Radostynia
wieś | |
Szkoła podstawowa w Radostyni | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Powiat | |
Gmina | |
Liczba ludności (2011) |
438[2] |
Strefa numeracyjna |
77 |
Kod pocztowy |
48-210[3] |
Tablice rejestracyjne |
OPR |
SIMC |
0491512 |
Położenie na mapie gminy Biała | |
Położenie na mapie Polski | |
Położenie na mapie województwa opolskiego | |
Położenie na mapie powiatu prudnickiego | |
50°25′13″N 17°42′03″E/50,420278 17,700833[1] |
Radostynia (dodatkowa nazwa w j. niem. Radstein) – wieś w Polsce, położona w województwie opolskim, w powiecie prudnickim, w gminie Biała[4][5]. Historycznie leży na Górnym Śląsku, na ziemi prudnickiej. Położona jest na terenie Kotliny Raciborskiej, będącej częścią Niziny Śląskiej. Przepływa przez nią rzeka Biała.
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do ówczesnego województwa opolskiego.
Według danych na 2011 wieś była zamieszkana przez 438 osób[2].
Do wsi należy kolonia Radostynia[4][5].
Geografia
Położenie
Wieś jest położona w południowo-zachodniej Polsce, w województwie opolskim, około 10 km od granicy z Czechami, w zachodniej części Kotliny Raciborskiej, w centralnej części gminy Biała. Należy do Euroregionu Pradziad[6]. Przez granice administracyjne wsi przepływa rzeka Biała.
Środowisko naturalne
W Radostyni panuje klimat umiarkowany ciepły. Średnia temperatura roczna wynosi +8,3 °C. Duże zróżnicowanie dotyczy termicznych pór roku. Średnie roczne opady atmosferyczne w rejonie Radostyni wynoszą 612 mm. Dominują wiatry zachodnie[7].
SIMC | Nazwa | Rodzaj |
---|---|---|
0491529 | Radostynia | kolonia |
Nazwa
W alfabetycznym spisie miejscowości z terenu Śląska wydanym w 1830 roku we Wrocławiu przez Johanna Knie miejscowość występuje pod obecnie używaną polską nazwą Radostinia oraz zgermanizowaną Radstein[9].
Topograficzny opis Górnego Śląska z 1865 roku notuje wieś pod polską nazwą Radostinia, a także zgermanizowaną Radstein we fragmencie „Radstein (1531 Radostina, 1534 Radostny, polnisch Radostinia)”[10]. 15 marca 1947 r. nadano miejscowości polską nazwę Radostynia[11]. Na wniosek mniejszości niemieckiej na Śląsku w dniu 24 listopada 2008 Radostynia przyjęła również zgermanizowaną nazwę Radstein.
W historycznych dokumentach nazwę miejscowości wzmiankowano w różnych językach oraz formach: von Radscyne (1500), Radostina (1531), Radostny (1534), Radenstein (1577), Radstein (1604), ex villa Radostin (1679), ex praedio Radstein (1679), in pagis … Rottstein (1687), Radstein, P[ol.] Radosteynia (1736), Rathstein (1784), Rathstein (Rathosteinia) (1804), Radstein, Radostinia (1830), Radstein, Radostjnia (1845), Radostynia, niem. Radstein (1888), Radstein – Radostynia, -ni, radostyński (1947), Radostynia, -ni (1982). W gwarach prudnickich występuje jako Radościna[12].
Historia
Wieś została założona na początku XVI wieku. Po raz pierwszy wzmiankowana była w 1531 jako Radostina. W średniowieczu była własnością zamku w Chrzelicach[13]. Do 1742 wieś należała do powiatu sądowego głogóweckiego w Monarchii Habsburgów[14]. Po I wojnie śląskiej znalazła się w granicach Królestwa Prus i weszła w skład powiatu prudnickiego w prowincji Śląsk[15].
Radostynia posiadała duży folwark, w którym w XIX i XX wieku zamieszkiwał naczelnik Heller, dzierżawca całego majątku chrzelickiego[13]. Wieś posiadała swoją własną pieczęć, która przedstawiała w polu chłopa z długim narzędziem w ręku po lewej i trzy ogniska po prawej, a w otoku napis: RADHSTEIN: GEM: SIGEL: / NEYSTAETER CREYS (pol. Gmina Radostynia / Powiat Prudnicki)[16].
