Rodezja Południowa

Southern Rhodesia

kolonia
1923–1965 1979–1980
Godło Flaga
Hymn: God Save the Queen (Boże, chroń Królową)
Państwo	Wielka Brytania
Siedziba	Salisbury
Data powstania	1 października 1923
Data likwidacji	11 listopada 1965
Języki urzędowe	angielski
Położenie na mapie
Multimedia w Wikimedia Commons

Rodezja Południowa (ang. Southern Rhodesia) – kolonia brytyjska w południowej Afryce, południowa część Rodezji, na obszarze obecnego Zimbabwe, istniejąca w latach 1923–1964. W końcowym okresie istnienia wchodziła w skład Federacji Rodezji i Niasy. Po jej rozpadzie, znajdująca się pod władzą białej mniejszości, jednostronnie ogłosiła niepodległość, przyjmując nazwę Rodezja.

Początkowo tereny te były określane jako Południowe Zambezi, w odniesieniu do nazwy rzeki Zambezi, nazwa Rodezja weszła w życie dopiero w 1895 r. dla uczczenia Cecila Rhodesa, jednego z budowniczych brytyjskiego imperium kolonialnego i kluczowej postaci dla podboju Południowej Afryki przez Brytyjczyków.

Rodezja Południowa od 1890 r. wchodziła w skład terytorium Rodezji zarządzanego przez Brytyjską Kompanię Południowoafrykańską. W 1923 r. rząd brytyjski przejął południową część Rodezji. Wobec oporu osadników nie włączono jej w skład Związku Południowej Afryki i zdecydowano się utworzyć autonomiczną kolonię Rodezja Południowa^[1].

W latach 1953–1963 kolonia wchodziła w skład brytyjskiej Federacji Rodezji i Niasy. W 1961 r. w Londynie przyjęto nową konstytucję dla Rodezji Południowej, przyznającą pewne formalne prawa Afrykanom, jednak władze nadal zwalczały działalność ugrupowań dążących do emancypacji czarnej ludności. W grudniu 1962 r. władzę w kolonii objął skrajnie prawicowy Front Rodezyjski (RF), który odsunął od władzy rządzące dotychczas ugrupowania centroprawicowe. RF dążył do likwidacji afrykańskiego ruchu narodowowyzwoleńczego^[1].

Po rozwiązaniu Federacji Rodezji i Niasy w 1963 r. Rodezja Południowa stała się samodzielną kolonią o szerokiej autonomii, a w październiku 1964 r. zmieniła nazwę na Rodezja. Rząd kolonii zażądał jednocześnie przyznania niepodległości, jednak negocjacje z Wielką Brytanią zakończyły się porażką, wobec czego rząd Rodezji 11 listopada 1965 r. jednostronnie proklamował niepodległość, co nie zostało uznane przez żadne państwo, a przez ONZ i OJA zostało potępione^[1].

W ramach procesu pokojowego w 1979 r. czasowo przywrócono Rodezji status kolonii brytyjskiej, przeprowadzono demokratyczne wybory i w kwietniu 1980 r. proklamowano niepodległość Zimbabwe, które zostało członkiem Wspólnoty Narodów^[1].

• John Robert Chancellor (1923-1928)
• Murray Bisset (1928)
• Cecil Hunter-Rodwell (1928-1934)
• Alexander Fraser Russell (1934-1935)
• Herbert James Stanley (1935-1942)
• Alexander Fraser Russell (1942)
• Evelyn Baring (1942-1944)
• Robert James Hudson (1944-1945)
• William Eric Campbell Tait (1945-1946)
• Alexander Fraser Russell (1946)
• Robert James Hudson (1946-1947)
• John Noble Kennedy (1947-1953)
• Robert Clarkson Tredgold (1953-1954)
• Peveril Barton Reiby Wallop William-Powlett (1954-1959)
• Humphrey Gibbs (1959-1969)
• Christopher Soames, baron Soames (1979-1980)

