Słupsk

Dworzec w 2023 roku
Państwo	Polska
Województwo	pomorskie
Miejscowość	Słupsk
Lokalizacja	Śródmieście, Zatorze
Data otwarcia	1 lipca 1869
Poprzednie nazwy	Stolp
Rodzaj	stacja
Dane techniczne
Liczba peronów	3[1]
Liczba krawędzi peronowych	6
Kasy
Linie kolejowe
202 Gdańsk Główny – Stargard 405 Piła Główna – Ustka Słupsk – Budowo Słupsk – Cecenowo
Położenie na mapie Słupska Słupsk
Położenie na mapie Polski Słupsk
Położenie na mapie województwa pomorskiego Słupsk
54°28′02″N 17°00′57″E/54,467222 17,015833
Multimedia w Wikimedia Commons

Słupsk – stacja kolejowa^[2] w Słupsku, jedna z największych na terenie województwa pomorskiego. Jest to stacja węzłowa, linia kolejowa nr 202 z Gdańska Głównego do Stargardu krzyżuje się tutaj z linią kolejową nr 405, łączącą stację Piła Główna z przystankiem osobowym Ustka. Według klasyfikacji PKP ma kategorię dworca wojewódzkiego^[3]. Zatrzymują się tu wszystkie pociągi pasażerskie.

Stacja położona jest w zachodniej części centrum miasta, przy ul. H. Kołłątaja 32, i oddziela śródmieście od wielkopłytowych osiedli mieszkaniowych z lat 70. XX wieku. Dworzec zamyka ul. Wojska Polskiego, dawniej główną arterię miasta. Stacja pasażerska posiada trzy perony, z czego peron trzeci jest przedłużeniem peronu drugiego i, jako peron czołowy, obsługuje wyłącznie pociągi REGIO w kierunku Ustki. Perony połączone są z dworcem przejściem podziemnym. Stacja towarowa położona jest dokładnie naprzeciwko dworca pasażerskiego. Tory stacyjne zostały zelektryfikowane w 1988. Stacja dysponuje zarówno semaforami świetlnymi, jak i kształtowymi.

W wyniku zmniejszenia rangi Słupska jako węzła kolejowego, duża część infrastruktury stacyjnej została rozebrana; dawne warsztaty ZNTK zostały zburzone, a w ich miejscu wybudowano hipermarket sieci Kaufland. Zabytkową lokomotywownię, architektonicznie wzorowaną na pilskiej i wieże wodne rozebrano w początkach XXI wieku. Tzw. „mały dworzec”, który obsługiwał ruch pasażerski przed przeniesieniem stacji bliżej Śródmieścia, został zburzony w 2011.

Pierwsze połączenie kolejowe, od strony Koszalina, zostało uruchomione 1 lipca 1869. Jednocześnie oddano do użytku zaplecze kolejowe wraz z „małym dworcem”, położonym na terenie dzisiejszych warsztatów naprawczych wagonów. Kolejne połączenia otwierano: we wrześniu 1870 do Gdańska, w 1878 do Piły i Ustki, w 1894 do Dębnicy Kaszubskiej (w 1906 przedłużona do Budowa) i odcinki wąskotorowe do Smołdzina i Cecenowa (przekute na normalnotorowe w latach 1913 - 1933). Słupsk stał się ważnym węzłem kolejowym, a szczególną popularnością cieszyły się codzienne połączenia do Ustki^[7]. W latach 20. XX wieku wybudowano w Słupsku parowozownię na 24 stanowiska. Miała ona dwie obrotnice i kształt wachlarza. Po wojnie przystosowano ją także do obsługi spalinowozów^[8].

