Ten artykuł dotyczy brytyjskiego generała. Zobacz też: inne osoby oraz inne znaczenie terminu Powell.

Robert Baden-Powell

generał porucznik
Data i miejsce urodzenia	22 lutego 1857 Londyn
Data i miejsce śmierci	8 stycznia 1941 Nyeri
Przebieg służby
Lata służby	1876–1910
Siły zbrojne	British Army
Stanowiska	dowódca 5. Pułku Dragonów, generalny inspektor kawalerii
Główne wojny i bitwy	II wojna o Matabele, II wojna burska: oblężenie Mafeking
Późniejsza praca	pisarstwo, wychowanie młodzieży, skauting
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Robert Stephenson Smyth Baden-Powell, Lord Baden-Powell (wym. /ˈbeɪdən ˈpoʊ.əl/), znany również jako B-P (ur. 22 lutego 1857 w Londynie, zm. 8 stycznia 1941 w Nyeri w Kenii) – brytyjski wojskowy, generał porucznik, pisarz, twórca i założyciel skautingu.

Po ukończeniu edukacji w Charterhouse School, Baden-Powell służył w armii brytyjskiej od 1876 do 1910 w Indiach i Afryce. W 1899, w czasie II wojny burskiej w Afryce Południowej, dowodził obroną miasta Mafeking. Kilka jego książek wojskowych, napisanych dla rozpoznania wojskowego i szkolenia wywiadowców, było również czytanych przez chłopców. Zainspirowany tym zjawiskiem, napisał książkę Scouting for Boys, opublikowaną w 1908, przeznaczoną dla młodych czytelników. Podczas pisania, wypróbowywał swoje pomysły podczas obozu na wyspie Brownsea w sierpniu 1907. Uczestników znalazł wśród lokalnych Boys’ Brigade oraz synów jego przyjaciół. Obecnie jest to postrzegane jako początek skautingu.

Baden-Powell spędził ostatnie lata w Nyeri w Kenii, gdzie zmarł i został pochowany w 1941.

Urodził się na Paddingtonie, dzielnicy Londynu. Jego rodzina mieszkała w domu o adresie 6 Stanhope Street (obecnie 11 Stanhope Terrace). Był synem duchownego anglikańskiego i profesora geometrii na Uniwersytecie Oksfordzkim Badena Powella oraz wnuczki admirała Williama Henryego Smytha, Henrietty Grace Smyth^[1] [2] .

Para ta zawarła małżeństwo 10 marca 1846 w kościele St Luke’s na Chelsea^[1] . Było to trzecie małżeństwo ojca z którego to związku urodziło się 10- dzieci: Warington (wczesny 1847), George (późny 1847), Augustus (1849), Francis (1850), Robert (1857), Agnes (1858) oraz Baden (1860)^[2] . Troje dzieci, które urodziły się po narodzinach Francisa, a przed narodzinami Roberta, zmarło niedługo po urodzeniu. Troje najmłodszych dzieci oraz często chorujący Augustus zostało bliskimi przyjaciółmi^[2] .

Ojciec Roberta zmarł w 1860. Rodzeństwo było wychowywane przez matkę, kobietę o silnym charakterze, która przywiązywała dużą wagę do wychowywania dzieci. Robert w 1933 powiedział o niej The whole secret of my getting on, lay with my mother^[1] .

Gdy Baden-Powell (zwany przez rodzinę Stevie) miał dziewięć lat, matka posłała go do krewnych, do posiadłości rodowej ojca w hrabstwie Kent, aby tam zgodnie ze zwyczajem Baden-Powellów, uczył się czytać, pisać i liczyć w sąsiednim probostwie^[2] . Jego wychowawcą był blisko 70-letni, raczej niefrasobliwy, pastor Allfrey^[2] . Robert Baden-Powell grał na pianinie i skrzypcach. Uwielbiał aktorstwo^[1] .

