Sieć Obywatelska Watchdog Polska

Państwo	Polska
Siedziba	Warszawa
Data założenia	2003
Rodzaj stowarzyszenia	OPP
Prezes Zarządu	Szymon Osowski
Nr KRS	0000181348
Data rejestracji	2003
Położenie na mapie Warszawy Sieć Obywatelska Watchdog Polska
Położenie na mapie Polski Sieć Obywatelska Watchdog Polska
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Sieć Obywatelska Watchdog Polska
52,198194°N 21,020743°E/52,198194 21,020743
Strona internetowa

Sieć Obywatelska Watchdog Polska (założone jako Stowarzyszenie Liderów Lokalnych Grup Obywatelskich^[1]) – utworzone 28 września 2003 roku polskie stowarzyszenie prowadzące działalność strażniczą. Organizacja zajmuje się m.in. dostępem do informacji publicznej^[2] i udzielaniem pomocy prawnej na ten temat^[3]. Od 2006 prowadzi portal informacjapubliczna.org (Pozarządowe Centrum Dostępu do Informacji Publicznej)^[4].

Stowarzyszenie Liderów Lokalnych Grup Obywatelskich zostało założone 28 września 2003 roku (Międzynarodowy Dzień Prawa do Informacji) przez grupę 15 absolwentów kursu prowadzonego przez Fundację im. Stefana Batorego w ramach programu "Przeciw korupcji"^[5][6].

Od 2009 roku Stowarzyszenie posiada status organizacji pożytku publicznego^[7].

W 2012 roku Stowarzyszenie Liderów Lokalnych Grup Obywatelskich zmieniło nazwę na Sieć Obywatelska Watchdog Polska^[8].

W 2023 roku Stowarzyszenie składa się z 62 członków zwyczajnych, w tym jednego członka zawieszonego oraz trzech członków wspierających^[9].

Z Raportu na 15-lecie Watchdog Polska^[10]:

„Chcemy, aby obywatele* korzystali ze swoich praw, czyli:

• pytali o ważne dla nich sprawy – dotyczące zdrowia, edukacji, ochrony środowiska czy zagospodarowania przestrzennego, za które odpowiedzialne są instytucje publiczne;
• znali swoje prawa zawarte w Konstytucji, ustawach oraz statutach gmin i sołectw, zwłaszcza te, które dotyczą przekazywania władzom swoich oczekiwań i kształtowania swojego otoczenia, włączając w to wydatkowanie środków publicznych i tworzenie prawa;
• chcieli i umieli egzekwować swoje prawa, współpracując na równych zasadach z władzami, organizując się, kontrolując władze, skarżąc i korzystając z gwarantowanych wolności.

Chcemy, aby władze publiczne i inne zobowiązane podmioty realizowały prawo. Interesują nas szczególnie prawa związane z:

• udostępnianiem informacji publicznej i poddawaniem się przez władzę kontroli społecznej;
• prawidłowym zarządzaniem środkami publicznymi;
• wykorzystywaniem instrumentów wpływania obywateli na realizowaną politykę i decydowania o swoim najbliższym otoczeniu”.

* słowa „obywatel” używamy umownie – w naszym rozumieniu dotyczy ono wszystkich kobiet i wszystkich mężczyzn, niezależnie od formalnego posiadania obywatelstwa.

W ramach swoich działań Stowarzyszenie:

• uczy o prawach oraz o tym, jak być watchdogiem. Robi to na wiele sposób – poprzez dedykowaną stronę: informacjapubliczna.org^[11], a także organizując spotkania w całej Polsce.
• sprawuje codzienną kontrolę obywatelską poprzez składanie wniosków o informację publiczną i pytanie o tematy pojawiające się w publicznej debacie i budzące zainteresowanie mediów.
• monitoruje wybrane obszary życia publicznego. Przykładem takiego działania jest monitoring jawności nagród w samorządach czy monitoring szpitali pod kątem obowiązku publikowania protokołów z kontroli.
• inicjuje sprawy sądowe. Jeśli instytucja zobowiązana do odpowiedzi na wniosek o informację publiczną nie realizuje go, Stowarzyszenie wkracza na drogę sądową.
• prowadzi bezpłatne poradnictwo prawne, udzielając rocznie ok. 2000 porad prawnych z zakresu dostępu do informacji publicznej, funduszu sołeckiego i regulacji dotyczących wpływania na decyzje rządzących, zarówno na poziomie centralnym jak i lokalnym^[12].
• organizuje obchody Międzynarodowego Dnia Powszechnego Dostępu do Informacji.

I. Władze Stowarzyszenia:

• Walne Zebranie Członków
• Zarząd Stowarzyszenia
• Komisja Rewizyjna

II. Komisja Etyki

III. Biuro Stowarzyszenia

W ciągu 15 lat swojej działalności Sieć Obywatelska Watchdog Polska uczestniczyła w około 650 sprawach sądowych dotyczących prawa do informacji. Niektóre z nich miały przełomowe znaczenie, poniżej lista ważnych spraw sądowych Sieci Obywatelskiej Watchdog Polska.

