Langbahn Team – Weltmeisterschaft

SM UC-65

Ten artykuł dotyczy okrętu podwodnego UC-65 z 1916 roku. Zobacz też: inne okręty o tej samej lub podobnej nazwie.
SM UC-65
Ilustracja
SM UC-56, siostrzany okręt UC-65
Klasa

okręt podwodny

Typ

UC II

Projekt

41

Historia
Stocznia

Blohm & Voss, Hamburg

Położenie stępki

1916

Wodowanie

8 lipca 1916

 Kaiserliche Marine
Wejście do służby

10 listopada 1916

Zatopiony

3 listopada 1917

Dane taktyczno-techniczne
Wyporność
• na powierzchni
• w zanurzeniu


427 ton
508 ton

Długość

50,35 m

Szerokość

5,22 m

Zanurzenie

3,64 m

Zanurzenie testowe

50 m

Rodzaj kadłuba

dwukadłubowy

Materiał kadłuba

stal

Napęd
2 silniki Diesla o łącznej mocy 440 kW (600 KM)
2 silniki elektryczne o łącznej mocy 460 kW (620 KM)
2 śruby
Prędkość
• na powierzchni
• w zanurzeniu


12 węzłów
7,4 w.

Zasięg

powierzchnia: 10 420 Mm przy 7 w.
zanurzenie: 52 Mm przy 4 w.

Uzbrojenie
18 min UC/200, 1 działo kal. 88 mm, 7 torped
Wyrzutnie torpedowe

3 × 500 mm

Załoga

26

SM UC-65 – niemiecki podwodny stawiacz min z okresu I wojny światowej, jedna z 64 jednostek typu UC II. Zwodowany 8 lipca 1916 roku w stoczni Blohm & Voss w Hamburgu, został przyjęty do służby w Kaiserliche Marine 10 listopada 1916 roku. W czasie służby operacyjnej w składzie Flotylli Flandria okręt odbył 11 patroli bojowych, w rezultacie których zatonęło 105 statków o łącznej pojemności 116 218 BRT i stawiacz min o wyporności 11 000 ton, a 11 statków o łącznej pojemności 68 516 BRT i niszczyciel o wyporności 850 ton zostało uszkodzonych. SM UC-65 został zatopiony 3 listopada 1917 roku w kanale La Manche, storpedowany przez brytyjski okręt podwodny HMS C15. W wyniku ataku zginęło 22 członków załogi U-Boota, a pięciu trafiło do brytyjskiej niewoli.

Projekt i budowa

Dokonania pierwszych niemieckich podwodnych stawiaczy min typu UC I, a także zauważone niedostatki tej konstrukcji, skłoniły dowództwo Cesarskiej Marynarki Wojennej z admirałem von Tirpitzem na czele do działań mających na celu budowę nowego, znacznie większego i doskonalszego typu okrętu podwodnego. Opracowany latem 1915 roku projekt okrętu, oznaczonego później jako typ UC II, tworzony był równolegle z projektem przybrzeżnego torpedowego okrętu podwodnego typu UB II[1]. Głównymi zmianami w stosunku do poprzedniej serii były: instalacja wyrzutni torpedowych i działa pokładowego, zwiększenie mocy i niezawodności siłowni oraz wzrost prędkości i zasięgu jednostki kosztem rezygnacji z możliwości łatwego transportu kolejowego (ze względu na powiększone rozmiary)[1][2].

SM[a] UC-65 zamówiony został 12 stycznia 1916 roku jako jednostka z III serii okrętów typu UC II (numer projektu 41, nadany przez Inspektorat U-Bootów[3]), w ramach wojennego programu rozbudowy floty[4][5]. Został zbudowany w stoczni Blohm & Voss w Hamburgu jako jeden z dziewięciu okrętów III serii zamówionych w tej wytwórni[4][6][7]. UC-65 otrzymał numer stoczniowy 281 (Werk 281)[5][8]. Stępkę okrętu położono w 1916 roku[8], a zwodowany został 8 lipca 1916 roku[9][10]. Koszt budowy okrętu wyniósł 2 mln 141 tys. marek[11].

Dane taktyczno-techniczne

SM UC-65 był średniej wielkości przybrzeżnym okrętem podwodnym o konstrukcji dwukadłubowej[2]. Długość całkowita wynosiła 50,35 metra[b], szerokość 5,22 metra i zanurzenie 3,64 metra[8][11]. Wykonany ze stali kadłub sztywny miał 39,3 metra długości i 3,61 metra szerokości, a wysokość (od stępki do szczytu kiosku) wynosiła 7,46 metra[13]. Wyporność w położeniu nawodnym wynosiła 427 ton, a w zanurzeniu 508 ton[6][12]. Jednostka miała wysoki, ostry dziób przystosowany do przecinania sieci przeciwpodwodnych; do jej wnętrza prowadziły trzy luki: pierwszy przed kioskiem, drugi w kiosku, a ostatni w części rufowej, prowadzący do maszynowni[14]. Cylindryczny kiosk miał średnicę 1,4 metra i wysokość 1,8 metra, obudowany był opływową osłoną[14]. Okręt napędzany był na powierzchni przez dwa 6-cylindrowe, czterosuwowe silniki wysokoprężne MAN S6V26/36 o łącznej mocy 440 kW (600 KM), a pod wodą poruszał się dzięki dwóm silnikom elektrycznym SSW o łącznej mocy 460 kW (620 KM)[6][8]. Dwa wały napędowe obracały dwie śruby wykonane z brązu manganowego (o średnicy 1,9 metra i skoku 0,9 metra)[14]. Okręt osiągał prędkość 12 węzłów na powierzchni i 7,4 węzła w zanurzeniu[6][8]. Zasięg wynosił 10 420 Mm przy prędkości 7 węzłów w położeniu nawodnym oraz 52 Mm przy prędkości 4 węzłów pod wodą[8][11][c]. Zbiorniki mieściły 56 ton paliwa[8][11][d], a energia elektryczna magazynowana była w dwóch bateriach akumulatorów 26 MAS po 62 ogniwa, zlokalizowanych pod przednim i tylnym pomieszczeniem mieszkalnym załogi[4][15]. Okręt miał siedem zewnętrznych zbiorników balastowych[14]. Dopuszczalna głębokość zanurzenia wynosiła 50 metrów[13][16], a czas wykonania manewru zanurzenia 40 sekund[17].

Głównym uzbrojeniem okrętu było 18 min kotwicznych typu UC/200 w sześciu skośnych szybach minowych o średnicy 100 cm, usytuowanych w podwyższonej części dziobowej jeden za drugim w osi symetrii okrętu, pod kątem do tyłu (sposób stawiania – „pod siebie”)[2][18]. Układ ten powodował, że miny trzeba było stawiać na zaplanowanej przed rejsem głębokości, gdyż na morzu nie było do nich dostępu, co znacznie zmniejszało skuteczność okrętów[19][18]. Uzbrojenie uzupełniały dwie zewnętrzne wyrzutnie torped kalibru 500 mm (umiejscowione powyżej linii wodnej na dziobie, po obu stronach szybów minowych), jedna wewnętrzna wyrzutnia torped kal. 500 mm na rufie (z łącznym zapasem 7 torped), oraz umieszczone przed kioskiem działo pokładowe kal. 88 mm L/30, z zapasem amunicji wynoszącym 130 naboi[2][13][20]. Okręt wyposażony był w dwa peryskopy Zeissa: wachtowy i bojowy oraz radiostację z podnoszonym masztem o wysokości 10 metrów[21][e]. Wyposażenie uzupełniała kotwica grzybkowa o masie 272 kg[14].

Załoga okrętu składała się z 3 oficerów oraz 23 podoficerów i marynarzy[17][22][f].

Służba

1916 rok

10 listopada 1916 roku SM UC-65 został przyjęty do służby w Cesarskiej Marynarce Wojennej[10][24][g]. Dowództwo jednostki objął por. mar. (niem. Oberleutnant zur See) Otto Steinbrinck, dowodzący wcześniej U-6, UB-10 i UB-18[25][26].