Podczas wakacji przyłączył się do trojga starszych braci, Franka (1850–1931), George’a (1847–1898) i Warringtona (1847–1921)^[3] . Razem odbyli podróż łodzią do letniego domu Baden-Powellów w pobliżu Llandogo nad rzeką Wye, 250 km na północny zachód od Londynu^[2] . Rok później, w 1867, bracia nabyli i wyremontowali kuter rybacki, którym pływali wzdłuż wybrzeża^[2] . Następnie Warrington zakupił żaglowiec „Koh-i-noor”, nadający się do dłuższych rejsów^[3] .

Po ukończeniu Rose Hill School w Tunbridge Wells, Robert chcąc dostać się do college’u bez protekcji, zdał do Feetes College w Edynburgu^[3] . Jednak zanim to nastąpiło, zmarł jego ulubiony brat – Augustus. Mimo zdania egzaminu, przeniósł się do Charterhouse College w hrabstwie Surrey^[3] . Tam zdobył nowe przezwisko B-P^[3] . Wokół wiejskiej szkoły rozciągał się obszerny Hyde Park, który Powell znał doskonale^[3] . Podczas rozmaitych zabaw uczył kolegów podchodów, tropienia, zacierania śladów i obserwacji^[3] . Udało mu się przekonać do siebie rówieśników^[2] . Po sześciu latach zdał egzamin końcowy i starał się o przyjęcie do Royal Military Academy Sandhurst, cenionej akademii wojskowej^[3] [2] . Mimo iż egzaminy były bardzo trudne, wśród 717 kandydatów zajął 2 lokatę^[2] . Zgodnie z tradycją, najlepsi mogli wybrać rodzaj wojska^[3] [2] . Powell wybrał kawalerię i przydzielono go do 13 pułku huzarów, który stacjonował w Lakhnau w Indiach^[3] .

W latach 1876–1910 działał w czynnej służbie wojskowej w Anglii, Indiach, Afganistanie i Afryce Południowej. Odnosił także sukcesy dziennikarskie, literackie i plastyczne. Pracował również w brytyjskim wywiadzie w wielu krajach Europy.

6 grudnia 1871 na statku „Serapis” przybił do brzegów Indii w Bombaju. Uczestniczył tam w kursie oficerskim, jednak w jego opinii wiadomości z zakresu zwiadu były słabo wykładane. Dlatego postanowił obserwować hinduskich myśliwych, od których nauczył się języka hindi.

Robert Baden-Powell zdobył wiele cennych umiejętności wojennych podczas rozpoznania wojskowego wśród Zulusów na początku 1880 w prowincji Natal Republiki Południowej Afryki, gdzie został wysłany jego pułk. Jego przełożeni byli pod wrażeniem jego umiejętności, za co został wyróżniony tytułem starszego adiutanta dowódcy naczelnego i gubernatora Malty^[1] .

Wolny czas spędzał z dziećmi, organizując dla nich zabawy i gry, a także rysując dla angielskiego pisma „Graphic”. Kurs ukończył z bardzo dobrym wynikiem i w nagrodę uzyskał stopień porucznika przed terminem. Dołączył do 13 pułku huzarów.

Rozpoczął szkolenie rekrutów, podczas którego stosował nowe, własne metody szkolenia żołnierzy, w których znaczną uwagę przywiązywał do indywidualnego szkolenia, wyrabiania samodzielności i zaradności. Wykorzystał również system małych grup.

Dla zniechęconych i znudzonych żołnierzy brytyjskich organizował trupę aktorską, wystawiając z nimi, z powodzeniem, sztukę „Piraci z Penzance”. W trakcie odwrotu z Afganistanu został postrzelony w prawą nogę. Rana okazała się niegroźna i już kilka tygodniu później brał udział w manewrach. Szkolił małą grupę zwiadowców – skautów, dzięki której po sześciu dniach manewrów brał do niewoli wszystkie wojska przeciwnika bez jednego wystrzału.

