Zobacz też: inne okręty o nazwach „Rieszytielnyj” i „Akatsuki”.

Rieszytielnyj
Решительный

„Akatsuki” (ex-„Rieszytielnyj”) w 1905 roku
Klasa	niszczyciel
Typ	Sokoł
Historia
Stocznia	Zakłady Newskie(inne języki), Petersburg / Port Artur
Początek budowy	1899
Położenie stępki	14?/27 kwietnia 1901[a]
Wodowanie	13?/26 lipca 1901
Rosyjska Carska MW
Nazwa	„Bakłan” (1899) „Kondor” (1901) „Rieszytielnyj” (1902)
Wejście do służby	czerwiec 1903
Wycofanie ze służby	30 lipca?/12 sierpnia
Dai-Nippon Teikoku Kaigun
Nazwa	„Akatsuki” (1904) → „Yamabiko” (1906)
Wejście do służby	sierpień 1904
Wycofanie ze służby	1918
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność	normalna: 240 ton pełna: 258 ton
Długość	57,91 metra
Szerokość	5,64 metra
Zanurzenie	2,29 metra
Materiał kadłuba	stal niklowa(inne języki)
Napęd
2 maszyny parowe potrójnego rozprężania 8 kotłów Yarrow moc 3800 KM 2 śruby
Prędkość	25,75 węzła
Zasięg	450-660 Mm przy prędkości 13 węzłów
Uzbrojenie
1 działo kal. 75 mm 3 działa kal. 47 mm (3 x I)
Wyrzutnie torpedowe	2 x 381 mm (2 x I)
Załoga	51-58
Multimedia w Wikimedia Commons

Rieszytielnyj (ros. Решительный), następnie Akatsuki i Yamabiko – rosyjski niszczyciel z początku XX wieku, należący do typu Sokoł. Okręt został zbudowany w Port Artur z części wykonanych w Rosji i zwodowany w 1901 roku. Do służby w Marynarce Wojennej Imperium Rosyjskiego został wcielony w 1902 roku, w składzie Eskadry Oceanu Spokojnego. Brał udział w wojnie rosyjsko-japońskiej, w której 12 sierpnia 1904 roku został zdobyty przez Japończyków podczas internowania w chińskim porcie Czyfu. Niszczyciel został wcielony w skład Cesarskiej Marynarki Wojennej pod nazwą „Akatsuki”, w 1906 roku zmienioną na „Yamabiko”. Okręt został wycofany ze służby w 1918 roku.

Wyporność niszczyciela wynosiła około 250 ton, napędzały go maszyny parowe. Uzbrojenie stanowiło jedno działo kalibru 75 mm, dwa działa kalibru 47 mm i dwie wyrzutnie torpedowe.

 Osobny artykuł: Niszczyciele typu Sokoł.

„Rieszytielnyj” był jednym z 27 niszczycieli typu Sokoł, spośród których 26 wykonanych zostało przez rosyjski przemysł okrętowy na wzór zbudowanego w Wielkiej Brytanii w 1895 roku „Sokoła”^[1]. Prototypowy „Sokoł” był jednym z pierwszych i najnowocześniejszych niszczycieli na świecie, lecz na skutek szybkiego rozwoju tej klasy okrętów na przełomie wieków oraz opóźnienia z budową serii, okręty seryjne w chwili wejścia do służby były już przestarzałe, mniejsze i słabiej uzbrojone od nowych niszczycieli^[2]. Formalnie początkowo klasyfikowane były w Rosji jako torpedowce, przed wyodrębnieniem w 1907 roku klasy niszczycieli (dosłownie: torpedowców eskadrowych, ros. eskadriennyj minonosiec), aczkolwiek faktycznie od początku nazywane były niszczycielami^[3].