1917 rok

Z dniem 1 lutego 1917 roku, rozkazem szefa sztabu admiralicji niemieckiej z 12 stycznia tego roku, U-Booty należące do czterech flotylli Hochseeflotte, Flotylli Flandria i Flotylli Pola(inne języki) rozpoczęły nieograniczoną wojnę podwodną[27][28]. Po okresie szkolenia okręt został 3 lutego przydzielony do Flotylli Flandria[5]. W dniach 6–20 lutego U-Boot odbył pierwszy rejs bojowy na wody Kanału Świętego Jerzego, stawiając trzy zagrody minowe[29]. 8 lutego w odległości 10 Mm na zachód od latarni morskiej Trevose Head UC-65 zatrzymał i zatopił zbudowaną w 1874 roku francuską drewnianą brygantynę „Guillaume Tell” o pojemności 148 BRT[30]. Tego dnia identyczny los spotkał brytyjską łódź rybacką „Mary Ann” o pojemności 17 BRT (na pozycji 50°50′N 4°57′W/50,833333 -4,950000)[31]. 10 lutego nieopodal latarni morskiej Bardsey okręt zatrzymał i zatopił za pomocą ładunków wybuchowych zbudowany w 1916 roku brytyjski parowiec „Sallagh” (325 BRT), płynący z ładunkiem węgla z Lydney do Larne (w wyniku ataku na pokładzie statku zginął jeden marynarz)[32][33]. Nazajutrz załoga U-Boota zatrzymała i po ewakuacji załóg zatopiła trzy brytyjskie parowce: zbudowany w 1896 roku „Lycia” o pojemności 2715 BRT, przewożący drobnicę z Genui do Liverpoolu (na pozycji 52°12′N 5°27′W/52,200000 -5,450000)[32][34]; pochodzący z 1883 roku „Olivia” (242 BRT), transportujący węgiel z Liverpoolu do Portreath (w odległości 21 Mm na południowy zachód od latarni morskiej Bardsey)[32][35] oraz zbudowany w 1890 roku „Voltaire” (409 BRT), przewożący ładunek drobnicy z Llanelli do Liverpoolu (w odległości 25 Mm na północny wschód od Bishops and Clerks(inne języki) nieopodal Ramsey)[32][36]. 12 lutego w odległości 7,5 Mm na południowy wschód od latarni morskiej South Bishop UC-65 storpedował zbudowany w 1901 roku brytyjski zbiornikowiec „Pinna” o pojemności 6288 BRT, płynący z Port Arthur z ładunkiem ropy naftowej. Uszkodzony statek wyrzucono na brzeg nieopodal Milford Haven, a w późniejszym czasie został podniesiony i naprawiony[37]. Następnego dnia nieopodal latarni morskiej Smalls okręt zatrzymał i zatopił dwie brytyjskie łodzie rybackie: „Friendship” (37 BRT) i „Zircon” (48 BRT)[38].

14 lutego U-Boot zatrzymał i po ewakuacji załóg zatopił trzy brytyjskie parowce: zbudowany w 1916 roku „Ferga” o pojemności 791 BRT, przewożący drobnicę ze Swansea do Liverpoolu (na pozycji 50°02′N 5°04′W/50,033333 -5,066667)[32][39]; pochodzący z 1908 roku „Greenland” (1753 BRT), płynący z Fleetwood do Cherbourga (storpedowany w odległości 20 Mm na południowy zachód od latarni morskiej Bardsey, na pozycji 52°30′N 5°05′W/52,500000 -5,083333)[32][40] oraz zbudowany w 1902 roku „Margarita” (375 BRT), przewożący ładunek pszenicy z Liverpoolu do Swansea (w odległości 20 Mm na południowy zachód od latarni morskiej Bardsey)[32][41]. Tego dnia na postawioną przez U-Boota na południe od Skokholm minę wszedł zbudowany w 1886 roku brytyjski parowiec „Inishowen Head” o pojemności 3050 BRT, płynący pod balastem z Dublina do Saint John (na pozycji 51°40′N 5°15′W/51,666667 -5,250000, zginęła jedna osoba)[42][h]. Nazajutrz załoga UC-65 zatrzymała i po zejściu załóg zatopiła kolejne dwa brytyjskie parowce: zbudowany w 1911 roku pasażerski „Afton” o pojemności 1156 BRT, przewożący ładunek drobnicy z Bristolu do Belfastu i Glasgow (na pozycji 52°24′N 5°09′W/52,400000 -5,150000)[32][43] oraz pochodzący z 1904 roku „Kyanite” (564 BRT), transportujący alkalia z Fleetwood do Bristolu (w odległości 27 Mm na południowy zachód od latarni morskiej Bardsey, na pozycji 52°18′N 4°55′W/52,300000 -4,916667)[32][44].

16 lutego lista osiągnięć wojennych załogi okrętu podwodnego powiększyła się o dwie kolejne pozycje: zbudowany w 1897 roku brytyjski parowiec „Queenswood” o pojemności 2710 BRT, płynący pod balastem z Rouen do Port Talbot, zatrzymany i zatopiony z działa pokładowego w odległości 6 Mm na południowy zachód od latarni morskiej Hartland Point (na pozycji 50°56′N 4°38′W/50,933333 -4,633333, zginęły trzy osoby)[32][45] oraz zbudowany w 1896 roku francuski parowiec „Ville De Bayonne” (1301 BRT), transportujący węgiel z Barry do Francji, zatrzymany i zatopiony na tych samych wodach (na pozycji 51°03′N 4°37′W/51,050000 -4,616667, bez ofiar w załodze)[46]. 19 lutego UC-65 zatopił w kanale La Manche sześć wrogich jednostek: zbudowany w 1914 roku brytyjski parowiec „Brigade” (425 BRT), przewożący ładunek krzemienia z Saint-Valery-en-Caux do Weston Point, zatrzymany i zatopiony z działa w odległości 12 Mm na północny zachód od Cayeux-sur-Mer (nikt nie zginął)[32][47]; pochodzący z 1898 roku norweski parowiec „Skrim” (727 BRT), płynący pod balastem z Le Tréport via Bordeaux do Cardiff (w odległości 20 Mm na północny zachód od Le Tréport, bez strat w załodze)[48] oraz cztery łodzie rybackie – belgijską „Justine Marie” (16 BRT) i francuskie „Alice” (18 BRT), „Saint Louis De Gonzague” (53 BRT) oraz „Violette” (36 BRT)[38].

W dniach 24 lutego – 2 marca U-Boot odbył drugi wojenny patrol na wody kanału La Manche, stawiając dwie zagrody minowe[29]. 25 lutego okręt zatopił zbudowany w 1900 roku norweski parowiec „Vigda” o pojemności 1851 BRT, transportujący węgiel z Kingston upon Hull do Chantenay (obyło się bez strat w załodze)[49] oraz francuską żaglową łódź rybacką „Saint Joseph” (42 BRT, także nikt nie zginął)[50]. Następnego dnia ofiarami działań UC-65 stały się kolejne trzy jednostki: zbudowany w 1882 roku brytyjski parowiec „Algiers” o pojemności 2361 BRT, płynący pod balastem z Calais do Barry, który ze stratą ośmiu załogantów zatonął na minie na pozycji 50°35′N 0°40′W/50,583333 -0,666667[51][i]; pochodzący z 1866 roku brytyjski drewniany szkuner „Hannah Croasdell” (151 BRT), który także zatonął na minie w odległości 1 Mm na południe od Skokholm (na pokładzie zginęły cztery osoby wraz z kapitanem)[32][52] oraz zbudowany w 1913 roku holenderski żaglowiec „Alberdina” o pojemności 134 BRT, płynący pod balastem z Hawru do Teignmouth, zatrzymany i po ewakuacji załogi zatopiony w odległości 35 Mm na północny wschód od Alderney[53]. 27 lutego załoga U-Boota zatrzymała i zatopiła w pobliżu latarni morskiej Needles zbudowany w 1899 roku francuski żaglowiec „Brunette” (104 BRT, nikt nie zginął)[54]. Tego dnia na pozycji 50°33′N 0°39′W/50,550000 -0,650000 na postawionej przez okręt podwodny minie zatonął ze stratą 12 członków załogi zbudowany w 1907 roku brytyjski uzbrojony trawler HMT[j] „Evadne” (189 BRT)[k][55]. Nazajutrz nieopodal Étretat UC-65 zatrzymał i zatopił po zdjęciu załogi zbudowany w 1912 roku francuski drewniany szkuner „Marie Joseph” o pojemności 192 BRT, płynący pod balastem z Fécamp do Cardiff (na pozycji 49°44′N 0°11′E/49,733333 0,183333)[56]. W tym samym dniu w odległości 10 Mm na północny zachód od Hawru okręt zatopił też zbudowany w 1908 roku norweski parowiec „Sjøstad” o pojemności 1155 BRT, transportujący węgiel z Newport do Fécamp (na pokładzie śmierć poniosło dziewięć osób)[57].