W trakcie tego okresu wyjechał na 3 dni do Kotoru, aby tam pod pozorem zbierania motyli działać jako szpieg. Zbierał plany militarnych instalacji, ukrywając je w rysunkach skrzydeł motyli^[4] .

W tym samym czasie opublikował książkę „Służba rozpoznania i łączności”, która została rozesłana do wszystkich garnizonów jako podręcznik. Pod koniec 1884 wyjechał do Port Natal w Afryce Południowej.

W Afryce głównym zadaniem Powella było zbadanie Gór Smoczych, odszukanie przesmyków, przełęczy, kryjówek itp. oraz naszkicowanie mapy tych terenów. W 1887 został mianowany kapitanem oraz uczestniczył w wyprawie przeciwko wodzowi Dinizulu, którą prowadzi generał Henry Smyth – wuj Roberta. Sformował mały oddział zwiadowców, którego zadaniem było przeszukanie Gór Smoczych oraz odnalezienie oddziałów zuluskiego wodza.

W tej wyprawie sprawdził się system skautowy. Dzięki temu, iż wódz został odnaleziony i pojmany bez rozlewu krwi, Baden-Powell został awansowany na majora. W 1890 wraz z wujem udał się na Maltę, a stamtąd do Europy, gdzie został brytyjskim szpiegiem.

Trzy lata później, na własny wniosek został zwolniony ze służby i przeniesiony z powrotem do Afryki. Tam zostało mu przydzielone zadanie aresztowania Prempeha, wodza plemienia Aszanti. W 1896 udało mu się otoczyć Prempeha i wziąć do niewoli. Za ten wyczyn otrzymał awans na pułkownika, zaś Prempeh kilkanaście lat później został założycielem i przewodniczącym organizacji młodych skautów w Ghanie.

Następnie wyjechał do Bulawayo w górach Matopa. Podczas walk w górach Matabele członkowie plemienia, z którym walczył, nadali mu przydomek „Impeesa” co znaczy wilk, który nigdy nie śpi.

W 1896 Baden-Powell został oskarżony o nielegalne wydanie wyroku śmierci na szefa plemienia Matabele, Uwini. Obiecano mu, że jego życie będzie oszczędzone, jeżeli się podda. Został jednak rozstrzelany przez pluton egzekucyjny na podstawie instrukcji Baden-Powella, który był potem rozliczany przez śledczych^[5] [6] .

W tym samym roku Robert Baden-Powell opuścił Afrykę.

W wojnie przeciwko Burom wsławił się obroną miasta Mafeking (1899–1900), obleganego przez ponad 7 miesięcy przez Burów, gdzie utworzono oddział chłopców do służby pomocniczej (łącznikowej, wartowniczej). Próba ta uświadomiła mu możliwość powierzenia młodym chłopcom odpowiedzialnych zadań pod warunkiem poważnego ich traktowania.

Baden–Powell uważany był za dobrego zwiadowcę, jednak to właśnie w trakcie walk w Matabo Hill spotkał pewnego Amerykanina w służbie brytyjskiej. Frederick Russell Burnham doświadczenie zwiadowcy zdobywał w trakcie walk z Indianami. Dzięki amerykańskiemu instruktorowi Baden-Powell zetknął się z woodcraftem oraz legendą Dzikiego Zachodu, które potem zaadaptował w skautingu (stąd scoutcraft).