Budowę okrętu zamówiono 8 października 1898 roku w prywatnej stoczni Zakładów Newskich(inne języki) w Petersburgu jako jednego z siedmiu, a ostatecznie dziewięciu budowanych tam niszczycieli tego typu przeznaczonych do wysłania w stanie rozmontowanym na Daleki Wschód^[4]. Budowę ukończono w 1899 roku, po czym okręt w częściach w 1900 roku przewieziono statkiem do Port Artur, gdzie organizowano stocznię^[4]. Dopiero 14^?/27 kwietnia 1901 roku położono oficjalnie stępkę pod budowę niszczyciela, jako pierwszego z budowanych w Port Artur^[a]. Został tam zwodowany 13^?/26 lipca 1901 roku^[b]. Początkowo nosił nazwę „Bakłan” (Баклан, pol. kormoran), jednakże w październiku 1901 roku zmieniono ją na „Kondor” (Кондор, pol. kondor), zamieniając z mniej zaawansowanym niszczycielem Zakładów Iżorskich, aby stworzyć pozory, że pierwszy ukończono okręt pochodzący z państwowej stoczni (Zakładów Iżorskich(inne języki))^[5][6]. W październiku 1901 roku też rozpoczęto jego próby morskie(inne języki), trwające do lata kolejnego roku^[7]. 9/22 marca 1902 roku ostatecznie niszczyciel przemianowano na „Rieszytielnyj” (Решительный, pol. zdecydowany), po zmianie schematu nazewnictwa niszczycieli i rezygnacji z nazw ptaków^[5]. W lipcu 1902 roku przeprowadzono próby prędkości, a w czerwcu 1903 roku niszczyciel został formalnie odebrany przez skarb cesarski^[7].

 Osobny artykuł: Niszczyciele typu Sokoł.

Okręt był niewielkim, czterokominowym niszczycielem z taranowym dziobem^[8]. Długość całkowita wykonanego ze stali niklowej(inne języki) kadłuba wynosiła 57,91 metra, szerokość 5,64 metra i zanurzenie 2,29 metra^[9][10][c]. Wyporność normalna wynosiła 240 ton, a pełna 258 ton^[11][12][d]. Okręt napędzany był przez dwie maszyny parowe potrójnego rozprężania o mocy 3800 KM, poruszające dwie śruby, do których parę dostarczało osiem kotłów Yarrow^[13] [14]. Na próbach „Rieszytielnyj” osiągnął maksymalną prędkość średnią 25,75 węzła, nie osiagając prędkości kontraktowej 26,5 węzła^[7]. Pełny zapas węgla wynosił 60 ton^[11][14]. Zapewniał on zasięg wynoszący od 450 do 660 Mm przy prędkości 13 węzłów^[13] .

Główne uzbrojenie artyleryjskie stanowiło pojedyncze działo kalibru 75 mm Canet o długości 50 kalibrów (L/50), umieszczone na platformie nad sterówką, strzelające pociskami o masie 4,9 kg, z zapasem 160 pocisków przeciwpancernych^[15]. Uzbrojenie uzupełniały trzy pojedyncze działa kalibru 47 mm Hotchkiss M1885 L/40 (dwa umieszczone na burtach za pomostem bojowym i jedno na samej rufie)^[15]. Strzelały pociskami o masie 1,5 kg, a zapas amunicji wynosił 800 sztuk^[15]. Okręt wyposażony był w dwie pojedyncze obrotowe wyrzutnie torped kalibru 381 mm, umieszczone w osi podłużnej na pokładzie na rufie, z zapasem sześciu torped^[16]. W lipcu 1904 roku „Rieszytielnego” dostosowano do stawiania min, montując na rufie dwa prowizoryczne tory z pochylniami na maksymalnie 18 min^[17].

Załoga okrętu liczyła początkowo 52 osoby, w tym czterech oficerów, później stan wzrastał do 55 osób^[18].