1 marca w kanale La Manche UC-65 rozgromił międzynarodową flotyllę rybacką, zatapiając 12 i uszkadzając jedną jednostkę[38]. Zatopione zostały: francuskie „Germaine” (24 BRT), „Bout De Zan” (13 BRT), „Elise II” (48 BRT), „General Radiguet” (24 BRT), „Homocea” (58 BRT), „Joseph Adolphine” (21 BRT), „Notre Dame De Lourdes” (47 BRT), „Reine des Anges” (47 BRT), „Saint Joseph” (20 BRT), „Sainte Famille” (25 BRT) i „Seigneur” (53 BRT) oraz belgijski „Diamond Cross” (29 BRT), a uszkodzony został brytyjski „Sarus”[38]. Zniszczony ogniem artyleryjskim został też w pobliżu Le Tréport zbudowany w 1894 roku francuski parowiec „Elorn” o pojemności 603 BRT, płynący z Saint-Malo do Dunkierki (na pozycji 50°11′N 1°24′E/50,183333 1,400000)[58]. Tego dnia na postawione przez U-Boota miny wpłynęły dwie duże brytyjskie jednostki: zbudowany w 1913 roku parowiec pasażerski „Drina” o pojemności 11 483 BRT, płynący z ładunkiem drobnicy i pasażerami z Buenos Aires do Liverpool, który zatonął w odległości 2 Mm na zachód od Skokholm (na pozycji 51°41′N 5°20′W/51,683333 -5,333333; na pokładzie śmierć poniosło 15 osób)[59][l] oraz zbudowany w 1900 roku statek szpitalny HMHS „Glenart Castle”(inne języki) (6824 BRT), który jedynie doznał uszkodzeń na postawionej 25 lutego przez UC-65 w kanale La Manche minie (obyło się bez strat w ludziach)[60][61].

Trzeci rejs bojowy UC-65 trwał od 18 marca do 1 kwietnia, a w jego trakcie okręt postawił pięć zagród minowych w kanale La Manche[29]. 24 marca U-Boot zatopił pięć wrogich statków: zbudowany w 1902 roku francuski szkuner „Bruyere” o pojemności 100 BRT, płynący pod balastem z Maryport do Blaye, zatrzymany i po ewakuacji załogi zatopiony w odległości 10 Mm na południowy zachód od latarni morskiej South Stack (na pozycji 53°20′N 5°10′W/53,333333 -5,166667)[62]; pochodzący z 1908 roku brytyjski parowiec „Ennistown” (689 BRT), płynący pod balastem z Dublina do Cardiff, zatrzymany i zatopiony za pomocą ładunków wybuchowych po zejściu załogi w Kanale Świętego Jerzego[32][63]; zbudowany w 1915 roku brytyjski parowiec „Fairearn” (592 BRT), płynący z ładunkiem węgla z Garston(inne języki) do Cork, zatrzymany i zatopiony za pomocą ładunków wybuchowych po ewakuacji załogi w odległości 16 Mm na północny zachód od latarni morskiej South Stack[32][64]; zbudowany w 1871 roku brytyjski drewniany szkuner „Howe” o pojemności 175 BRT, transportujący węgiel z Garston do Cork, zatrzymany i zatopiony za pomocą ładunków wybuchowych po zejściu załogi w Kanale Świętego Jerzego[32][65] oraz zbudowany w 1891 roku norweski parowiec „Korsnaes” (732 BRT), płynący pod balastem z Saint-Malo do Liverpoolu, zatopiony w odległości 3 Mm na południowy zachód od latarni morskiej Bardsey (nikt nie zginął)[66]. Następnego dnia UC-65 zatopił kolejne cztery jednostki: zbudowany w 1913 roku uzbrojony brytyjski parowiec „Adenwen” o pojemności 3798 BRT, płynący z ładunkiem cukru z Cienfuegos via Queenstown do Liverpoolu, storpedowany bez ostrzeżenia na pozycji 52°36′N 5°37′W/52,600000 -5,616667 (śmierć na pokładzie poniosło 10 osób)[32][67]; pochodzący z 1862 roku brytyjski drewniany bark „Brandon” (130 BRT), płynący z ładunkiem łupków z Porthmadog do Waterford, zatrzymany i zatopiony po ewakuacji załogi u wybrzeży Dublinu (łódź z czterema członkami załogi nie została nigdy odnaleziona)[32][68]; zbudowany w 1909 roku francuski drewniany szkuner „Fringante” o pojemności 124 BRT, przewożący węgiel z Troon do Tréguier, zatrzymany i zatopiony po zejściu załogi u wybrzeży Dublinu[69] oraz pochodzący z 1893 roku grecki parowiec „Poseidon” (2589 BRT), przewożący rudę żelaza z Saint-Pierre-en-Port do Barrow-in-Furness (na pozycji 52°27′N 5°12′W/52,450000 -5,200000)[70]. 27 marca na postawioną przez U-Boota w Zatoce Liverpoolskiej minę wszedł brytyjski parowiec „Kelvinhead” o pojemności 3063 BRT, przewożący drobnicę z Firth of Clyde przez Liverpool do Buenos Aires. Zbudowany w 1905 roku statek zatonął bez strat w załodze[32][71].

28 marca załoga operującego w Kanale Świętego Jerzego UC-65 dopisała do listy wojennych osiągnięć kolejne pozycje: zbudowany w 1914 roku brytyjski parowiec „Ardglass” o pojemności 778 BRT, transportujący stal z Port Talbot do Belfastu, zatrzymany i zatopiony za pomocą ładunków wybuchowych po ewakuacji załogi na pozycji 52°41′N 5°51′W/52,683333 -5,850000[32][72]; pochodzący z 1909 roku norweski parowiec „Dagali” (742 BRT), płynący pod balastem z Hennebont do Glasgow (nikt nie zginął)[73]; zbudowany w 1882 roku brytyjski drewniany szkuner „Harvest Home” o pojemności 103 BRT, transportujący drewno z Wexford do Garston, zatrzymany i zatopiony po ewakuacji załogi za pomocą działa pokładowego[32][74]; pochodzący z 1902 roku rosyjski drewniany szkuner „Laima” (148 BRT), płynący pod balastem z Galway do Glasson Dock[75]; zbudowany w 1906 roku uzbrojony brytyjski parowiec „Snowdon Range” o pojemności 4662 BRT, przewożący materiały wybuchowe i drobnicę z Filadelfii do Liverpoolu, storpedowany bez ostrzeżenia i zatopiony na pozycji 52°36′N 5°34′W/52,600000 -5,566667 (na pokładzie śmierć poniosło czterech marynarzy)[32][76]; pochodzący z 1907 roku brytyjski parowiec „Wychwood” o pojemności 1985 BRT, przewożący ładunek węgla z Barry do Scapa Flow, storpedowany bez ostrzeżenia i zatopiony na pozycji 52°40′N 5°55′W/52,666667 -5,916667 (zginęło trzech załogantów)[32][77] oraz zbudowany w 1893 roku brytyjski latarniowiec „Guillemot” („South Arklow Light Vessel”), opanowany i zatopiony za pomocą ładunków wybuchowych po ewakuacji załogi u wybrzeży Waterford[32][78]. 30 marca UC-65 w odległości 30 Mm na południowy zachód od Lizard Point wziął udział w pojedynku artyleryjskim z brytyjskim statkiem-pułapką „Peveril” (Q36) o pojemności 1459 BRT, uszkadzając wrogą jednostkę (w wyniku ostrzału zginęło na niej dziewięć osób)[79].