Po powrocie do Wielkiej Brytanii w 1902 stwierdził, że jego książka Aids to scouting (Wskazówki do wywiadów) przeznaczona dla żołnierzy zainteresowała organizacje młodzieżowe. W 1903 został generalnym inspektorem kawalerii brytyjskiej. W celu lepszego dostosowania myśli zawartych w tej pracy do poziomu dzieci i młodzieży zorganizował w 1907 obóz doświadczalny dla chłopców na wyspie Brownsea, gdzie wypróbował swoje metody, m.in. wprowadzenie systemu zastępowego, wynikłego z obserwacji rodzin wielodzietnych, gdzie starszy brat opiekował się skutecznie grupą młodszego rodzeństwa. Wtedy poświęcił się wychowaniu młodzieży, mającemu na celu wyrwanie młodych chłopców z zadymionych, uprzemysłowionych miast, bezpośrednie zetknięcie z przyrodą, a przez to ich uzdrowienie psychiczne i moralne, wychowanie dobrych, patriotycznie nastawionych obywateli za pomocą przemyślanych gier z ukierunkowaną treścią.

W 1908 wydał podręcznik skautingu „Skauting dla chłopców”. Zainteresowanie z jakim spotkała się książka oraz sugestia króla Edwarda VII, spowodowała, iż Baden-Powell w 1910 zrezygnował ze służby wojskowej i całkowicie poświęcił się skautingowi^[7] . W tymże roku organizacja skautowa w Wielkiej Brytanii liczyła 100 tys. członków. Według Baden-Powella skauting powinien być szkołą wychowania obywatelskiego w kontakcie z przyrodą, powinien uzupełniać naturalne luki wychowania szkolnego przez rozwijanie charakteru, zdrowia i sprawności jednostki oraz jej wartości społecznej w codziennej służbie. Wskazując na źródła idei skautowej przyznawał, że zawarł w niej nie tylko własne pomysły, ale wzorował się także na zwyczajach różnych narodów i ludów jak Japończycy, Indianie. Wykorzystał koncepcje filozofów i uczonych, a nawet reguły średniowiecznych zakonów^[7] .

Ruch skautek – dziewcząt został założony w 1909. Robert Baden-Powell uważał, że ruch skautek powinien być prowadzony przez kobiety i dlatego w 1910 poprosił o pomoc swoją siostrę Agnes Baden-Powell.

W 1912 ożenił się z Olave St. Clair Soames, która dołączyła do pracy z jego siostrą Agnes.

W 1914, w chwili wybuchu I wojny światowej, Robert Baden-Powell oddał się do dyspozycji armii brytyjskiej. Komenda nie chciała jednak aby wrócił do czynnej służby wojskowej, bo jak powiedział Lord Kitchener – nie ma bardziej kompetentnej osoby do prowadzenia organizacji skautów^[8] . Krążą plotki, iż Baden-Powell był zaangażowany w szpiegostwo i oficerowie wywiadu zadbali, aby stworzyć taki mit.

Rozwój skautingu był zaskakujący. Już w 1922 liczba skautów przekroczyła 1 mln w 32 krajach, natomiast w 1939 było ich 3,3 mln^[3] . W 1920 na pierwszym Jamboree Robert Baden-Powell B-P został wybrany Naczelnym Skautem Świata. Olave Baden-Powell, również działaczka skautowa, została wybrana w 1930 Naczelną Skautką Świata. W 1929, podczas trzeciego światowego Jamboree, otrzymał w prezencie nowy samochód Rolls-Royce o mocy 20 koni mechanicznych (numer podwozia GVO-40, rejestracja OU 2938)^[9] . Służył mu w jego podróżach po całym świecie. Samochód, nazwany Roll Jam, został sprzedany po jego śmierci przez Olave Baden-Powell w 1945.

Po osiągnięciu wieku emerytalnego zajmował się organizowaniem i szkoleniem armii terytorialnej w Wielkiej Brytanii. Za pracę skautową otrzymał tytuł lorda – barona Gilwell, a w posiadłości Gilwell Park został zorganizowany międzynarodowy ośrodek skautowy. Baden-Powell był wyróżniony wieloma najwyższymi odznaczeniami brytyjskimi i innych krajów, w tym Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski.

W 1939 wyjechał na leczenie do Kenii, gdzie zmarł 8 stycznia 1941. Uchodził za człowieka radosnego i z poczuciem humoru. W czasie II wojny światowej jego nazwisko naziści niemieccy umieścili na liście wrogów III Rzeszy tzw. Czarnej Księdze.