Wkroczenie Armii Czerwonej do miasta bardzo negatywnie wpłynęło na sytuację kolei w Słupsku. Żołnierze radzieccy rozebrali linie kolei powiatowych do Budowa i Smołdzina, a także drugi tor na obecnej linii kolejowej nr 202 na odcinku Słupsk-Lębork. Ucierpiał także dworzec, zniszczony w znacznej części i nigdy już nieodbudowany w swojej przedwojennej formie. Niemniej, już w niecałe trzy miesiące po zajęciu miasta, 27 maja 1945 przywrócono połączenie pasażerskie z Lęborkiem, a później z Ustką, Koszalinem, Piłą i innymi miastami regionu. Jako że duża część infrastruktury zachowała się, miasto nie straciło swojego węzłowego znaczenia. W 1975 utworzono tu Dyrekcję Rejonową Kolei Państwowych, przekształconą w 1983 w Rejon Przewozów Kolejowych, a osiem lat później - w 1991 w Zakład Przewozów Pasażerskich. Wtedy też oddano do użytku nowy budynek dworca.

W latach 90. XX wieku Słupsk zaczął powoli tracić na znaczeniu jako węzeł kolejowy. W 1997 likwidacji uległy Zakłady Naprawcze Taboru Kolejowego, a w 1999 rozwiązano Zakład Przewozów Pasażerskich. Wtedy stacja i wagonownia Słupsk zostały podporządkowane Pomorskiemu Zakładowi Przewozów Regionalnych. Po 2000 lokomotywownia została przejęta przez Zakład Taboru w Gdyni, co de facto oznaczało jej likwidację. Od 2008 działają jedynie warsztaty naprawcze wagonów przy ul. Grunwaldzkiej. W 2009 podjęto próbę likwidacji kluczowych połączeń dalekobieżnych, łączących miasto m.in. z Warszawą i Poznaniem^[9], została ona jednak wycofana wskutek protestu mieszkańców.

Od 2007 do Słupska dojeżdżają pociągi trójmiejskiej SKM, które na trasie Trójmiasto-Słupsk zastąpiły Przewozy Regionalne. Od 2015 roku w sezonie letnim przez stacje kursuje pociąg "Słoneczny" spółki Koleje Mazowieckie jadący z Warszawy do Ustki.

Od 10 grudnia 2017 pociągi trójmiejskiej SKM przestały kursować na odcinku Lębork – Słupsk^[10].

15 kwietnia 2024 roku rozpoczęto rozbiórkę starego dworca w celu przygotowania terenu pod budowę nowego obiektu dworcowego. Przewidziany termin oddania nowego gmachu do użytku to 2026 rok^[11]. W ramach budowy drugiego toru na linii kolejowej nr 202 rozpoczęto również prace nad przebudową układu torowego stacji^[12].

• Gdynia Główna
• Olsztyn Główny
• Tczew
• Elbląg
• Malbork
• Bydgoszcz
• Koszalin
• Białogard
• Szczecin Główny
• Miastko
• Szczecinek
• Ustka

• Zakłady Naprawcze Taboru Kolejowego Słupsk

• Wolfram Bäumer, Siegfried Bufe: Eisenbahnen in Pommern, Bufe Fachbuch Verlag Egglham und München 1988, 255 s., ISBN 3-922138-34-9
• R. Witkowski: Kolej Doliny Słupi, Świat Kolei 6/2004, Emi Press Łódź
• R. Witkowski: Słupska Kolej Powiatowa, Świat Kolei 9/2005, Emi Press Łódź
• R. Witkowski: Słupskie Koleje Powiatowe, Świat Kolei 11/2005, Emi Press Łódź

• Słupsk w Ogólnopolskiej Bazie Kolejowej – bazakolejowa.pl

Słupsk
Linia 202 Gdańsk Główny – Stargard (131,173 km)
Jezierzyce Słupskie odległość: 8,919 km		Reblino odległość: 8,409 km
Linia 405 Piła Główna – Ustka (175,004 km)
Kobylnica Słupska odległość: 3,730 km		Słupsk Północny odległość: 1,924 km
Linia Słupsk – Budowo (0,000 km)
		Słupsk Przymieście odległość: 1,4 km
Linia Słupsk – Cecenowo (0,000 km)
		Słupsk Ryczewo