6 kwietnia na postawionej przez U-Boota w kanale La Manche minie zatonął zbudowany w 1884 roku norweski parowiec „Thelma” o pojemności 1350 BRT, przewożący węgiel z Newcastle upon Tyne do Rouen (na pokładzie śmierć poniosła jedna osoba)[80]. 7 kwietnia Zatoce Liverpoolskiej na minę wszedł także zbudowany w 1908 roku brytyjski parowiec pasażerski „Lapland”(inne języki) o pojemności 18 565 BRT, płynący z ładunkiem drobnicy na trasie Nowy Jork – Liverpool. Statek został uszkodzony, a na jego pokładzie zginęło dwóch załogantów)[81]. Dwa dni później na tych samych wodach uszkodzeń na minie doznał zbudowany w 1888 roku amerykański parowiec pasażerski „New York” o pojemności 10 798 BRT, przewożący drobnicę z Nowego Jorku do Liverpoolu (nikt nie zginął)[82].

26 kwietnia dowodzący okrętem por. mar. Otto Steinbrinck został awansowany na stopień kpt. mar. (niem. Kapitänleutnant)[25]. Tego dnia lista jego wojennych osiągnięć powiększyła się o kolejne trzy pozycje: zbudowany w 1873 roku brytyjski żaglowiec „Agnes Cairns” o pojemności 146 BRT, transportujący węgiel z Portsmouth na Guernsey, zatrzymany i zatopiony za pomocą ładunków wybuchowych po ewakuacji załogi w odległości 8 Mm na północny wschód od Alderney[32][83]; pochodzący z 1892 roku brytyjski kecz z napędem motorowym „Athole” (150 BRT), płynący pod balastem z Hawru do Shoreham-by-Sea, zatrzymany i po zejściu załogi zatopiony z działa pokładowego[32][84] oraz zbudowany w 1899 roku francuski żaglowiec „Bretagne Et Vendee” o pojemności 79 BRT, zatopiony w pobliżu Alderney (na pozycji 49°51′N 2°04′W/49,850000 -2,066667)[85][86]. Nazajutrz w odległości 60 Mm na zachód od Scilly okręt zatrzymał i po ewakuacji załogi zatopił za pomocą ładunków wybuchowych zbudowany w 1890 roku brytyjski czteromasztowy bark ze stalowym kadłubem „Burrowa” o pojemności 2902 BRT, płynący pod balastem z Bordeaux do Newport[32][87][m]. 28 kwietnia w Kanale Świętego Jerzego UC-65 zatopił zbudowany w 1907 roku hiszpański parowiec „Alu Mendi” (2104 BRT), transportujący rudę żelaza z Sagunto do Glasgow[88].

1 maja U-Boot zatopił kolejne trzy jednostki: zbudowany w 1904 roku brytyjski parowiec „Helen” (322 BRT), przewożący węgiel z Garston do Bangor, zatrzymany i zatopiony za pomocą ładunków wybuchowych po ewakuacji załogi u wybrzeży Wigtownshire[32][89]; zbudowany w 1891 roku norweski bark ze stalowym kadłubem „Ivrig” o pojemności 1197 BRT, płynący pod balastem z Dublina do Newport News oraz pochodzący z 1878 roku brytyjski drewniany szkuner „W.D. Potts” (112 BRT), płynący z ładunkiem gliny z Falmouth do Glasgow, zatrzymane i po zejściu załóg zatopione z działa pokładowego w odległości 10 Mm na południowy zachód od Portpatrick[90][91]. Następnego dnia łupem załogi UC-65 padło kolejnych siedem statków: zbudowany w 1892 roku brytyjski parowiec „Amber” (401 BRT), przewożący węgiel z Troon do Waterford, zatrzymany i zatopiony za pomocą ładunków wybuchowych po ewakuacji załogi u wybrzeży Down[32][92]; pochodzący z 1905 roku brytyjski parowiec „Derrymore” (485 BRT), płynący pod balastem z Dublina do Troon, zatrzymany i po zejściu załogi zatopiony za pomocą ładunków wybuchowych na tych samych wodach[32][93]; zbudowany w 1900 roku brytyjski parowiec „Dora” (296 BRT), płynący pod balastem z Belfastu do Liverpoolu, zatrzymany i zatopiony za pomocą ładunków wybuchowych po ewakuacji załogi u wybrzeży Wigtownshire[32][94]; pochodzący z 1884 roku brytyjski drewniany trójmasztowy szkuner „Earnest” (111 BRT), płynący z ładunkiem węgla z Ardrossan do Dublina, zatrzymany i po zejściu załogi zatopiony za pomocą ładunków wybuchowych na tych samych wodach[32][95]; zbudowany w 1894 roku brytyjski parowiec „Morion” (299 BRT), płynący na trasie Dublin – Carnlough(inne języki) (Antrim), zatrzymany i po ewakuacji załogi zatopiony za pomocą ładunków wybuchowych u wybrzeży Wigtownshire[32][96]; pochodzący z 1907 roku brytyjski parowiec „Saint Mungo” (402 BRT), transportujący węgiel z Troon do Dublina, zatrzymany i po zejściu załogi zatopiony za pomocą ładunków wybuchowych na tych samych wodach[32][97] oraz zbudowany w 1895 roku japoński parowiec „Taizan Maru” o pojemności 3527 BRT, przewożący rudę żelaza z Kartageny do Ardrossan, zatopiony bez strat w załodze u wybrzeży Wigtownshire (na pozycji 54°28′N 5°20′W/54,466667 -5,333333)[98]. 4 maja u wybrzeży Wexford U-Boot storpedował bez ostrzeżenia zbudowany w 1902 roku uzbrojony brytyjski parowiec „Pilar De Larrinaga” o pojemności 4136 BRT, płynący z ładunkiem drobnicy na trasie Galveston – Manchester. Na statku, który zatonął na pozycji 52°10′N 6°08′W/52,166667 -6,133333, śmierć poniosło 20 członków załogi, w tym kapitan[32][99]. Tego dnia okręt zatopił jeszcze trzy niewielkie brytyjskie jednostki: żaglowiec „New Design No. 2” (66 BRT) oraz łodzie rybackie „Strumble” (45 BRT) i „Victorious” (39 BRT)[38]. 7 maja w odległości 8 Mm na południowy zachód od latarni morskiej Bardsey UC-65 zatrzymał i po zejściu załogi zatopił za pomocą ładunków wybuchowych zbudowany w 1894 roku brytyjski drewniany szkuner „Maude” o pojemności 93 BRT, transportujący glinę z Padstow do Manchesteru[32][100]. Następnego dnia w pobliżu latarni morskiej Trevose Head U-Boot storpedował zbudowany w 1915 roku brytyjski zbiornikowiec „San Patricio” o pojemności 9712 BRT, przewożący ropę naftową z Coatzacoalcos do Sheerness, jednak statek został jedynie uszkodzony i obyło się bez strat w ludziach[101]. 22 maja w pobliżu wyspy Bute na postawioną przez okręt podwodny minę wszedł zbudowany w 1914 roku brytyjski uzbrojony trawler HMT „Merse” (296 BRT), eskortujący płynący z Clydebank do Liverpoolu pancernik HMS „Ramillies”. Okręt zatonął wraz z całą, liczącą 17 osób załogą[102].