W sierpniu 1933 gościł w Gdyni, gdzie na Polance Redłowskiej spotkał się z harcerzami z całej Polski. W 2007 jego imieniem nazwano łódzki park.

M.in.^[10][11]:

• Order Zasługi (1937, Wielka Brytania)
• Order Łaźni II i III kl. (1909 i 1900, Wielka Brytania)
• Order św. Michała i św. Jerzego I kl. (1927, Wielka Brytania)
• Order Królewski Wiktoriański I i II kl. (1923 i 1909, Wielka Brytania)
• Kawaler Łaski Orderu św. Jana z Jerozolimy (1912, Wielka Brytania)

• Gwiazda Ashanti (1895, Wielka Brytania)
• Medal Kampanii Matabele (1896, Wielka Brytania)
• Medal Królowej Afryki Południowej (1899, Wielka Brytania)
• Medal Króla Afryki Południowej (1902, Wielka Brytania)

• Medal Koronacyjny Króla Jerzego V (1911, Wielka Brytania)
• Medal Srebrnego Jubileuszu Króla Jerzego V (1935, Wielka Brytania)
• Medal Koronacyjny Króla Jerzego VI (1937, Wielka Brytania)

• Krzyż Orderu Zasługi (1910, Chile)
• Krzyż Wielki Orderu Alfonsa XII (1919, Hiszpania)
• Komandor Orderu Chrystusa (1919, Portugalia)
• Wielki Komandor Orderu Zbawiciela (1920, Grecja)
• Krzyż Wielki Orderu Dannebroga (1921, Dania)
• Komandor Orderu Korony (1921, Belgia)
• Komandor Orderu Legii Honorowej (1922, Francja)
• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia (1927, Polska)^[12]
• Order Króla Amanullaha (1928, Afganistan)
• Krzyż Wielki Orderu Zasługi (1929, Węgry)
• Krzyż Wielki Orderu Lwa Białego (1929, Czechosłowacja)
• Krzyż Wielki Orderu Feniksa (1929, Grecja)
• Krzyż Wielki I Klasy Odznaki Honorowej za Zasługi (1931, Austria)
• Krzyż Wielki Orderu Wielkiego Księcia Giedymina (1932, Litwa)
• Krzyż Wielki Orderu Oranje-Nassau (1932, Holandia)
• Krzyż Wielki Orderu Korony Dębowej (1932, Luksemburg)
• Krzyż Wielki Orderu Miecza (1933, Szwecja)
• Krzyż Wielki Orderu Trzech Gwiazd (1933, Łotwa)
• Krzyż Wielki Orderu Czerwonego Krzyża (1933, Estonia)
• Wielki Oficer Orderu Legii Honorowej (1936, Francja)

• Bronze Wolf Award (1935, Światowa Organizacja Ruchu Skautowego)
• Silver Wolf Award (Brytyjska Organizacja Skautingu)
• Silver Buffalo Award (1926, Amerykańska Organizacja Skautingu)

Robert Baden-Powell był również wielokrotnie nominowany do Pokojowej Nagrody Nobla, w tym 10 razy (niezależnie) w 1928.

