoją ofiarę.
W skład rodziny, powstałej minimum 65 mln lat temu, wchodzi około 5600 gatunków przynależących do blisko 600 rodzajów, co czyni je najliczniejszą rodziną wśród pająków z około 13% wszystkich gatunków.
Taksonomia
Rodzina została opisana naukowo w 1841 roku przez Johna Blackwalla[3]. Rodzaj typowy Salticus, do którego należy np. skakun arlekinowy, został opisany przez Pierre’a-André Latreille’a w 1804 roku[3]. Rodzina należy do kladu Entelegynae[3], obejmuje około 5600 gatunków przynależących do blisko 600 rodzajów[4], czyni je to najliczniejszą rodziną wśród pająków z około 13% wszystkich gatunków[5]. Rodzina dzieli się na 16 podrodzin (stan na 2007 rok)[3], m.in. Euophryinae. Najwięcej taksonów skakunowatych opisali Eugène Simon (1059 gatunków)[6] oraz Wanda Wesołowska (530 gatunków)[6]. W Polsce stwierdzono występowanie 59 gatunków[7], m.in.: rozciągnik mchuś, skakun arlekinowy, strojniś nadobny, czy mrówczynka (zobacz: skakunowate Polski).
Morfologia
Skakuny na ogół są niewielkich rozmiarów, większość osiąga 2–12 mm, choć zdarzają się osiągające ok. 20–30 mm (np. z rodzajów Hyllus i Sandalodes) oraz takie, które nie przekraczają 1 mm (rodzaj Eupoa).
Większość skakunów ma krępe ciało. Inne, rzadziej spotykane formy są objawem naśladowania np. mrówek, błonkówek, muchówek, zaleszczotków czy innych gatunków pająków.
Charakterystyczną cechą skakunowatych są ich oczy występujące w liczbie ośmiu[3]. Umiejscowione są w przedniej części głowotułowia i po jego bokach, w trzech lub czterech rzędach[3], umożliwiając obserwację całego otoczenia. Najlepiej wykształconą i największą parą oczu[3] jest zawsze środkowa, pozwala ona na stereoskopowe widzenie w kolorach. Pozostałe oczy odpowiedzialne są za rejestrowanie zmian natężenia światła oraz najmniejszego ruchu w otoczeniu.
Głowotułów ma najczęściej kształt prostokąta, łezki lub owalu, połączony jest z resztą ciała poprzez tzw. łącznik – czyli przekształcony pierwszy segment odwłoka. Odwłok zaś zazwyczaj ma kształt eliptyczny bądź okrągły, nierzadko wydłużony lub kwadratowy. Nie posiadają pólka przędnego[3], a kądziołki przędne są krótkie[3]. Ubarwienie mocno zróżnicowane, nieraz bardzo kolorowe[3]; mogą występować np. paski, cętki[3].
Odnóża skakunowatych są dość grube, mocne oraz silnie umięśnione, co pozwala na oddawanie długich, czasem nawet kilkudziesięciocentymetrowych, skoków; są zakończone dwoma pazurkami[3].
Galeria
Phidippus putnami
Lyssomanes viridis
Maratus volans
Thiodina sylvana
Thiania bhamoensis
Telamonia dimidiata
Myrmarachne formicaria
Epeus flavobilineatus
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Salticidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Annie Megan Santamaria: Here is a Jumping Spider that Weaves an Orb-Web to Rest!. [w:] Research Matters [on-line]. 2019-04-29. [dostęp 2021-01-04]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l R. Jocqué, A. S. Dippenaar-Schoeman: Spider families of the world. Tervuren: Royal Museum for Central Africa, cop. 2007, s. 220. ISBN 978-90-74752-11-4.
- ↑ Norman I. Platnick, COUNTS, [w:] The World Spider Catalog, Version 14.0, American Museum of Natural History., DOI: 10.5531/db.iz.0001 [dostęp 2013-08-19] [zarchiwizowane z adresu 2009-12-27] (ang.).
- ↑ Xian-Jin Peng, I-Min Tso, Shu-Qiang Li. Five New and Four Newly Recorded Species of Jumping Spiders from Taiwan (Araneae: Salticidae). „Zoological Studies”. 41 (1), s. 1–12, 2002. [dostęp 2013-08-19]. (ang.).
- ↑ a b Profesor Wanda Wesołowska – wybitna arachnolog z Uniwersytetu Wrocławskiego [online], Uniwersytet Wrocławski, 29 stycznia 2021 [dostęp 2022-06-07] (pol.).
- ↑ Blick, T. et al. (2004).Checklist of the spiders of Central Europe. (Arachnida: Araneae). Version 1. Dezember 2004. (PDF)