Roman Herzog

Roman Herzog (2012)
Data i miejsce urodzenia	5 kwietnia 1934 Landshut
Data i miejsce śmierci	10 stycznia 2017 Bad Mergentheim
Prezydent Republiki Federalnej Niemiec
Okres	od 1 lipca 1994 do 30 czerwca 1999
Przynależność polityczna	CDU
Poprzednik	Richard von Weizsäcker
Następca	Johannes Rau
Prezes Federalnego Trybunału Konstytucyjnego
Okres	od 1987 do 1994
Poprzednik	Wolfgang Zeidler
Następca	Jutta Limbach
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Roman Herzog (ur. 5 kwietnia 1934 w Landshut, zm. 10 stycznia 2017 w Bad Mergentheim^[1]) – niemiecki prawnik, nauczyciel akademicki i polityk, działacz Unii Chrześcijańsko-Demokratycznej (CDU), minister w rządzie krajowym Badenii-Wirtembergii, w latach 1987–1994 prezes Federalnego Trybunału Konstytucyjnego, w latach 1994–1999 prezydent Republiki Federalnej Niemiec.

W 1953 ukończył z wyróżnieniem szkołę średnią Hans-Carossa-Gymnasium w Landshut^[2]. Podjął następnie studia prawnicze na Uniwersytecie Ludwika i Maksymiliana w Monachium, które ukończył w 1957, zdając państwowy egzamin prawniczy pierwszego stopnia^[2]. Doktoryzował się w dziedzinie prawa w 1958, po czym do 1964 był asystentem na wydziale prawa macierzystej uczelni. W międzyczasie w 1961 zdał państwowy egzamin prawniczy drugiego stopnia^[3], a w 1964 obronił rozprawę habilitacyjną^[2]. W latach 1964–1965 zajmował stanowisko docenta na monachijskim uniwersytecie. W 1965 przeniósł się na Wolny Uniwersytet Berliński jako profesor prawa państwowego i nauk politycznych. Pełnił na tej uczelni funkcję dziekana (1967–1967) i prodziekana (1968–1969) wydziału prawa^[4]. W 1969 objął tożsame stanowisko profesorskie w Hochschule für Verwaltungswissenschaften Speyer, które zajmował do 1973. Jednocześnie od 1971 pełnił funkcję rektora tej szkoły wyższej^[3].

Był współautorem i współwydawcą uważanego za podstawowy komentarza do konstytucji niemieckiej pt. Kommentar zum Grundgesetz „Maunz-Dürig-Herzog”. Od 1981 do 1994 był współwydawcą tygodnika „Christ und Welt – Rheinischer Merkur”^[4].

Od 1971 do 1980 kierował izbą odpowiedzialności publicznej Kościoła Ewangelickiego w Niemczech. W latach 1973–1991 był członkiem zwyczajnym Synodu EKD^[3].

W 1970 wstąpił do Unii Chrześcijańsko-Demokratycznej^[4]. Od 1978 do 1983 był federalnym przewodniczącym ewangelickiego zespołu roboczego CDU i CSU. W latach 1979–1983 należał do zarządu federalnego CDU^[4].

W 1973 został powołany do rządu krajowego kierowanego przez premiera Helmuta Kohla na stanowisko sekretarza stanu i pełnomocnika landu Nadrenia-Palatynat przy federacji. Funkcje te pełnił również gdy premierem był Bernhard Vogel. W 1978 przeszedł do rządu Badenii-Wirtembergii. Premier Lothar Späth powierzył mu stanowisko ministra kultury i sportu. W 1980 uzyskał mandat posła do landtagu tego kraju związkowego. Przeszedł wówczas do resortu spraw wewnętrznych Badenii-Wirtembergii, którym kierował do 1983^[3][4].

W 1983 został powołany na sędziego Federalnego Trybunału Konstytucyjnego, złożył wówczas mandat poselski. W latach 1983–1987 był przewodniczącym pierwszego senatu i wiceprezesem trybunału. W 1987 objął urząd prezesa Federalnego Trybunału Konstytucyjnego, którym kierował do 1994. W międzyczasie był profesorem honorowym w Hochschule für Verwaltungswissenschaften Speyer (1984–1994) oraz na Uniwersytecie w Tybindze (1986–1994)^[4].

