Sąspów

wieś
Sąspów Dół zimą
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Powiat	krakowski
Gmina	Jerzmanowice-Przeginia
Liczba ludności (2022)	1315
Strefa numeracyjna	12
Kod pocztowy	32-048[2]
Tablice rejestracyjne	KRA
SIMC	0321419
Położenie na mapie gminy Jerzmanowice-Przeginia Sąspów
Położenie na mapie Polski Sąspów
Położenie na mapie województwa małopolskiego Sąspów
Położenie na mapie powiatu krakowskiego Sąspów
50°13′37″N 19°46′05″E/50,226944 19,768056[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Sąspów – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie krakowskim, w gminie Jerzmanowice-Przeginia^[3], w górnej części Doliny Sąspowskiej.

Wieś znajduje się na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej. Przez Sąspów płynie rzeczka Sąspówka, która ma 5 źródeł.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krakowskiego.

W roku 2021 we wsi mieszkało 1326 osób, z czego 50,5% stanowiły kobiety, a 49,5% mężczyźni^[3].

Sąspów leży w pobliżu DK94^[3].

Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1326 roku. Źródła notują, że znajdowała się ona w kluczu pieskoskalskim. W XV wieku notowana jako Sanspow^[6]. Do XVII w. przetrwały działy, które należały do miejscowej szlachty zagrodowej: Jakuba i Stefana Załków oraz Krzysztofa Sąspowskiego. We wsi istniał folwark, 6 i 1/2 łanów kmiecych oraz 6 zagród, zamieszkałych przez 2 komorników. Stanisław Szafraniec, wojewoda, kasztelan, był rzecznikiem tolerancji religijnej i ograniczeniem uprawnień Kościoła katolickiego. Brał czynny udział w życiu małopolskiego kościoła protestanckiego. W latach 1550–1555 ufundował w swoich dobrach zbory kalwińskie m.in. w Sąspowie. Kościół zamienił na zbór. Źródła z 1791 podają liczbę ludności: 436 osób. Na początku lat 60. XX w. we wsi odkryto neolityczne kopalnie i pracownie krzemieniarskie, pochodzące z ok. IV tys. lat p.n.e. Kopalnie były usytuowane na stoku, co w znacznej mierze pomagało w eksploatacji.

• 
  Przydrożny krzyż w Sąspowie
• 
  Dom z 1898
• 
  Liczba ludności Sąspowa
• 
  Willa Koziarnia – Obserwatorium Sejsmologiczne Instytutu Geofizyki PAN

^{[potrzebny przypis]}

Obiekt wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego^[7].

• Kościół parafialny pw. św. Katarzyny, dzwonnica, otoczenie w obrębie ogrodzenia.
  Kościół usytuowany na wapiennej skale nad dwoma jaskiniami: Wschodnią i Zachodnią. W jednej z nich zachowała się sala z bogatą szatą naciekową.

• Willa Koziarnia. Jest to jedyny dwór ziemiański w gminie. Budynek ma formę charakterystyczną dla XX-lecia międzywojennego, nawiązującą do tzw. stylu dworkowego i narodowego. Za willą znajduje się Jaskinia Koziarnia, gdzie ulokowano Obserwatorium Sejsmologiczne PAN^[8].

Pewnego dnia ludzie postanowili wybudować kościół naprzeciwko skały. Uważali, że to miejsce się nadaje, i że zbudują go w kręgu drzew, które tam stały. Zebrali potrzebne im materiały. Jednak kiedy przyszli tam następnego dnia zobaczyli, że nie ma tam wcześniej pozostawionych materiałów, ani drzew. Na skale zobaczyli wydeptaną wąską ścieżkę. Pewien człowiek w nocy widział coś świecącego, jakby niosącego to drzewo. Była to Maryja. Ludzie w końcu zbudowali kościół na skałce, ponieważ tak nakazała im Matka Boża. Kościół budowany był w sierpniu, ale mimo letniej pory, spadł śnieg. Między innymi dlatego w Sąspowie czczony jest w kościele obraz Matki Boskiej Śnieżnej^[9].

Pierwsza wzmianka o szkole w Sąspowie pochodzi z 1518 roku, była to szkoła parafialna.
Obecna szkoła podstawowa w Sąspowie została wybudowana w latach 50. XX wieku. Jest ona usytuowana pod skałą, na której znajduje się kościół pw. św Katarzyny.

W budynku remizy strażackiej OSP znajduje się biblioteka.

Przez Sąspów prowadzi szlak : – żółty z Wierzchowia przez Dolinę Prądnika i Dolinę Sąspowską do Pieskowej Skały.

W styczniu 2010 roku w Sąspowie mieszkańcy pozbawieni byli prądu ok. 3 tygodnie^[10]. Co jakiś czas były również przerywane dostawy wody. Oszronione drzewa łamały się, uszkadzając m.in.: dach wiejskiej remizy strażackiej.

Dnia 12 maja 2010 roku lokalna rzeczka Sąspówka wystąpiła z brzegów wlewając się do pomieszczeń gospodarczych, zrywając asfalt z drogi, niszcząc uprawy^[11][12].

• Katalog Diecezji Sosnowieckiej 2008, Sosnowiec 2008.