1. Jawność danych dotyczących nazwisk zleceniobiorców instytucji publicznych (Wyrok SN z 8 listopada 2012, I CSK 190/12)^[14]
2. Prawo do sądu w sprawach o dostęp do informacji publicznej (Postanowienie składu Siedmiu Sędziów NSA z 21 marca 2016, I OPS 3/15)^[15]
3. Stwierdzenie niekonstytucyjności artykułu ustawy o dostępie do informacji publicznej wprowadzonego w 2011 w sposób niezgodny z zasadami legislacji (wyrok TK z 18 kwietnia 2012, K 33/11)^[16]
4. Jawność działalności partii politycznych (Wyrok NSA z 18 grudnia 2014, I OSK 611/14)^[17]
5. Tarcza antykorupcyjna (Wyrok NSA z 17 czerwca 2011, I OSK 491/11)^[18]
6. Jawność procesu legislacyjnego, czyli o projekcie ustawy o Trybunale Konstytucyjnym (wyrok NSA z 10 stycznia 2014, I OSK 2213/13)^[19]
7. Jak nie przeprowadzać konsultacji z mieszkańcami (wyrok NSA z 5 listopada 2015, II OSK 518/14)^[20]
8. Imiona i nazwiska osób uczestniczących w zebraniu wiejskim (wyrok NSA z 6 grudnia 2012, I OSK 2021/12)^[21]
9. Polski Związek Piłki Nożnej nie może lekceważyć obowiązków jawnego działania. O transparentnym działaniu tych, którzy korzystają z pieniędzy publicznych (postanowienie NSA z 26 lipca 2012, I OZ 524/12)^[22]
10. Jawne wynagrodzenia członków gabinetu politycznego ministra (wyrok NSA z 20 maja 2016, I OSK 3238/14)^[23]
11. Jawność konkursów publicznych (wyrok WSA w Warszawie z 11 grudnia 2012, II SAB/Wa 395/12)^[24]
12. Nagrania z kamer straży marszałkowskiej sprzed sejmu jawne (Wyrok NSA z 22 października 2019)^[25]

Działania Stowarzyszenia finansowane są z następujących rodzajów źródeł:

• 1% podatku od podatników
• darowizny od osób fizycznych i przedsiębiorców
• składki członkowskie
• działalność gospodarcza
• dotacje od polskich i zagranicznych fundacji prywatnych
• międzynarodowe i zagraniczne środki publiczne

Z dokładnymi kwotami pochodzącymi z poszczególnych źródeł można zapoznać się w Biuletynie Informacji Publicznej Stowarzyszenia^[26].

Ze względu na stale prowadzoną kontrolę instytucji publicznych, Stowarzyszenie nie stara się o dotacje rządowe ani samorządowe.

• Szymon Osowski, „Nadużywanie” prawa do informacji – analiza krytyczna^[27].
• Mateusz Bogucki, Szymon Osowski, Analiza aktów wydanych przez Samorządowe Kolegia Odwoławcze^[28].
• Szymon Osowski,„Dokument wewnętrzny” krytyczna analiza orzecznictwa sądów administracyjnych w zakresie określania niedostępnej „strefy wewnętrznej” w działaniach administracji^[29].
• Mateusz Bogucki, Szymon Osowski, Analiza funkcjonowania przepisów karnych-art. 23 ustawy o dostępie do informacji publicznej^[30].
• Szymon Osowski, Informacja publiczna przetworzona jako ograniczenie prawa do informacji publicznej.
• Krzysztof Izdebski, Granice jawności. Orzecznictwo w sprawie ograniczeń wynikających z innych ustaw^[31].
• Krzysztof Izdebski, Międzynarodowe standardy jawności. Wybrane polskie propozycje zmian w zakresie prawa do informacji na tle międzynarodowych rozwiązań^[32].
• Glosy wybranych orzeczeń dotyczących prawa do informacji, pod redakcją Szymona Osowskiego i Bartosza Wilka^[33].
• Glosy wybranych orzeczeń dotyczących prawa do informacji II, pod redakcją Bartosza Wilka^[34].
• Paula Kłucińska, Przejrzystość konsultacji w ramach procesu Universal Periodic Review (UPR)^[35].
• Prawa są do używania. Przewodnik dla tych, którzy chcą mieć wpływ na to, co się dzieje w gminie^[36].
• Karol Mojkowski, Zdrowe zęby demokracji. Lokalne doświadczenia kontroli obywatelskiej^[37].
• Martyna Bójko, Roksana Maślankiewicz, Psychiatria dzieci i młodzieży. Raport^[38].

• Oficjalna strona Sieci Obywatelskiej Watchdog Polska. [dostęp 2019-01-13].
• Tomasz Kwaśniewski: Niech minister pokaże kalendarz. wyborcza.pl, 2014-09-24. [dostęp 2019-01-13].
• Mira Suchodolska: Sieć Obywatelska Watchdog. Kim są „wściekłe psy stróżujące”?. gazetaprawna.pl, 2016-02-27. [dostęp 2019-01-13].