W trzecim głosowaniu w wyborach z 23 maja 1994 został przez Zgromadzenie Federalne wybrany na siódmego prezydenta Republiki Federalnej Niemiec. Uzyskał poparcie obu partii chadeckich oraz Wolnej Partii Demokratycznej. W 1999 nie ubiegał się o wybór na drugą kadencję^[5]. Urząd prezydenta sprawował od 1 lipca 1994 do 30 czerwca 1999.

W 1994 został zaproszony do Polski przez prezydenta Lecha Wałęsę na uroczyste obchody 50. rocznicy powstania warszawskiego. W swoim przemówieniu w Warszawie jako pierwszy niemiecki prezydent publicznie przeprosił Polaków za zbrodnie dokonane przez Niemców w czasie II wojny światowej^[6]. Był też pierwszym niemieckim prezydentem, który złożył wizytę w niemieckim nazistowskim obozie zagłady Auschwitz-Birkenau. W 1996 ustanowił w Niemczech Dzień Pamięci Ofiar Narodowego Socjalizmu. 26 kwietnia 1997 wygłosił w Berlinie głośne przemówienie (Berliner Rede), w którym domagał się od obywateli zaangażowania się w odnowę państwa, przyjęcia większej odpowiedzialności i podejmowania ryzyka na rzecz zmian^[5].

Przewodniczył konwentowi europejskiemu, który między grudniem 1999 a październikiem 2000 przygotował kartę praw podstawowych Unii Europejskiej. W latach 1999–2000 gościnnie wykładał na uczelni technicznej w Karlsruhe. Moderował cykl wywiadów radiowych dla Bayerischer Rundfunk z serii Herzog spricht mit… Był członkiem władz Fundacji Konrada Adenauera^[5]. W 2002 został patronem instytutu „Roman Herzog Institut”^[4]. W 2003 został przewodniczącym jednej z komisji programowych CDU, która na zlecenie Angeli Merkel opracowała projekt reformy zabezpieczenia społecznego^[5].

Urodził się w rodzinie ewangelickiej. Jego ojciec był najpierw handlowcem, później pracował w archiwum miejskim w Landshut, pełnił funkcję jego dyrektora^[5]. Roman Herzog ożenił się w 1958 z Christiane Krauß, która zmarła w 2000. Małżonkowie mieli dwóch synów: Markusa i Hansa-Georga^[5]. W 2001 były prezydent ożenił się z Alexandrą Freifrau von Berlichingen^[5].

W 2009 odznaczony macedońskim Orderem 8 Września^[7].

W 1996 otrzymał tytuły doktora honoris causa Uniwersytetu Oksfordzkiego oraz Uniwersytetu Ben Guriona. W 1997 przyznano mu Nagrodę Karola Wielkiego. Również w 1997 wraz z Václavem Havlem został uhonorowany w Nowym Jorku wyróżnieniem „European Statesman Award”^[8]. W 1998 został doktorem honoris causa Uniwersytetu Wrocławskiego. W tym samym roku przyznano mu nagrodę Leo-Baeck-Preis.

• Grundrechtsbeschränkung nach dem Grundgesetz und Europäische Menschenrechtskonvention (doktorat), 1958.
• Die Wesensmerkmale der Staatsorganisation in rechtlicher und entwicklungsgeschichtlicher Sicht (habilitacja), 1964.
• Kommentar zum Grundgesetz „Maunz-Dürig-Herzog”(współwydawca), od 1964.
• Evangelisches Staatslexikon (współwydawca), od 1966.
• Allgemeine Staatslehre, 1971.
• Staaten der Frühzeit. Ursprünge und Herrschaftsformen, 1988.
• Staat und Recht im Wandel, 1994.
• Vision Europa. Antworten auf globale Herausforderungen, 1996.
• Kann man aus der Geschichte lernen?, 1997.
• Strukturmängel der Verfassung? Erfahrungen mit dem Grundgesetz, 2000.
• Wider den Kampf der Kulturen: eine Friedensstrategie für das 21. Jahrhundert, 2000,
• Jahre der Politik: die Erinnerungen, 2007.
• Marktwirtschaft in der Zwickmühle. Eine Antwort auf naheliegende Fragen, 2008.
• Europa neu erfinden, vom Überstaat zur Bürgerdemokratie, 2014.