Według spisu ludności z 1 grudnia 1910, na 755 mieszkańców Radostyni 48 posługiwało się językiem niemieckim, 699 językiem polskim, a 8 było dwujęzycznych[17]. Po I wojnie światowej we wsi powstał pomnik upamiętniający mieszkańców wsi, którzy zginęli podczas niej. W 1921 w zasięgu plebiscytu na Górnym Śląsku znalazła się tylko część powiatu prudnickiego. Radostynia znalazła się po stronie wschodniej, w obszarze objętym plebiscytem[18], w obwodzie nr 8 powiatu prudnickiego, którego kierownikiem został Karol Geier z Radostyni[19]. Do głosowania uprawnionych było w Radostyni 645 osób, z czego 380, ok. 58,9%, stanowili mieszkańcy (w tym 352, ok. 54,6% całości, mieszkańcy urodzeni w miejscowości). Oddano 633 głosy (ok. 98,1% uprawnionych), w tym 630 (ok. 99,5%) ważnych; za Niemcami głosowało 507 osób (ok. 80,5%), a za Polską 123 osoby (ok. 19,5%)[20]. Alfred Liczbański, kierownik polskiej szkoły w Grabinie, organizował kurs języka polskiego w Radostyni[21].
W latach 1945–1950 Radostynia należała do województwa śląskiego, a od 1950 do województwa opolskiego.
W latach 1945–1954 wieś należała do gminy Łącznik[22][23].
W 2024 w Radostyni zbudowano Punkt Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych[24]. Podczas powodzi we wrześniu 2024 w Radostyni zalany został nowy plac zabaw[25].
Wieś posiada herb.
Mieszkańcy
Miejscowość zamieszkiwana jest przez mniejszość niemiecką oraz Ślązaków[26]. Mieszkańcy wsi posługują się gwarą prudnicką, będącą odmianą dialektu śląskiego.
Liczba mieszkańców wsi
- 1871 – 625[27]
- 1885 – 690[28]
- 1905 – 658[29]
- 1910 – 755[17]
- 1933 – 821[30]
- 1939 – 797[30]
- 1966 – 660[31]
- 1998 – 528[32]
- 2002 – 470[32]
- 2009 – 416[32]
- 2011 – 438[32]
- 2013 – 413[33]
Zabytki
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisana jest[34]:
- dzwonnica, z XVIII w., wypisana z księgi rejestru.
Zgodnie z gminną ewidencją zabytków w Radostyni chronione są ponadto[35]:
- oficyna dworska
- spichlerz
- park
- most drogowy w ciągu drogi gminnej przy bud. nr 127, nad ciekiem bez nazwy
Gospodarka
W Radostyni siedzibę ma firma Usługi Budowlane Dwornicki Zbigniew, zrzeszona w Cechu Rzemieślników i Przedsiębiorców w Prudniku[36].
Transport
W odległości 2 km od Radostyni przebiega droga wojewódzka nr 414 relacji Prudnik – Opole. W zarządzie Wydziału Drogownictwa Starostwa Powiatowego w Prudniku znajdują się drogi powiatowe: nr 1268O relacji Łącznik – Mokra – Radostynia – Ligota Bialska, nr 1272O relacji Krobusz – Radostynia oraz nr 1274O relacji Łącznik – Brzeźnica – Radostynia[37].
Radostynia posiada połączenia autobusowe z Białą, Głuchołazami, Korfantowem, Krapkowicami, Opolem, Prudnikiem, Rzymkowicami, Strzeleczkami, Złotnikami. We wsi znajdują się trzy przystanki autobusowe – „Osiedle”, „Skrz.”, „Wieś”[38].
Oświata
W Radostyni pod numerem 99 znajdowała się szkoła filialna Publicznej Szkoły Podstawowej im. Jarosława Iwaszkiewicza w Białej, wchodzącej w skład Zespołu Szkolno-Przedszkolnego w Białej[39].
Kultura
W Radostyni działa Niemieckie Koło Przyjaźni (Deutscher Freundeskreis) – oddział terenowy Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Niemców na Śląsku Opolskim[40].
Religia
Katolicy z Radostyni należą do parafii św. Stanisława Biskupa w Ligocie Bialskiej (dekanat Biała)[41].
Turystyka
Występujące tu wysokie walory krajobrazu przyrodniczego i kulturowego (zespół pałacowo-parkowy) oraz funkcja osady umożliwiają rozwój agroturystyki[13]. Oddział PTTK „Sudetów Wschodnich” w Prudniku ustanowił turystyczną Odznakę Krajoznawczą Ziemi Prudnickiej, którą zdobywa się poprzez zwiedzenie odpowiedniej liczby obiektów w miejscowościach położonych na ziemi prudnickiej, w tym w Radostyni[42].