17 czerwca na postawione przez UC-65 w pobliżu Boulogne-sur-Mer miny weszły dwa brytyjskie okręty: zbudowany w 1907 roku uzbrojony trawler HMT „Fraser” (310 BRT), który zatonął ze stratą 12 załogantów[103] oraz niszczyciel HMS „Tartar”(inne języki) (850 ton), który został uszkodzony, a na jego pokładzie śmierć poniosło 45 marynarzy[104]. Następnego dnia nieopodal Ouessant U-Boot zatopił w ataku torpedowym zbudowany w 1888 roku duński parowiec „Vaering” o pojemności 2157 BRT, transportujący drewno z Bordeaux do Barry (śmierć na pokładzie poniósł jeden marynarz)[105] oraz pochodzący z 1875 roku brytyjski drewniany kecz „Gauntlet” (58 BRT), płynący pod balastem z Saint-Malo do Par, zatrzymany i po zejściu załogi zatopiony za pomocą ładunków wybuchowych w odległości 30 Mm na północny zachód od latarni morskiej Les Hanois[32][106]. 19 czerwca w pobliżu Ouessant okręt stoczył trwający dwie godziny pojedynek artyleryjski ze zbudowanym w 1901 roku uzbrojonym brytyjskim parowcem „Morinier” o pojemności 3804 BRT, który mimo doznanych uszkodzeń nie został zatopiony i oddalił się korzystając z nadchodzących ciemności[107]. 20 czerwca UC-65 stoczył nierozstrzygniętą walkę ze statkiem-pułapką „Mitchell”[108]. 24 czerwca U-Boot u wybrzeży Lège-Cap-Ferret zatopił cztery parowce: zbudowany w 1890 roku grecki „Aghia Paraskevi” o pojemności 2795 BRT, przewożący rudę z Bougie do Cardiff[109]; pochodzący z 1893 roku grecki „Constantinos” (3014 BRT), transportujący rudę z Bone do Glasgow (nikt nie zginął)[110]; zbudowany w 1903 roku grecki „Taigetos” o pojemności 2961 BRT (bez strat w ludziach)[111] oraz pochodzący z 1889 roku norweski „Kong Haakon” (2231 BRT), transportujący rudę z Águilas do Ardrossan (na pokładzie śmierć poniosło 19 osób)[112]. Nazajutrz okręt nieopodal Saint-Julien-en-Born zatopił w ataku torpedowym płynący w liczącym 11 statków konwoju zbudowany w 1905 roku grecki parowiec „Petritzis” o pojemności 3692 BRT, przewożący ładunek rudy z Saint-Jean-de-Luz do Newcastle upon Tyne[113]. 28 czerwca w odległości 46 Mm na południe od Start Point UC-65 zatrzymał i po ewakuacji załogi zatopił za pomocą ładunków wybuchowych zbudowany w 1874 roku brytyjski drewniany szkuner „Lizzie Ellen” o pojemności 114 BRT, przewożący złom żelazny z Jersey do Newport[32][114].

20 lipca w odległości 15 Mm na południowy zachód od latarni morskiej Portland Bill okręt podwodny storpedował i zatopił zbudowany w 1911 roku brytyjski parowiec „Fluent” (3660 BRT), przewożący stal i owies z Nowego Jorku do Londynu (na pozycji 50°26′N 1°52′W/50,433333 -1,866667, bez strat w ludziach)[115][n]. 25 lipca UC-65 wyszedł z Zeebrugge na kolejny patrol na wody kanału La Manche i w nocy z 25 na 26 lipca pokonał Cieśninę Kaletańską[116]. Tuż przed 16:00 nieopodal Beachy Head dowódca wykrył przez peryskop czterokominowy krążownik, eskortowany przez trzy niszczyciele[117]. O godzinie 16:22 z odległości 1000 metrów U-Boot wystrzelił w kierunku wroga celną torpedę, po której cel zatrzymał się z dużym przechyłem[117]. Około 17:20 wystrzelono drugą torpedę, która spowodowała zatonięcie stawiacza min (przebudowanego krążownika pancernopokładowego) HMS „Ariadne”(inne języki) o wyporności 11 000 ton[117][118]. Na pokładzie brytyjskiego okrętu śmierć poniosło 38 osób[118]. 27 lipca okręt storpedował bez ostrzeżenia zbudowany w 1896 roku uzbrojony brytyjski parowiec pasażerski „Candia” (6482 BRT), transportujący zboże i drobnicę z Sydney do Londynu. Statek zatonął ze stratą jednego członka załogi na pozycji 50°32′N 0°26′W/50,533333 -0,433333[32][119]. Tego dnia UC-65 storpedował na tych samych wodach jeszcze zbudowany w 1890 roku brytyjski parowiec „Bellagio” o pojemności 3919 BRT, płynący pod balastem z Londynu do Barry, jednak statek udało się uratować poprzez sztrandowanie (w wyniku ataku zginęła jedna osoba)[120]. Następnego dnia w odległości 12 Mm na południowy zachód od Dungeness załoga U-Boota zatopiła nowy, zbudowany w 1917 roku francuski parowiec „Saint Emilion” (1112 BRT), płynący z ładunkiem azotanów i amoniaku ze Skien do Rouen (na pozycji 50°49′N 0°47′E/50,816667 0,783333)[121].

1 sierpnia 1917 roku komendę nad SM UC-65 objął kpt. mar. Max Viebeg(inne języki), dowodzący uprzednio UC-10, UB-20 i UB-32[122]. 19 sierpnia na postawionej przez okręt podwodny nieopodal Cherbourga minie zatonęła zbudowana w 1911 roku francuska pogłębiarka „General Du Temple” (585 BRT), a na jej pokładzie zginęło siedem osób (na pozycji 49°43′N 1°34′W/49,716667 -1,566667)[123]. 25 sierpnia U-Boot zatopił dwa parowce: zbudowany w 1916 roku norweski „Garm” o pojemności 725 BRT, transportujący węgiel z Garston do Rouen (na pozycji 50°19′N 3°29′W/50,316667 -3,483333, bez strat w ludziach)[124] oraz pochodzący z 1893 roku duński „Nerma” (689 BRT), płynący pod balastem z Saint-Malo do Port Talbot, storpedowany w odległości 3,5 Mm na zachód od latarni morskiej Berry Head (w wyniku ataku zginęło siedmiu marynarzy)[125]. 29 sierpnia w odległości 15 Mm na wschód od Barfleur okręt zatrzymał i po zejściu załogi zatopił zbudowany w 1890 roku amerykański drewniany czteromasztowy szkuner „Laura C. Anderson” o pojemności 960 BRT, przewożący ładunek drobnicy z Nowego Orleanu do Francji (na pozycji 49°43′N 0°55′W/49,716667 -0,916667)[126]. Dwa dni później U-Boot storpedował w odległości 7–8 Mm na południowy wschód od latarni morskiej Berry Head zbudowany w 1902 roku grecki parowiec „Erissos” o pojemności 2885 BRT, przewożący ładunek węgla, koksu i benzolu z Newcastle upon Tyne do Savony (statek został uratowany przez wyrzucenie na brzeg, a później podniesiony)[127]. 1 września w odległości 5 Mm na południowy wschód od latarni morskiej Berry Head załoga U-Boota zatopiła zbudowany w 1882 roku francuski parowiec „Peronne” (3342 BRT), płynący pod balastem z Hawru do Barry (obyło się bez strat w ludziach)[128].

4 września nowym dowódcą UC-65 został mianowany kpt. mar. Claus Lafrenz, dowodzący wcześniej UB-18[129]. 25 września w odległości 100 Mm na północny zachód od Ouessant okręt zatrzymał i po zejściu załogi zatopił zbudowany w 1900 roku amerykański drewniany bark „Paolina” o pojemności 1337 BRT, przewożący drut kolczasty i olej z Nowego Jorku do Hawru (na pozycji 48°37′N 8°45′W/48,616667 -8,750000)[130]. 3 października u wybrzeży Devonu UC-65 zatopił zbudowany w 1900 roku włoski parowiec „Tasmania” o pojemności 3662 BRT, przewożący ładunek węgla z West Hartlepool do Civitavecchia[131]. 18 października na postawionej nieopodal La Poterie-Cap-d’Antifer przez U-Boota minie zatonął bez strat w załodze zbudowany w 1903 roku brytyjski kuter HMD[o] „Comrades” (63 BRT)[132]. 31 października u wybrzeży Devonu okręt storpedował bez ostrzeżenia i zatopił zbudowany w 1899 roku brytyjski parowiec „North Sea” o pojemności 1711 BRT, transportujący węgiel z West Hartlepool do Pauillac (w wyniku ataku zginął jeden członek załogi)[133][134]. 2 listopada u wybrzeży Devonu U-Boot storpedował i uszkodził zbudowany w 1904 roku brytyjski parowiec „Branksome Hall” (4262 BRT), przewożący wagony, siano i zaopatrzenie dla kantyn z Manchesteru do Devonport (nikt nie zginął)[135].

Zatopienie okrętu

3 listopada przebywający na przeciwpodwodnym patrolu brytyjski okręt podwodny HMS C15, dowodzony przez kpt. mar. Hippisleya Dolphina, o 14:42 zauważył płynącego na powierzchni UC-65[136]. O 15:15 brytyjska jednostka wystrzeliła z odległości 400 metrów dwie torpedy, z których jedna trafiła[23]. UC-65 utracił rufę i natychmiast zatonął na pozycji 50°31′N 0°27′E/50,516667 0,450000[5][23]. Ocalało pięciu członków załogi, znajdujących się w momencie trafienia na pomoście – dowódca (kpt. Lafrenz), oficer wachtowy oraz trzech marynarzy, a śmierć poniosło 22 pozostałych załogantów[23][137][p]. Uratowani niemieccy podwodniacy zostali wzięci do niewoli[23].

