Recytatyw (wł. recitativo) – solowa forma wokalna podobna do deklamacji, powstała około 1600. Recytatyw służy przede wszystkim do prezentacji akcji. Pierwsze opery były w całości oparte na recytatywach^[1]. Występuje jako elementy większej formy muzycznej takiej jak kantata, oratorium^[2], opera^[1] czy pasja^[3].

Rodzaje recytatywu:

• recitativo secco – charakteryzuje się akompaniamentem basso continuo oraz częstym powtarzaniem dźwięków (stosowany w operze neapolitańskiej do XVIII wieku)^[1]
• recitativo accompagnato – charakteryzuje się akompaniamentem orkiestry oraz rozwiniętą melodią^[1] (zapoczątkowany w późnej operze neapolitańskiej przez kompozytorów takich jak Niccolò Jommelli i Tommaso Traetta^[4]).

• Danuta Wójcik: Abc form muzycznych. Kraków: Musica Iagellonica, 2006. ISBN 83-7099-061-4.