Szlaki rowerowe
Przez Radostynię prowadzi szlak rowerowy[43]:
- Trasa rowerowa PTTK nr 261-c: Biała – Stare Miasto – Solec – Olbrachcice – Wierzch – Wilków – Rostkowice – Gostomia – Krobusz – Radostynia – Mokra – Łącznik – Brzeźnica – Górka Prudnicka – Ligota Bialska – Biała
Bezpieczeństwo
Miejscowość jest pod opieką dzielnicowego rejonu służbowego nr 16 Komendy Powiatowej Policji w Prudniku (Posterunek Policji w Białej)[44].
Teren wsi, jak i całej gminy Biała, położony jest w strefie nadgranicznej w związku z czym Straż Graniczna dysponuje, na tym obszarze, specjalnymi kompetencjami w zakresie bezpieczeństwa[45]. Gminę Biała obejmuje zasięgiem służbowym placówka Straży Granicznej w Opolu ze Śląskiego Oddziału SG[46].
Galeria
- Krzyż i kapliczka
- Aleja zwana „kasztanową”
- Droga wiodąca do centrum wsi
- Dzwon Miłosierdzia Bożego poświęcony w lipcu 2011
- Centralny budynek majątku
- Remiza OSP Radostynia i świetlica wiejska
Przypisy
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 114065
- ↑ a b GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2016-09-23].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1069 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
- ↑ a b c Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
- ↑ a b GUS. Rejestr TERYT.
- ↑ Mapa interaktywna [online], emapy.com [dostęp 2020-08-22] .
- ↑ Klimat: Radostynia: Klimatogram, wykres temperatury, tabela klimatu – Climate-Data.org [online], pl.climate-data.org [dostęp 2020-08-22] .
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 1 stycznia 2023
- ↑ Knie 1830 ↓, s. 610.
- ↑ Triest 1865 ↓, s. 1104.
- ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 15 marca 1947 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1947 r. nr 37, poz. 297).
- ↑ Urszula Bijak: Nazwy miejscowe Polski, t. X, Ra-Re, hasło „Radostynia”. Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN, 2015, s. 47. ISBN 978-83-64007-19-4.
- ↑ a b c Radostynia – Urząd Miejski w Białej [online], biala.gmina.pl [dostęp 2020-08-22] .
- ↑ Johann Wolfgang Wieland, Principatus Silesiae Oppoliensis exactissima Tabula geographica, sistens Circulus Oppoliensem Ober-Glogau Gros Strehliz, Cosel, Tost, Rosenberg, Falckenberg & Lubleniz, Norimbergae: ab Homannianis Heredibus. Cum Spec. S. Caes. Rque Mtis Privilegio, 1736 .
- ↑ Andrzej Dereń , XVIII-wieczna rewolucja, „Tygodnik Prudnicki”, Antoni Weigt – redaktor naczelny, 18 (441), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 6 kwietnia 1999, s. 17, ISSN 1231-904X .
- ↑ 984 Radstein (Radostynia) [online], Pieczęcie gminne na Śląsku, 18 sierpnia 2021 [dostęp 2024-01-11] (pol.).
- ↑ a b Kazimierz Nabzdyk , Rezultaty wyborów w powiecie prudnickim na początku XX wieku – szkic demograficzny, „Ziemia Prudnicka”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 2007, s. 75 .
- ↑ Natomiast z pow. prudnickiego należą do terenu plebiscytowego tylko następujące gminy, które tutaj poniżej według polskich i niemieckich nazw imiennie podajemy, „Instrukcja dla Komitetów Parytetycznych”, 2, 1921, s. 24 .
- ↑ Plebiscyt na Śląsku, „Tygodnik Prudnicki”, Antoni Weigt – redaktor naczelny, 3 (426), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 21 stycznia 1999, s. 10, ISSN 1231-904X .
- ↑ Landsmannschaft der Oberschlesier in B-W [online], web.archive.org, 29 stycznia 2017 [dostęp 2023-02-05] [zarchiwizowane z adresu 2017-01-29] .
- ↑ Połączył ich patriotyzm i praca dla ludzi, „Tygodnik Prudnicki”, Antoni Weigt – redaktor naczelny, 43 (570), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 1 listopada 2001, s. 18, ISSN 1231-904X .
- ↑ Podział administracyjny województwa śląsko-dąbrowskiego wraz ze skorowidzem gmin i gromad (stan z dnia 1 stycznia 1946), Wydawnictwa Instytutu Śląskiego, 1947.