Podsumowanie działalności bojowej

SM UC-65 odbył 11 rejsów operacyjnych, w wyniku których zatonęło 105 statków o łącznej pojemności 116 218 BRT i stawiacz min o wyporności 11 000 ton, a 11 statków o łącznej pojemności 68 516 BRT i niszczyciel o wyporności 850 ton zostało uszkodzonych[38]. Na pokładach zatopionych i uszkodzonych jednostek zginęło co najmniej 255 osób, w tym 45 na HMS „Tartar”(inne języki)[38][104]. Pełne zestawienie zadanych przez niego strat przedstawia poniższa tabela[38]:

Data Nazwa Państwo Tonaż[q] Los jednostki
8 lutego 1917 „Guillaume Tell”  Francja 148 zatopiony
8 lutego 1917 „Mary Ann”  Wielka Brytania 17 zatopiony
10 lutego 1917 „Sallagh”  Wielka Brytania 325 zatopiony
11 lutego 1917 „Lycia”  Wielka Brytania 2715 zatopiony
11 lutego 1917 „Olivia”  Wielka Brytania 242 zatopiony
11 lutego 1917 „Voltaire”  Wielka Brytania 409 zatopiony
12 lutego 1917 „Pinna”  Wielka Brytania 6288 uszkodzony
13 lutego 1917 „Friendship”  Wielka Brytania 37 zatopiony
13 lutego 1917 „Zircon”  Wielka Brytania 48 zatopiony
14 lutego 1917 „Ferga”  Wielka Brytania 791 zatopiony
14 lutego 1917 „Greenland”  Wielka Brytania 1753 zatopiony
14 lutego 1917 „Inishowen Head”  Wielka Brytania 3050 zatopiony
14 lutego 1917 „Margarita”  Wielka Brytania 375 zatopiony
15 lutego 1917 „Afton”  Wielka Brytania 1156 zatopiony
15 lutego 1917 „Kyanite”  Wielka Brytania 564 zatopiony
16 lutego 1917 „Queenswood”  Wielka Brytania 2710 zatopiony
16 lutego 1917 „Ville De Bayonne”  Francja 1301 zatopiony
19 lutego 1917 „Alice”  Francja 18 zatopiony
19 lutego 1917 „Brigade”  Wielka Brytania 425 zatopiony
19 lutego 1917 „Justine Marie”  Belgia 16 zatopiony
19 lutego 1917 „Saint Louis De Gonzague”  Francja 53 zatopiony
19 lutego 1917 „Skrim”  Norwegia 727 zatopiony
19 lutego 1917 „Violette”  Francja 36 zatopiony
25 lutego 1917 „Saint Joseph”  Francja 42 zatopiony
25 lutego 1917 „Vigda”  Norwegia 1851 zatopiony
26 lutego 1917 „Alberdina”  Holandia 134 zatopiony
26 lutego 1917 „Algiers”  Wielka Brytania 2361 zatopiony
26 lutego 1917 „Hannah Croasdell”  Wielka Brytania 151 zatopiony
27 lutego 1917 „Brunette”  Francja 104 zatopiony
27 lutego 1917 HMT „Evadne”  Royal Navy 189 zatopiony
28 lutego 1917 „Marie Joseph”  Francja 192 zatopiony
28 lutego 1917 „Sjøstad”  Norwegia 1155 zatopiony
1 marca 1917 „Germaine”  Francja 24 zatopiony
1 marca 1917 „Bout De Zan”  Francja 13 zatopiony
1 marca 1917 „Diamond Cross”  Belgia 29 zatopiony
1 marca 1917 „Drina”  Wielka Brytania 11 483 zatopiony
1 marca 1917 „Elise II”  Francja 48 zatopiony
1 marca 1917 „Elorn”  Francja 603 zatopiony
1 marca 1917 „General Radiguet”  Francja 24 zatopiony
1 marca 1917 HMHS „Glenart Castle”(inne języki)  Royal Navy 6824 uszkodzony
1 marca 1917 „Homocea”  Francja 58 zatopiony
1 marca 1917 „Joseph Adolphine”  Francja 21 zatopiony
1 marca 1917 „Notre Dame De Lourdes”  Francja 47 zatopiony
1 marca 1917 „Reine des Anges”  Francja 47 zatopiony
1 marca 1917 „Saint Joseph”  Francja 20 zatopiony
1 marca 1917 „Sainte Famille”  Francja 25 zatopiony
1 marca 1917 „Seigneur”  Francja 53 zatopiony
1 marca 1917 „Sarus”  Wielka Brytania brak danych uszkodzony
24 marca 1917 „Bruyere”  Francja 100 zatopiony
24 marca 1917 „Ennistown”  Wielka Brytania 689 zatopiony
24 marca 1917 „Fairearn”  Wielka Brytania 592 zatopiony
24 marca 1917 „Howe”  Wielka Brytania 175 zatopiony
24 marca 1917 „Korsnaes”  Norwegia 732 zatopiony
25 marca 1917 „Adenwen”  Wielka Brytania 3798 zatopiony
25 marca 1917 „Brandon”  Wielka Brytania 130 zatopiony
25 marca 1917 „Fringante”  Francja 124 zatopiony
25 marca 1917 „Poseidon”  Królestwo Grecji 2589 zatopiony
27 marca 1917 „Kelvinhead”  Wielka Brytania 3063 zatopiony
28 marca 1917 „Ardglass”  Wielka Brytania 778 zatopiony
28 marca 1917 „Dagali”  Norwegia 742 zatopiony
28 marca 1917 „Harvest Home”  Wielka Brytania 103 zatopiony
28 marca 1917 „Laima”  Republika Rosyjska 148 zatopiony
28 marca 1917 „Snowdon Range”  Wielka Brytania 4662 zatopiony
28 marca 1917 „Wychwood”  Wielka Brytania 1985 zatopiony
28 marca 1917 „Guillemot”  Wielka Brytania brak danych zatopiony
30 marca 1917 „Peveril”  Royal Navy 1459 uszkodzony
6 kwietnia 1917 „Thelma”  Norwegia 1350 zatopiony
7 kwietnia 1917 „Lapland”(inne języki)  Wielka Brytania 18 565 uszkodzony
9 kwietnia 1917 „New York”  Stany Zjednoczone 10 798 uszkodzony
26 kwietnia 1917 „Agnes Cairns”  Wielka Brytania 146 zatopiony
26 kwietnia 1917 „Athole”  Wielka Brytania 150 zatopiony
26 kwietnia 1917 „Bretagne Et Vendee”  Francja 79 zatopiony
27 kwietnia 1917 „Burrowa”  Wielka Brytania 2902 zatopiony
28 kwietnia 1917 „Alu Mendi”  Hiszpania 2104 zatopiony
1 maja 1917 „Helen”  Wielka Brytania 322 zatopiony
1 maja 1917 „Ivrig”  Norwegia 1197 zatopiony
1 maja 1917 „W.D. Potts”  Wielka Brytania 112 zatopiony
2 maja 1917 „Amber”  Wielka Brytania 401 zatopiony
2 maja 1917 „Derrymore”  Wielka Brytania 485 zatopiony
2 maja 1917 „Dora”  Wielka Brytania 296 zatopiony
2 maja 1917 „Earnest”  Wielka Brytania 111 zatopiony
2 maja 1917 „Morion”  Wielka Brytania 299 zatopiony
2 maja 1917 „Saint Mungo”  Wielka Brytania 402 zatopiony
2 maja 1917 „Taizan Maru”  Japonia 3527 zatopiony
4 maja 1917 „New Design No. 2”  Wielka Brytania 66 zatopiony
4 maja 1917 „Pilar De Larrinaga”  Wielka Brytania 4136 zatopiony
4 maja 1917 „Strumble”  Wielka Brytania 45 zatopiony
4 maja 1917 „Victorious”  Wielka Brytania 39 zatopiony
7 maja 1917 „Maude”  Wielka Brytania 93 zatopiony
8 maja 1917 „San Patricio”  Wielka Brytania 9712 uszkodzony
22 maja 1917 HMT „Merse”  Royal Navy 296 zatopiony
17 czerwca 1917 HMT „Fraser”  Royal Navy 310 zatopiony
17 czerwca 1917 HMS „Tartar”(inne języki)  Royal Navy 850 uszkodzony
18 czerwca 1917 „Gauntlet”  Wielka Brytania 58 zatopiony
18 czerwca 1917 „Vaering”  Dania 2157 zatopiony
19 czerwca 1917 „Morinier”  Wielka Brytania 3804 uszkodzony
24 czerwca 1917 „Aghia Paraskevi”  Królestwo Grecji 2795 zatopiony
24 czerwca 1917 „Constantinos”  Królestwo Grecji 3014 zatopiony
24 czerwca 1917 „Kong Haakon”  Norwegia 2231 zatopiony
24 czerwca 1917 „Taigetos”  Królestwo Grecji 2961 zatopiony
25 czerwca 1917 „Petritzis”  Królestwo Grecji 3692 zatopiony
28 czerwca 1917 „Lizzie Ellen”  Wielka Brytania 114 zatopiony
20 lipca 1917 „Fluent”  Wielka Brytania 3660 zatopiony
26 lipca 1917 HMS „Ariadne”(inne języki)  Royal Navy 11 000 zatopiony
27 lipca 1917 „Bellagio”  Wielka Brytania 3919 uszkodzony
27 lipca 1917 „Candia”  Wielka Brytania 6482 zatopiony
28 lipca 1917 „Saint Emilion”  Francja 1112 zatopiony
19 sierpnia 1917 „General Dutemple”  Francja 585 zatopiony
25 sierpnia 1917 „Garm”  Norwegia 725 zatopiony
25 sierpnia 1917 „Nerma”  Dania 689 zatopiony
29 sierpnia 1917 „Laura C. Anderson”  Stany Zjednoczone 960 zatopiony
31 sierpnia 1917 „Erissos”  Królestwo Grecji 2885 uszkodzony
1 września 1917 „Peronne”  Francja 3342 zatopiony
25 września 1917 „Paolina”  Stany Zjednoczone 1337 zatopiony
3 października 1917 „Tasmania”  Włochy 3662 zatopiony
18 października 1917 HMD „Comrades”  Royal Navy 63 zatopiony
31 października 1917 „North Sea”  Wielka Brytania 1711 zatopiony
2 listopada 1917 „Branksome Hall”  Wielka Brytania 4262 uszkodzony
RAZEM zatopione: 106
uszkodzone: 12