„Rieszytielnyj” został wcielony do służby w Rosyjskiej Cesarskiej Marynarce Wojennej w trakcie prób morskich ukończonych w lipcu 1902 roku^[7]. Początkowo wchodził w skład Flotylli Syberyjskiej, bazującej w Port Artur, która w chwili wybuchu wojny rosyjsko-japońskiej weszła w skład Eskadry Oceanu Spokojnego (od kwietnia 1904 roku: I Eskadry Oceanu Spokojnego)^[19]. Był przydzielony do 2. oddziału (flotylli) niszczycieli Eskadry, grupującego okręty typu Sokoł^[20][21]. Po otwierającym wojnę nocnym ataku torpedowym niszczycieli japońskich, po północy 27 stycznia^?/9 lutego 1904 niszczyciele rosyjskie, w tym „Rieszytielnyj”, poszukiwały bezskutecznie okrętów japońskich, po czym w dzień wzięły udział w bitwie morskiej pod Port Artur, ale nie zostały ostatecznie użyte do ataku torpedowego, mimo takiego zamiaru^[22]. W dniach 3^?/16 lutego 1904 – 7^?/20 lutego 1904 „Rieszytielnyj” i „Stierieguszczij” wraz z kanonierkami „Gajdamak” i „Gilak”(inne języki) zabezpieczały postawienie trzech zagród minowych przez stawiacz min „Amur”(inne języki)^[23]. Podczas pierwszego miesiąca wojny, do 27 lutego 1904 roku, „Rieszytielnyj” dziewięć razy wychodził bojowo w morze^[22].

W nocy z 25 na 26 lutego^?/10 marca 1904 roku „Rieszytielnyj” pod dowództwem kmdra por. Fiodora Bosse (dowodzącego zespołem) i „Stierieguszczij” udały się z misją rozpoznawczą w rejon Wysp Elliota w poszukiwaniu japońskich sił desantowych^[24]. Okazało się w toku patrolu, że „Stierieguszczij” mógł rozwinąć jedynie prędkość 16 węzłów^[25][26]. Wracając, około 6:00 rosyjskie okręty napotkały na południe od Port Artur japońskie silniejsze niszczyciele z 3 dywizjonu („Shinonome”(inne języki), „Usugumo”(inne języki), „Sazanami”(inne języki), wsparte przez „Akebono”(inne języki) z 2 dywizjonu)^[26]. Wywiązała się walka, w wyniku której „Stierieguszczij” został zatopiony, a „Rieszytielnyj”, mimo uszkodzenia pociskiem przewodu pary i ranienia dowódcy, zdołał oderwać się od przeciwnika i powrócić do bazy, pod osłoną artylerii nadbrzeżnej^[27][26]. Admirał Stiepan Makarow ze względu na przewagę przeciwnika uwolnił dowódcę „Rieszytielnego” od zarzutu opuszczenia drugiego okrętu, po czym on i załoga otrzymali odznaczenia^[28][e]. Dowódcą niszczyciela został następnie kpt mar. P. Trawlinski^[28]. 13^?/26 marca „Rieszytielnyj” wraz z 10 innymi niszczycielami ochraniał główne siły I Eskadry (pięć pancerników, cztery krążowniki i dwa krążowniki torpedowe), które wyszły na wody na południe od głównej bazy w celu przeprowadzenia ćwiczeń i kontroli żeglugi^[29]. Po powrocie z rejsu, w nocy okręt patrolował przed bazą i uczestniczył w odparciu drugiej próby zablokowania Port Artur, zatapiając torpedami wraz z bliźniaczym niszczycielem „Silnyj” dwa z czterech wypełnionych balastem branderówy, które Japończycy chcieli zatopić u wejścia do portu^[30]. Okręt wystrzelił dwie torpedy, z których jedna trafiła i zatopiła „Yoneyama Maru” (o pojemności 2693 BRT)^[31][f]. W nocy z 30 marca^?/12 kwietnia na 31 marca^?/13 kwietnia dozorujące redę Port Artur krążownik „Diana”, niszczyciele „Rieszytielnyj” i „Sierdityj” oraz kanonierki „Gilak” i „Bobr”(inne języki) nie zdołały zapobiec postawieniu przez Japończyków zagrody minowej nieopodal wejścia do głównej bazy, na której w dzień zatonął z większością załogi pancernik „Pietropawłowsk” z dowódcą I Eskadry admirałem Makarowem na pokładzie^[32].