• p
• d

Kolonie, protektoraty i terytoria zależne Wielkiej Brytanii

Europa	Wolne Państwo Irlandzkie Akrotiri Dhekelia Cypr Gibraltar Guernsey Jersey Wyspa Man Helgoland Zjednoczone Kraje Wysp Jońskich Malta Minorka
Afryka	Basuto Beczuana Brytyjska Afryka Zachodnia Eswatini Gambia Sierra Leone Złote Wybrzeże Togo Brytyjskie Nigeria Południowa Nigeria Północna Nigeria Kamerun Brytyjski Protektorat Afryki Wschodniej Protektorat Zatoki Ambas Brytyjska Afryka Wschodnia Kenia Uganda Tanganika Zanzibar Somali Brytyjskie Libia Egipt Sudan Anglo-Egipski Brytyjska Afryka Centralna Niasa Rodezja Rodezja Południowa Rodezja Północna Kolonia Przylądkowa Kolonia Rzeki Oranje Natal Transwal Związek Południowej Afryki Walvis Bay Afryka Południowo-Zachodnia Zululand
Ameryka Północna	Stany Zjednoczone Kolonia Plymouth Floryda Zachodnia Floryda Wschodnia Trzynaście kolonii New Hampshire Massachusetts Bay Rhode Island i Plantacje Providence Connecticut Nowy Jork New Jersey Pensylwania Delaware Maryland Wirginia Karolina Północna Karolina Południowa Georgia Kanada Prowincja Kanada Quebec Dolna Kanada Górna Kanada Nowa Szkocja Cape Breton Nowy Brunszwik Wyspa Księcia Edwarda Kolonia Nowej Fundlandii/Dominium Nowej Fundlandii Labrador Terytoria Północno-Zachodnie Ziemia Ruperta Kolumbia Brytyjska Terytorium Stikine Vancouver
Ameryka Łacińska i Karaiby	Antigua i Barbuda Bahamy Barbados Honduras Brytyjski Brytyjskie Wyspy Dziewicze Kajmany Dominika Grenada Jamajka Brytyjskie Wyspy Podwietrzne Brytyjskie Wyspy Zawietrzne Montserrat Wybrzeże Moskitów Saint Christopher-Nevis-Anguilla Saint Lucia Saint Vincent i Grenadyny Trynidad i Tobago Turks i Caicos Federacja Indii Zachodnich Gujana Brytyjska
Antarktyda i Ocean Atlantycki	Brytyjskie Terytorium Antarktyczne Bermudy Falklandy Wyspa Świętej Heleny, Wyspa Wniebowstąpienia i Tristan da Cunha (Wyspa Świętej Heleny, Wyspa Wniebowstąpienia, Tristan da Cunha) Georgia Południowa i Sandwich Południowy
Azja	Aden Protektorat Adeński Oman Traktatowy Oman Katar Bahrajn Palestyna Irak Kuwejt Afganistan Indie Birma Hongkong Straits Settlements Malaje Borneo Północne Sarawak Brunei Singapur Weihai
Ocean Indyjski	Andamany Nikobary Wyspy Ashmore i Cartiera Brytyjskie Terytorium Oceanu Indyjskiego Cejlon Wyspa Bożego Narodzenia Wyspy Kokosowe Wyspy Heard i McDonalda Malediwy Mauritius Seszele
Australia i Oceania	Australia Nowa Południowa Walia Australia Południowa Queensland Wiktoria Kolonia Rzeki Swan Australia Zachodnia Ziemia van Diemena Tasmania Oceania Nowa Gwinea Brytyjska Brytyjskie Terytoria Zachodniego Pacyfiku Wyspy Salomona Wyspy Cooka Fidżi Tonga Wyspy Gilberta i Lagunowe Nauru Nowe Hebrydy Nowa Zelandia Niue Pitcairn Samoa Hawaje Tokelau

• Imperium brytyjskie
• Brytyjskie terytoria zależne