Uwagi

  1. ↑ SM – Seiner Majestät – [okręt] Jego Mości.
  2. ↑ Od 1917 roku: 53,15 metra[6][12].
  3. ↑ Opracowania znacznie różnią się wartościami zasięgu na powierzchni: Gibson i Prendergast 2014 ↓, s. 313 podają, że wynosił on 6910 mil morskich przy prędkości 7 węzłów, zaś Hutchinson 2001 ↓, s. 52 – 6430 Mm przy prędkości 7 węzłów.
  4. ↑ Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 182 podaje, że zbiorniki okrętu mieściły 63 tony paliwa.
  5. ↑ Knott 2015 ↓ podaje, że okręt wyposażony był w trzy peryskopy.
  6. ↑ W momencie zatopienia na pokładzie UC-65 przebywało 27 lub 28 ludzi[5][23].
  7. ↑ UC 65 ↓ podaje, że okręt został wcielony do służby 7 listopada 1916 roku.
  8. ↑ Wwlossesbrms 2 ↓ podaje, że statek został storpedowany bez ostrzeżenia.
  9. ↑ Wwlossesbrms 2 ↓ podaje, że statek został storpedowany bez ostrzeżenia.
  10. ↑ HMT – His Majesty’s Trawler – Trawler Jego Mości.
  11. ↑ Ponieważ uzbrojone trawlery były pierwotnie jednostkami cywilnymi, podana jest ich pojemność brutto, występująca w źródłach, zamiast wyporności podawanej standardowo dla jednostek wojennych.
  12. ↑ Wwlossesbrms 2 ↓ podaje, że statek został storpedowany bez ostrzeżenia.
  13. ↑ Perepeczko 2000 ↓, s. 331 podaje, że statek został zatopiony przez SM UC-64.
  14. ↑ Wwlossesbrms 2 ↓ podaje, że statek zatonął po wejściu na minę.
  15. ↑ HMD – His Majesty’s Drifter – Kuter Jego Mości.
  16. ↑ UC 65 ↓ podaje, że zginęło 23 członków załogi UC-65.
  17. ↑ Tonaż statków handlowych i innych cywilnych jednostek podany jest w tonach rejestrowych brutto, a w przypadku okrętów podana jest wyporność w tonach.

Przypisy

  1. ↑ a b Fontenoy 2007 ↓, s. 106.
  2. ↑ a b c d Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 182.
  3. ↑ Rössler 1989 ↓, s. 50.
  4. ↑ a b c Rössler 1989 ↓, s. 53.
  5. ↑ a b c d e UC 65 ↓.
  6. ↑ a b c d e Möller i Brack 2004 ↓, s. 62.
  7. ↑ Williamson 2016 ↓, s. 14.
  8. ↑ a b c d e f g Gogin 2021 ↓.
  9. ↑ Fontenoy 2007 ↓, s. 105.
  10. ↑ a b Hutchinson 2001 ↓, s. 54.
  11. ↑ a b c d Gröner 1985 ↓, s. 59.
  12. ↑ a b Gozdawa-Gołębiowski 1994 ↓, s. 564.
  13. ↑ a b c UC II ↓.
  14. ↑ a b c d e Knott 2015 ↓.
  15. ↑ Perepeczko 2000 ↓, s. 247.
  16. ↑ Showell 2006 ↓, s. 56.
  17. ↑ a b Gibson i Prendergast 2014 ↓, s. 313.
  18. ↑ a b Holicki 2020 ↓, s. 92, 95.
  19. ↑ Showell 2006 ↓, s. 57.
  20. ↑ Moore 1990 ↓, s. 127.
  21. ↑ Holicki 2020 ↓, s. 96.
  22. ↑ Perepeczko 2000 ↓, s. 246.
  23. ↑ a b c d e Sosnowski 2020 ↓, s. 69.
  24. ↑ Gröner 1985 ↓, s. 61.
  25. ↑ a b Otto Steinbrinck ↓.
  26. ↑ Perepeczko 2000 ↓, s. 267.
  27. ↑ Perepeczko 2000 ↓, s. 285.
  28. ↑ Gozdawa-Gołębiowski 1994 ↓, s. 348.
  29. ↑ a b c Perepeczko 2000 ↓, s. 299.
  30. ↑ Guillaume Tell ↓.
  31. ↑ Mary Ann ↓.
  32. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al Wwlossesbrms 2 ↓.
  33. ↑ Sallagh ↓.
  34. ↑ Lycia ↓.
  35. ↑ Olivia ↓.
  36. ↑ Voltaire ↓.
  37. ↑ Pinna ↓.
  38. ↑ a b c d e f g h uboatsucc ↓.
  39. ↑ Ferga ↓.
  40. ↑ Greenland ↓.
  41. ↑ Margarita ↓.
  42. ↑ Inishowen Head ↓.
  43. ↑ Afton ↓.
  44. ↑ Kyanite ↓.
  45. ↑ Queenswood ↓.
  46. ↑ Ville De Bayonne ↓.
  47. ↑ Brigade ↓.
  48. ↑ Skrim ↓.
  49. ↑ Vigda ↓.
  50. ↑ Saint Joseph ↓.
  51. ↑ Algiers ↓.
  52. ↑ Hannah Croasdell ↓.
  53. ↑ Alberdina ↓.
  54. ↑ Brunette ↓.
  55. ↑ Evadne ↓.
  56. ↑ Marie Joseph ↓.
  57. ↑ Sjøstad ↓.
  58. ↑ Elorn ↓.
  59. ↑ Drina ↓.
  60. ↑ Glenart Castle ↓.
  61. ↑ Perepeczko 2000 ↓, s. 302.
  62. ↑ Bruyere ↓.
  63. ↑ Ennistown ↓.
  64. ↑ Fairearn ↓.
  65. ↑ Howe ↓.
  66. ↑ Korsnaes ↓.
  67. ↑ Adenwen ↓.
  68. ↑ Brandon ↓.
  69. ↑ Fringante ↓.
  70. ↑ Poseidon ↓.
  71. ↑ Kelvinhead ↓.
  72. ↑ Ardglass ↓.
  73. ↑ Dagali ↓.
  74. ↑ Harvest Home ↓.
  75. ↑ Laima ↓.
  76. ↑ Snowdon Range ↓.
  77. ↑ Wychwood ↓.
  78. ↑ Guillemot ↓.
  79. ↑ Peveril ↓.
  80. ↑ Thelma ↓.
  81. ↑ Lapland ↓.
  82. ↑ New York ↓.
  83. ↑ Agnes Cairns ↓.
  84. ↑ Athole ↓.
  85. ↑ Bretagne Et Vendee ↓.
  86. ↑ Perepeczko 2000 ↓, s. 330.
  87. ↑ Burrowa ↓.
  88. ↑ Alu Mendi ↓.
  89. ↑ Helen ↓.
  90. ↑ Ivrig ↓.
  91. ↑ W.D. Potts ↓.
  92. ↑ Amber ↓.
  93. ↑ Derrymore ↓.
  94. ↑ Dora ↓.
  95. ↑ Earnest ↓.
  96. ↑ Morion ↓.
  97. ↑ Saint Mungo ↓.
  98. ↑ Taizan Maru ↓.
  99. ↑ Pilar De Larrinaga ↓.
  100. ↑ Maude ↓.
  101. ↑ San Patricio ↓.
  102. ↑ Merse ↓.
  103. ↑ Fraser ↓.
  104. ↑ a b HMS Tartar ↓.
  105. ↑ Vaering ↓.
  106. ↑ Gauntlet ↓.
  107. ↑ Morinier ↓.
  108. ↑ Perepeczko 2000 ↓, s. 359.
  109. ↑ Aghia Paraskevi ↓.
  110. ↑ Constantinos ↓.
  111. ↑ Taigetos ↓.
  112. ↑ Kong Haakon ↓.
  113. ↑ Petritzis ↓.
  114. ↑ Lizzie Ellen ↓.
  115. ↑ Fluent ↓.
  116. ↑ Perepeczko 2000 ↓, s. 359-360.
  117. ↑ a b c Perepeczko 2000 ↓, s. 360.
  118. ↑ a b HMS Ariadne ↓.
  119. ↑ Candia ↓.
  120. ↑ Bellagio ↓.
  121. ↑ Saint Emilion ↓.
  122. ↑ Max Viebeg ↓.
  123. ↑ General Du Temple ↓.
  124. ↑ Garm ↓.
  125. ↑ Nerma ↓.
  126. ↑ Laura C. Anderson ↓.
  127. ↑ Erissos ↓.
  128. ↑ Peronne ↓.
  129. ↑ Claus Lafrenz ↓.
  130. ↑ Paolina ↓.
  131. ↑ Tasmania ↓.
  132. ↑ HMD Comrades ↓.
  133. ↑ Wwlossesbrms 3 ↓.
  134. ↑ North Sea ↓.
  135. ↑ Branksome Hall ↓.
  136. ↑ Sosnowski 2020 ↓, s. 68-69.
  137. ↑ Perepeczko 2000 ↓, s. 383.