W kolejnych dniach „Rieszytielnyj” kilkakrotnie wychodził w morze, a od 21 maja brał udział także w ostrzałach wybrzeża^[33]. W nocy 13^?/26 maja „Rieszytielnyj” znalazł się w zespole 10 niszczycieli wysłanych przez kontradmirała Witgefta(inne języki) do Zatoki Kinchou w celu ataku na operujące tam japońskie kanonierki po bitwie pod Kinchou, jednak nie doszło do spotkania, a podczas wypadu utracony został niszczyciel „Wnimatielnyj”, który wszedł na skały^[34]. W nocy z 27 na 28 maja^?/10 czerwca niszczyciel (wraz z bliźniaczymi okrętami „Skoryj”, „Strojnyj” i „Smiełyj”) wziął udział w nierozstrzygniętej bitwie z japońskimi niszczycielami z 2 dywizjonu pod Port Artur^[35]. Kolejnej nocy na 29 maja/11 czerwca, podczas wyjścia z zespołem ośmiu niszczycieli, po godz. 1:30 „Rieszytielnyj” zderzył się ze „Smiełym”, uderzając go w burtę w części rufowej i wyginając dziób^[36]. Oba niszczyciele powróciły do bazy, a remont „Rieszytielnego” w doku trwał 6 dni^[36]. 18^?/31 lipca „Rieszytielnyj”, „Raziaszczij” i „Storożewoj” zostały wysłane do Zatoki Dziesięciu Okrętów w celu ostrzelania japońskich żołnierzy atakujących Góry Wilcze, jednak zostały przepędzone przez okręty 5 dywizjonu niszczycieli i 10 dywizjonu torpedowców^[37].

W trakcie służby okręt dostosowano do stawiania min, usuwając w tym celu z pokładu zapasowe torpedy^[38]. Pierwszą misję w tym charakterze odbył w nocy 22 lipca^?/4 sierpnia, stawiając zagrodę minową z 10 min w odległości 10 mil morskich na południe od Port Artur^[38]. Powtórzył następnie taką operację w Zatoce Gołębiej dwie noce później^[17]. 28 lipca^?/10 sierpnia główne siły rosyjskie, bez niszczycieli typu Sokoł, wyszły z portu w celu podjęcia próby przedarcia się do Władywostoku, zakończonej bitwą na Morzu Żółtym^[39]. „Rieszytielnyj”, dowodzony przez kpt. mar. Michaiła Roszczakowskiego, został wieczorem tego dnia wysłany z Port Artur z misją dotarcia do neutralnego chińskiego portu Czyfu w celu powiadomienia namiestnika Rosyjskiego Dalekiego Wschodu, adm. Jewgienija Aleksiejewa o podjętej przez flotę próbie pokonania japońskiej blokady Port Artur, dla skoordynowania działań z władywostockim zespołem krążowników^[40][41]. „Rieszytielnyj” wymanewrował ścigające go japońskie niszczyciele „Asashio”(inne języki) oraz „Kasumi”(inne języki) i 29 lipca^?/11 sierpnia o godzinie 4:00 udało mu się dotrzeć do Czyfu, skąd rosyjski konsul wysłał depeszę do adm. Aleksiejewa (mimo wszystko już spóźnioną, z uwagi na opóźnione wysłanie niszczyciela)^[42][43]. „Rieszytielnyj” miał następnie poddać się internowaniu i po południu okręt rozbrojono, zdając Chińczykom zamki dział i broń ręczną^[39]. 30 lipca/12 sierpnia po godz. 3:00 w nocy na stojący na redzie Czyfu okręt wdarł się jednak zespół abordażowy z przybyłych japońskich niszczycieli „Asashio” i „Kasumi”, pod dowództwem por. Usabi Terashimy, który naruszając neutralność Chin zażądał poddania okrętu albo jego wyjścia w morze w celu walki^[44]. Doszło do krótkiego starcia wręcz, zakończonego opanowaniem okrętu przez Japończyków, po czym załoga ratowała się skacząc za burtę^[44]. Japończycy prowadzili ogień z karabinów do rozbitków w wodzie^[44]. Podczas incydentu zginął jeden marynarz rosyjski, a pięciu raniono, w tym dowódcę, postrzelonego w biodro^[44]. Oficer torpedowy Kaniewski usiłował wysadzić magazyn amunicji, przy czym według źródeł rosyjskich w wybuchu zginął jeden Japończyk i rannych zostało 12, w tym por. Terashima^[44]. Mimo to, okręt utrzymał się na wodzie i Japończycy odholowali go do Dalnego^[43]. Załogę okrętu wraz z dowódcą uratowały stojące na redzie statki^[43][g].

