Ryszarda Hanin
 Ryszarda Hanin (1974) | |
| Imię i nazwisko |
Szarlota Hahn |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
30 sierpnia 1919 |
| Data i miejsce śmierci |
1 stycznia 1994 |
| Zawód |
aktorka, pedagog |
| Współmałżonek |
Leon Pasternak (1940–1956)[1] |
| Lata aktywności |
1944–1994 |
| Odznaczenia | |
          
| |
22 lipca 2008
Ryszarda Hanin właśc. Szarlota Hahn (ur. 30 sierpnia 1919[a] we Lwowie, zm. 1 stycznia 1994 w Otwocku) – polska aktorka, reżyserka i pedagog, profesor sztuki[2].
Życiorys
Urodziła się we Lwowie[3] w zamożnej i spolonizowanej rodzinie żydowskiej[4]. Jej ojciec Józef był przemysłowcem i urzędnikiem na kolei[5], a matka zajmowała się domem[1]. Miała o dziesięć lat starszego brata Leonarda, który został lekarzem psychiatrą[6]. Sama Hanin chciała zostać pielęgniarką[4]. Uczęszczała do Prywatnego Gimnazjum Żeńskiego im. Adama Mickiewicza[6]. Ponadto chodziła na lekcje tańca, miała instruktora jazdy na łyżwach[6], uczyła się też śpiewu i grała w przedstawieniach amatorskich[4]. Po maturze w 1937 roku wyjechała do Paryża, gdzie przez dwa lata studiowała literaturę francuską na Sorbonie i jednocześnie uczęszczała do Studia Charles’a Dullina przy Théâtre de l’Atelier[6].
W sierpniu 1939 r. przyjechała na wakacje do Lwowa, gdzie zastał ją wybuch II wojny światowej[1]. Pracowała w Domu Sierot, a następnie statystowała w Krakowiakach i góralach w Polskim Teatrze Dramatycznym. Po wkroczeniu Niemców do Lwowa wraz z mężem, poetą Leonem Pasternakiem (ślub 5 marca 1940), ewakuowała się w głąb ZSRR, gdzie została spikerką Rozgłośni Polskiej ZPP w Saratowie i Kujbyszewie, a następnie współzałożycielką i aktorką teatru 1 Dywizji im. Tadeusza Kościuszki, z którym wróciła do kraju. W teatrze tym w 1944 r. debiutowała jako Aniela w Ślubach panieńskich Aleksandra Fredry. W tym samym roku dowiedziała się, że jej brata rozstrzelano wraz z całym personelem szpitala na lwowskim Kulparkowie[7].
Następnie występowała w Teatrze Wojska Polskiego w Łodzi, gdzie w marcu 1945 zdała aktorski egzamin eksternistyczny. W 1949 roku przeniosła się do Warszawy, gdzie grała w Teatrze Polskim (1949–1954 i 1957–1963) oraz w Teatrze Domu Wojska Polskiego (Dramatycznym) (1954–1957 i od 1963 do śmierci). Występowała też gościnnie w innych teatrach. Współpracowała z Teatrem Telewizji od początku jego istnienia. Od 1951 roku aż do śmierci w 1994 roku była wykładowcą PWST w Warszawie, w latach 1966–1969 prodziekanem Wydziału Aktorskiego tej uczelni. W 1966 r. zdała reżyserski egzamin eksternistyczny. W 1956 r. rozstała się z mężem, następnie przez 16 lat była związana z aktorem Janem Matyjaszkiewiczem[1].
Weszła w skład Honorowego Komitetu Obchodów 70. rocznicy Odzyskania Niepodległości przez Polskę 11 listopada 1988 roku, którego przewodnictwo objął I sekretarz KC PZPR gen. armii Wojciech Jaruzelski.
W ostatnich latach była ciężko chora, lecz mimo wszystko do ostatnich chwil występowała w teatrze. 31 grudnia 1993 roku wyrwała się na dzień z sanatorium w Świdrze (dzielnica Otwocka) i przyjechała do Warszawy, by wspólnie z przyjaciółmi spędzić sylwestra. Zmarła nagle wieczorem 1 stycznia 1994 roku po powrocie do sanatorium[8]. Pochowana na cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera A3 tuje-1-17)[9].