Upamiętnienie
Roberta Baden-Powella

• Reconnaissance and Scouting (1884)
• Cavalry Instruction (1885)
• Pigsticking or Hoghunting (1889)
• The Downfall of Prempeh (1896)
• The Matabele Campaign (1897)
• Aids to Scouting for N.C.O.s and Men (Wskazówki do wywiadów, 1899)
• Sport in War (1900)
• Notes and Instructions for the South African Constabulary (1901)
• Sketches in Mafeking and East Africa (1907)
• Scouting for Boys, in six parts (Skauting dla chłopców, 1908)
• Yarns for Boy Scouts (1909)
• Scouting Games (1910)
• Scouting for Boys, complete edition (1911)
• Handbook for Girl Guides (in collaboration with Agnes Baden-Powell) (1912)
• Boy Scouts Beyond the Seas (1913)
• Quick Training for War (1914)
• Indian Memories My Adventures as a Spy (1915)
• Young Knights of the Empire The Wolf Cub’s Handbook (1916)
• Girl Guiding (1918)
• Aids to Scoutmastership (Wskazówki dla skautmistrzów, 1919)
• What Scouts Can Do An Old Wolf’s Favourites (1921)
• Rovering to Success (1922)
• Scouting for Boys (Canadian edition: The Canadian Boy Scout) (1923)
• Re-issue: Pig-Sticking or Hog-Hunting – 1889 (1923)
• The Adventures of a Spy. Reissue of: Indian Memories My Adventures as a Spy – 1915 (1924)
• Life’s Snags and How to Meet Them (1927)
• Scouting and Youth Movements (1929)
• Scouting for Boys in India (Boys’ edition) (1932)
• Lessons from the Varsity of Life (1933)
• Adventures and Accidents (1934)
• Scouting Round the World (1935)
• Adventuring to Manhood (1936)
• African Adventures (1937)
• Birds and Beasts of Africa (1938)
• Paddle Your Own Canoe (1939)
• More Sketches of Kenya (1940)
• Scouting for Boys (Memorial edition) (1942)
• Aids to Scoutmastership (Definitive „World Brotherhood Edition,” edited by William Hillcourt) (1944)
• Scouting for Boys (Definitive „World Brotherhood Edition”, edited by William Hillcourt) (1946)

W 1951 wszystkie jego utwory zostały wycofane z polskich bibliotek oraz objęte cenzurą^[14].

• Inne postacie związane z historią skautingu i harcerstwa:
  • Święty Jerzy – patron skautingu
  • Roland E. Philipps
  • Ernest Thompson Seton
  • Olave St. Clair Soames, czyli Olave Baden-Powell
  • Charles Alexander Eastman (Ohiyesa)
  • Andrzej i Olga Małkowscy
• Skauting
• Początki ruchu skautowego na świecie
• Ruch skautowy na ziemiach polskich
• Harcerstwo
• Historia harcerstwa
• Jamboree

• Robert Baden-Powell: My Adventures As A Spy. Pearson, 1915. (ang.).
• Robert Baden-Powell, Elleke Boehmer: Scouting for Boys: A Handbook for Instruction in Good Citizenship. Oxford University Press, 2005. ISBN 978-0-19-280246-0. (ang.).
• A Baden-Powell Bibliography. [dostęp 2015-04-22]. (ang.).
• Boy Scout founder Lord Baden-Powell 'Executed PoW. BBC News, 2009-12-09. [dostęp 2015-04-22]. (ang.).
• Founder of Scouts Lord Baden-Powell had rebel executed. „The Sunday Times”, 2009-12-06. (ang.). 
• Walter Hansen: Wilk który nigdy nie śpi. Pełne przygód życie lorda Baden-Powella. Warszawa: Wydawnictwo Prokop, 1992. ISBN 83-900204-5-9.
• B-P Jamroll Limited. [dostęp 2015-04-22]. (ang.).
• Tim Jeal: Baden-Powell. Londyn: Hutchinson, 1989. ISBN 0-09-170670-X. (ang.).
• László Nagy: 250 Million Scouts. The World Scout Foundation and Dartnell Publishers, 1985. ISBN 978-0-85013-153-6. (ang.).
• II. ENTERPRISE, Lord Baden-Powell. W: Hillary Aidan St. George Saunders: The Left Handshake: The Boy Scout Movement During the War, 1939–1945. Wyd. 2. Collins, 1949. (ang.).

• https://web.archive.org/web/20070806185758/http://www.pinetreeweb.com/B-P.htm
• Robert Baden-Powell – dzieła w bibliotece Polona