Niszczyciel został wyremontowany i wcielony w skład Cesarskiej Marynarki Wojennej pod nazwą „Akatsuki” (暁), przejętą po niszczycielu(inne języki) zatopionym pod Port Artur na minie^[45] [46]. Wziął udział w bitwie pod Cuszimą w składzie 1. flotylli niszczycieli 1. Eskadry^[47][48]. Dowódcą był wówczas kapitan marynarki Harada^[49]. W trakcie bitwy w nocy na 15/28 maja 1905 roku zderzył się z uszkodzonym poprzedniego dnia japońskim torpedowcem nr 69, który na skutek tego zatonął^[50][46]. „Akatsuki” doznał wygięcia dziobu, a także odniósł uszkodzenia od rosyjskiej artylerii, nabierając wody do dziobowych i rufowych przedziałów^[46]. Sam nie zdołał przeprowadzić ataku torpedowego na rosyjskie okręty^[46].

Po remoncie w 1906 roku nazwę jednostki zmieniono na „Yamabiko” (山彦)^[45] [51]. Podczas remontu wymieniono kotły na typu Miyabara oraz zainstalowano japońskie uzbrojenie w postaci trzech dział kalibru 47 mm i dwóch wyrzutni torped kalibru 450 mm^[51]. Okręt został wycofany ze służby w 1918 roku^[14][52][h].

Oryginalne nazwy stopni: lejtienant (kapitan marynarki), kapitan 2-go ranga (komandor porucznik)

• Nikołaj Afonin, Siergiej Bałakin. Minonoscy tipa «Sokoł». „Morskaja Kollekcyja”. Nr 2/2004 (59), 2004. (ros.). 
• Nikołaj Afonin: Minonosiec «Sokoł» i «sokoły». Sankt Petersburg: Gangut, 2009, seria: Midel-Szpangout. nr 18. ISBN 978-5-904180-07-2. (ros.).
• Conway’s All the World’s Fighting Ships 1860–1905. Robert Gardiner, Roger Chesneau, Eugene M. Kolesnik (red.). New York: Mayflower Books Inc., 1979. ISBN 0-8317-0302-4. (ang.).
• Conway’s All the World’s Fighting Ships 1906–1921. Robert Gardiner, Randal Gray (red.). London: Conway Maritime Press, 1985. ISBN 0-85177-245-5. (ang.).
• Aleksiej Czełombitko: Oficery fłota, korpusow, grażdanskije i miedicynskije czyny, sudowyje swiaszczenniki Morskogo wiedomstwa – uczastniki Russko-japonskoj wojny 1904—1905. Moskwa: 2016. (ros.).
• Józef Wiesław Dyskant, Andrzej Michałek: Port Artur Cuszima 1904–1905. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 2005. ISBN 83-11-10209-0.
• Ivan Gogin: FUMIZUKI destroyers (1902-1903/1904-1905). Navypedia. [dostęp 2025-03-13]. (ang.).
• Ivan Gogin: KRECHET torpedo boats (1900-1904). Navypedia. [dostęp 2025-03-13]. (ang.).
• Jan Gozdawa-Gołębiowski, Tadeusz Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. Warszawa: Lampart, 1994. ISBN 83-902554-2-1.
• D. Malkow, A. Car’kow. Korabli Russko-Japonskoj wojny. Rossijskij impieratorskij fłot. „Morskaja Kollekcyja”. Nr 7/2009 (118), 2009. (ros.). 
• Piotr Olender: Wojna rosyjsko-japońska 1904–1905. Działania na morzu. Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V, 2021. ISBN 978-83-8178-686-7.
• Siergiej Suliga: Rossijskij fłot. Korabli Russko-Japonskoj wojny 1904-1905. Moskwa: Askold, 1993, seria: Arsenał. ISBN 5-86579-001-3. (ros.).
• Siergiej Suliga: Japonskij fłot. Korabli Russko-Japonskoj wojny 1904-1905. Wypusk 2. Moskwa: Askold, 1993. ISBN 5-85259-077-0. (ros.).