Filmografia
- 1965: Podziemny front jako Elza, współpracownica Gestapo (odc. 2)
- 1966: Don Gabriel jako Helena
- 1969: Zbrodniarz, który ukradł zbrodnię jako matka Ewy Salm
- 1970: Przystań jako Bosakowa
- 1970: Romantyczni jako ciotka rezydentka
- 1971: Antek jako matka Antka
- 1971: Brylanty pani Zuzy jako babka Joanny
- 1972: Opowieść jako pani Kawecka
- 1973: Ciemna rzeka jako matka Zenka
- 1973: Drzwi w murze jako matka Krystyny
- 1974: Najważniejszy dzień życia jako Melania Kicała
- 1974: Zapamiętaj imię swoje jako Halina Truszczyńska, przybrana matka Eugeniusza
- 1975: Niespotykanie spokojny człowiek jako Aniela Włodkowa
- 1975: Noce i dnie jako Żarnecka, kucharka w Serbinowie
- 1976: Polskie drogi jako Ewelina Heimann, matka Johana
- 1976: Przepłyniesz rzekę jako matka
- 1976: Zofia jako Zofia
- 1977: Noce i dnie jako Żarnecka, kucharka Niechciców
- 1977: Żołnierze wolności jako rozstrzelana komunistka (cz. 2)
- 1978: Płomienie jako matka
- 1979: Gwiazdy poranne jako Aleksandra Walendowska
- 1980: Panienki jako chora
- 1981: Biłek jako Karolina, siostra Ignacego
- 1981: Errata, czyli sceny pokutne w nowych osiedlach jako matka Michała
- 1981: Ryś jako Hela, gospodyni księdza
- 1982: Coś się kończy jako nauczycielka Stanisława
- 1982: Śpiewy po rosie jako Januszkowa
- 1983: Seksmisja jako dr Jadwiga Yanda, córka Maksa
- 1983: Wedle wyroków twoich... jako siostra Teresa, przełożona klasztoru
- 1984: 07 zgłoś się jako gospodyni proboszcza w Ostrołęce (odc. 15)
- 1984: Kobieta z prowincji jako matka Andzi
- 1984: Umarłem, aby żyć jako służąca chorego na tyfus profesora
- 1985: Rośliny trujące jako Siarowa
- 1985: Zdaniem obrony jako opiekunka pałacu
- 1986: Inna wyspa jako Karolka, pensjonariuszka zakładu
- 1987: Rzeka kłamstwa jako Cyriakowa, matka Maryny
- 1988: Bliskie spotkania z wesołym diabłem jako turystka
- 1988: Przyjaciele wesołego diabła jako turystka (odc. 1 i 2)
- 1989: Deja vu jako Wanda Pollack, matka Johnny’ego
- 1989: Janka jako Weronika, ciotka Janki
- 1991: Jeszcze tylko ten las jako Kulgawcowa
- 1992: Naprawdę krótki film o miłości, zabijaniu i jeszcze jednym przykazaniu jako matka Wojtka (głos)
- 1993: Żywot człowieka rozbrojonego jako wdowa Zubrzyńska
Ordery i odznaczenia
- Order Sztandaru Pracy II klasy (1974)
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (11 lipca 1955)[10]
- Złoty Krzyż Zasługi (22 lipca 1953)[11]
- Medal 10-lecia Polski Ludowej (19 stycznia 1955)[12]
- Medal „Za udział w walkach o Berlin” (1968)
- Złoty Medal „Za Zasługi dla Obronności Kraju” (1973)
- Brązowy Medal „Za zasługi dla obronności kraju” (1966)[13]
- Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego (1967)
- Odznaka tytułu honorowego „Zasłużony dla Kultury Narodowej” (1989)
- Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury” (1978)
- Odznaka tytułu honorowego „Zasłużony Nauczyciel PRL” (1969)
- Order Uśmiechu
Nagrody
- Nagroda Ministra Oświaty za rolę Ariela w Burzy na II Festiwalu Sztuk Szekspirowskich (1947)
- II nagroda na Festiwalu Sztuk Rosyjskich i Radzieckich w Warszawie (1950)
- III nagroda na Festiwalu Polskich Sztuk Współczesnych za rolę Anny Danielak w Trzeba było iskry oraz Hani Tokarek w Dobrym człowieku w Teatrze Polskim w Warszawie (1951)
- II nagroda na Festiwalu Polskich Sztuk Współczesnych (1952)
- Nagroda Komitetu do Spraw Radia i Telewizji (1966)
- I nagroda na Szczecińskim Tygodniu Kulturalnym (1968)
- Złoty Ekran za kreacje aktorskie w TV w sezonie 1969/70 (1970)
