Rysostrzępiak perłowy
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
rysostrzępiak perłowy |
| Nazwa systematyczna | |
| Pseudosperma perlatum (Cooke) Matheny & Esteve-Rav. Mycologia: 10.1080/00275514.2019.1668906, 31 (2019) | |
Rysostrzępiak perłowy, strzępiak perłowy (Pseudosperma perlatum (Cooke) Matheny & Esteve-Rav.) – gatunek grzybów należący do rodziny strzępiakowatych (Inocybaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Pseudosperma, Inocybaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy zdiagnozował go w 1886 r. Mordecai Cubitt Cooke nadając mu nazwę Agaricus perlatus. Pier Andrea Saccardo w 1887 r. przeniósł go do rodzaju Inocybe, nadając mu nazwę Inocybe perlatum. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadali mu Matheny i Esteve-Rav. w 2019 r.[1]
- Agaricus perlatus Cooke 1886
- Inocybe perlata (Cooke) Sacc. 1887
- Inocybe rimosa f. perlata (Cooke) A. Ortega & Esteve-Rav. 1989
Andrzej Nespiak w 1990 roku nadał mu nazwę polską strzępiak perłowy[3]. Po przeniesieniu do rodzaju Pseudosperma nazwa polska stała się niespójna z nazwą naukową. W 2021 r. Komisja ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów zarekomendowała nazwę rysostrzępiak perłowy[4].
Morfologia
Średnica 3–8(–10) cm, początkowo stożkowato-wypukły, potem płasko rozpostarty z wyraźnym garbem. Brzeg cienki, początkowo nieco podwinięty, potem charakterystycznie wygięty. Powierzchnia sucha, jedwabisto-włókienkowata. Często jest promieniście popękana, a spod włókienek przebija jaśniejsze tło miąższu. Kapelusz ma barwę od jasnordzawej do ciemnordzawej, nadaną mu przez włókienka, powierzchnia pod włókienkami jest brudnobiaława[5].
Szeroko zatokowato wycięte, z blaszeczkami, cienkie. Czasami pomiędzy blaszkami a trzonem jest pusta bezblaszkowa strefa o szerokości do 3 mm. Barwa od brudnobiałej do jasnooliwkowej. Ostrza jaśniejsze[5].
Wysokość 4–10 cm, grubość 0,4–1,5 cm, walcowaty, przy podstawie czasami nieco zgrubiały, czasami z bulwką. Powierzchnia gładka, jedwabista, pod kapeluszem delikatnie oszroniona. W połowie wysokości jest kasztanowa, poza tym biała[5].
Białawy, tylko w trzonie czasami żółtooliwkowy. Jest bez smaku, ma słaby zapach spermy[5].
- Cechy mikroskopowe
Zarodniki gładkie o fasolkowatym lub owalnym kształcie i wymiarach 9–10,5 × 4,5–6,5 µm z gutulą. Cystydy liczne, maczugowate, 30–50 × 12–20 µm, o delikatnej granulacji[5].
- Gatunki podobne
Charakterystycznymi cechami gatunkowymi strzępiaka perłowego jest kolankowate podgięcie brzegu kapelusza oraz kasztanowaty kolor. Najbardziej podobnymi gatunkami są rysostrzępiak porysowany (Pseudosperma rimosum) i rysostrzępiak łuskowaty (Pseudosperma squamatum)[5].
Występowanie i siedlisko
Znane jest występowanie strzępiaka perłowego w niektórych krajach Europy[6]. W piśmiennictwie naukowym na terenie Polski do 2003 r. podano trzy stanowiska[3]. Więcej stanowisk i bardziej aktualnych podaje internetowy atlas grzybów. Zaliczony w nim jest do rejestru grzybów rzadkich i wartych objęcia ochroną[7]
Grzyb mykoryzowy. Występuje na obrzeżach dróg w lasach liściastych i mieszanych, zwłaszcza pod dębami[5].
Przypisy
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2020-03-22].
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2020-03-22].
- ↑ a b Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ Rekomendacja nr 2/2021 Komisji ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego [online] [dostęp 2021-07-19].
- ↑ a b c d e f g Andrzej Nespiak, Grzyby. Tom XIX. Strzępiak (Inocybe), Warszawa – Kraków: PWN, 1990, ISBN 83-01-08749-8.
- ↑ Discover Life [online] [dostęp 2020-03-20].
- ↑ Aktualne stanowiska rysostrzępiaka perłowego w Polsce [online] [dostęp 2020-03-20].