Bibliografia

  • BRITISH MERCHANT SHIPS LOST to ENEMY ACTION Part 2 of 3 – January-August 1917 in date order. naval-history.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • BRITISH MERCHANT SHIPS LOST to ENEMY ACTION Part 3 of 3 – September 1917-November 1918 in date order. naval-history.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Conway’s All the World’s Fighting Ships 1906–1921. Robert Gardiner, Randal Gray (red.). London: Conway Maritime Press, 1985. ISBN 0-85177-245-5. (ang.).
  • Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara, California: ABC-CLIO, 2007. ISBN 1-85367-623-3. (ang.).
  • R.H. Gibson, Maurice Prendergast: Niemiecka wojna podwodna 1914–1918. Oświęcim: Napoleon V, 2014. ISBN 978-83-7889-074-4.
  • Ivan Gogin: UC II type coastal submarine minelayers (1916–1917). Navypedia. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Jan Gozdawa-Gołębiowski, Tadeusz Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. Warszawa: Lampart, 1994. ISBN 83-902554-2-1.
  • Erich Gröner: Die deutschen Kriegsschiffe 1815–1945: U-Boote, Hilfskreuzer, Minenschiffe, Netzleger, Sperrbrecher. T. 3. Koblenz: Bernard & Graefe, 1985. ISBN 3-7637-4802-4. (niem.).
  • Guðmundur Helgason: Adenwen. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Afton. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Aghia Paraskevi. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Agnes Cairns. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Alberdina. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Algiers. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Alu Mendi. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Amber. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Ardglass. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Athole. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Bellagio. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Brandon. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Branksome Hall. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Bretagne Et Vendee. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Brigade. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Brunette. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Bruyere. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Burrowa. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Candia. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Constantinos. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Dagali. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Derrymore. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Dora. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Drina. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Earnest. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Elorn. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Ennistown. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Erissos. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Evadne. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Fairearn. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Ferga. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Fluent. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Fraser. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Fringante. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Garm. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Gauntlet. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: General Du Temple. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Glenart Castle. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Greenland. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Guillaume Tell. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Guillemot. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Hannah Croasdell. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Harvest Home. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Helen. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: HMD Comrades. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: HMS Ariadne. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: HMS Tartar. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Howe. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Inishowen Head. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Ivrig. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Kapitänleutnant Claus Lafrenz. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Kapitänleutnant Max Viebeg. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Kapitänleutnant Otto Steinbrinck. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Kelvinhead. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Kong Haakon. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Korsnaes. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Kyanite. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Laima. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Lapland. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Laura C. Anderson. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Lizzie Ellen. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Lycia. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Margarita. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Marie Joseph. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Mary Ann. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Maude. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Merse. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Morinier. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Morion. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Nerma. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: New York. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: North Sea. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Olivia. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Paolina. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Peronne. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Petritzis. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Peveril. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Pilar De Larrinaga. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Pinna. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Poseidon. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Queenswood. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Saint Emilion. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Saint Joseph. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Saint Mungo. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Sallagh. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: San Patricio. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Ships hit by UC 65. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Sjøstad. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Skrim. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Snowdon Range. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Taigetos. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Taizan Maru. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Tasmania. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Thelma. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: UC 65. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: UC II. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Vaering. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Vigda. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Ville De Bayonne. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Voltaire. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: W.D. Potts. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Wychwood. uboat.net. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Wojciech Holicki. Niemieckie okręty podwodne typu UC II. Część I. „Technika Wojskowa Historia”. Nr specjalny 6, 2020. Magnum X. ISSN 2080-9743. 
  • Robert Hutchinson: Jane’s Submarines: War Beneath the Waves from 1776 to the Present Day. Londyn: HarperCollins, 2001. ISBN 978-0-00-710558-8. (ang.).
  • Peta Knott: UC-6 Thames Estuary: Archaeological Report. historicengland.org.uk. [dostęp 2021-05-05]. (ang.).
  • Jane’s Fighting Ships of World War I. John Moore (red.). London: Studio Editions, 1990. ISBN 1-85170-378-0. (ang.).
  • Eberhard Möller, Werner Brack: The Encyclopedia of U-Boats: From 1904 to the Present. London: Greenhill Books, 2004. ISBN 1-85367-623-3. (ang.).
  • Andrzej Perepeczko: U-booty I wojny światowej. Warszawa: Lampart, 2000. ISBN 83-86776-51-X.
  • Eberhard Rössler: The U-Boat: The Evolution And Technical History Of German Submarines. Annapolis: Naval Institute Press, 1989. ISBN 0-87021-966-9. (ang.).
  • Jak Mallmann Showell: The U-Boat Century: German Submarine Warfare 1906–2006. London: Chatham Publishing, 2006. ISBN 978-1-86176-241-2. (ang.).
  • Miłosz Iwo Sosnowski: Podwodne pojedynki 1. Spotkania okrętów podwodnych podczas I wojny światowej. Gdańsk: Wydawnictwo Finna, 2020. ISBN 978-83-66649-10-1.
  • Gordon Williamson: U-booty Kajzera. Niemieckie okręty podwodne I wojny światowej. Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V, 2016. ISBN 978-83-65652-73-7.
Okręty podwodne typu UC II

Kaiserliche Marine

Quelle: https://pl.wikipedia.org/wiki/SM_UC-65