- Nagroda Komitetu do Spraw Radia i Telewizji za najwybitniejszą kreację roku w Teatrze - Niespodziance Rostworowskiego (1970)
- Nagroda Komitetu do Spraw Radia i Telewizji za wybitne kreacje aktorskie w Teatrze TV (1972)
- Złota Kamera przyznana przez pismo „Film” w kategorii najlepszy aktor lub debiut aktorski – nagroda za rolę w filmie Drzwi w murze (1974)
- Złote Grono na VI Lubuskim Lecie Filmowym w Łagowie za rolę kobiecą w filmie Drzwi w murze (1974)
- Srebrna Muszla na MFF w San Sebastian za rolę w filmie Drzwi w murze (1974)
- Kufel Warmiński - nagroda w plebiscycie „Panoramy Północy” (1975)
- Nagroda Ministra Kultury i Sztuki I stopnia w dziedzinie teatru (1975)
- Nagroda Przewodniczącego Komitetu do Spraw Radia i Telewizji za rolę w filmie Wielka gra (1975)
- Złote Grono na IX Lubuskim Lecie Filmowym w Łagowie za rolę w filmie Zofia (1977)
- Nagroda Ministra Obrony Narodowej I stopnia w dziedzinie teatru i filmu (1978)
- Nagroda Ministra Kultury i Sztuki I stopnia za całokształt twórczości aktorskiej w Teatrze TV (1981)
- Nagroda Miasta Stołecznego Warszawy za rok 1982 (1983)
- Nagroda Teatralna Prezydenta Warszawy za kreację aktorską w monodramie Róża jest różą, jest różą... (1984)
- Złote Lwy Gdańskie na XVI FPFF w Gdyni za najlepszą rolę żeńską (Kulgawcowa) w filmie Jeszcze tylko ten las (1991)
- Nagroda Szefa Kinematografii za kreacje aktorskie w dziedzinie filmu fabularnego - rolę Kulgawcowej w filmie Jeszcze tylko ten las (1991)
Uwagi
- ↑ Niektóre źródła podają rok 1917.
Przypisy
- ↑ a b c d Tygodnik „Życie na Gorąco” nr 33, 14 sierpnia 2014, s. 30–31.
- ↑ Prof. Ryszarda Hanin, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2022-05-16].
- ↑ Magdalena Raszewska: Ryszarda Hanin. Historia nieoczywista. Akademia Teatralna im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie, 2016. ISBN 978-83-944934-1-7.
- ↑ a b c Olga Figaszewska: Nieszczęśliwa miłość, samotność i choroba. Życie Ryszardy Hanin skrywa wiele tajemnic. „Viva!”, 2021-10-14. [dostęp 2022-01-01].
- ↑ Ryszarda Hanin: wierna byłemu mężowi. interia.pl, 2019-12-19. [dostęp 2022-01-02].
- ↑ a b c d Agnieszka Niemojewska: Tajemnice Szarloty Hahn. „Uważam Rze”, 2019-12-19. [dostęp 2022-01-01].
- ↑ Ryszarda Hanin życie poświęciła pracy. Aktorka nie miała szczęścia w miłości [online], Viva.pl [dostęp 2024-03-04] (pol.).
- ↑ Program Pierwszy – Fragment reklamy i flesz Wiadomości (02.01.1994). piotrexArchiwum2 2018-01-19. [dostęp 2018-01-30].
- ↑ Wyszukiwarka cmentarna – Warszawskie cmentarze. cmentarzekomunalne.com.pl. [dostęp 2019-11-18].
- ↑ M.P. z 1955 r. nr 91, poz. 1144 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
- ↑ M.P. z 1953 r. nr 90, poz. 1142 „za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
- ↑ M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z dnia 19 stycznia 1955 r. nr 0/196 – na wniosek Ministra Kultury i Sztuki.
- ↑ Wojskowy Przegląd Historyczny, nr 1 (41), styczeń - marzec 1967, s. 430.
Bibliografia
- Magdalena Prokopowicz (red.): Żydzi Polscy Historie niezwykłe. Warszawa: Wydawnictwo Demart, 2010. ISBN 978-83-7427-392-3.
- Magdalena Raszewska: Ryszarda Hanin. Historia nieoczywista. Warszawa: Wydawnictwo: Akademia Teatralna im. Aleksandra Zelwerowicza, 2016. ISBN 978-83-944934-1-7.
Linki zewnętrzne
- Ryszarda Hanin w bazie IMDb (ang.)
- Ryszarda Hanin w bazie Filmweb
- Ryszarda Hanin w bazie filmpolski.pl
- Ryszarda Hanin, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2021-04-09].
- Ryszarda Hanin na zdjęciach w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”