- ↑ Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa.
- ↑ PSZOK w Radostyni oddany do użytku, „Panorama Bialska”, Patryk Bania – redaktor naczelny, 4 (343), Biała: Gminne Centrum Kultury, kwiecień 2024, s. 7, ISSN 1232-7352 .
- ↑ Powódź 2024: gorzej niż w 1997, „Panorama Bialska”, Patryk Bania – redaktor naczelny, 8 (347), Gminne Centrum Kultury: Biała, wrzesień 2024, s. 12, ISSN 1232-7352 .
- ↑ Ludność Ziemi Prudnickiej, „Tygodnik Prudnicki”, Antoni Weigt – redaktor naczelny, 52 (266), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 24 grudnia 1995, s. 10, ISSN 1231-904X .
- ↑ Kreis Neustadt O.S. (1. Dezember 1871) [online], AGOFF [dostęp 2024-06-14] (niem.).
- ↑ Kreis Neustadt O.S. (1. Dezember 1885) [online], AGOFF [dostęp 2024-06-14] (niem.).
- ↑ Kreis Neustadt O.S. (1. Dezember 1905) [online], AGOFF [dostęp 2024-06-14] (niem.).
- ↑ a b Deutsche Verwaltungsgeschichte Schlesien, Kreis Neustadt in Oberschlesien [online], verwaltungsgeschichte.de [zarchiwizowane z adresu 2017-07-08] .
- ↑ Ludność wiejska. Wyniki badania struktury ludności wsi z dnia 15 X 1966, Opole: Wojewódzki Urząd Statystyczny w Opolu, 1969, s. 216 .
- ↑ a b c d Radostynia [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-09-26] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ Andrzej Dereń , Jak wyludniła się Twoja miejscowość: sprzedam wieś pod Prudnikiem, „Tygodnik Prudnicki”, 2 (1202), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 8 stycznia 2014, s. 11, ISSN 1231-904X .
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo opolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 104 .
- ↑ Ewidencja – Gmina Biała [online], bip.wuozopole.pl [dostęp 2023-02-11] .
- ↑ Lista Rzemieślników [online], cechprudnik.eu [zarchiwizowane z adresu 2023-12-09] .
- ↑ Wykaz dróg powiatu prudnickiego [online], powiatprudnicki.pl [dostęp 2024-09-26] .
- ↑ Rozkład jazdy PKS na przystanku Radostynia Osiedle, gm. Biała [online], e-podroznik.pl [dostęp 2023-08-18] .
- ↑ Lesław Czerniak , Zespół Szkolno-Przedszkolny w Białej [online], bip.zspbiala.pl, 30 października 2011 [dostęp 2023-08-27] .
- ↑ DFK Radostynia / Radstein
- ↑ Parafie według dekanatów [online], www.diecezja.opole.pl [dostęp 2023-05-02] (pol.).
- ↑ Regulamin Odznaki Krajoznawczej Ziemi Prudnickiej [online], prudnik.pttk.pl [dostęp 2024-01-01] .
- ↑ Okolice Prudnika, [w:] Karol Kawałko , Szlaki rowerowe Śląska Opolskiego, Piła: Wydawnictwo BIK: na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Opolskiego, 2009, s. 13, ISBN 978-83-7618-031-1 .
- ↑ Posterunek Policji w Białej [online], prudnik.policja.gov.pl [dostęp 2024-02-25] (pol.).
- ↑ Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 29 sierpnia 2005 r. w sprawie wykazu gmin i innych jednostek zasadniczego podziału terytorialnego państwa położonych w strefie nadgranicznej oraz tablicy określającej zasięg tej strefy (Dz.U. z 2005 r. nr 188, poz. 1580).
- ↑ PSG w Opolu [online], slaski.strazgraniczna.pl, 19 sierpnia 2012 [dostęp 2024-05-08] .
Bibliografia
- Johann Georg Knie, Alphabethisch-Statistisch-Topographische Uebersicht aller Dörfer, Flecken, Städte und andern Orte der Königl. Preuß. Provinz Schlesien ..., Breslau: Graß, Barth und Comp., 1830, OCLC 751379865 (niem.).
- Felix Triest , Topographisches Handbuch von Oberschlesien., Breslau: Wilh. Gottl. Korn, 1864–1865, OCLC 315739117 (niem.), Erste Hälfte, Zweite Hälfte.
Linki zewnętrzne
- Radostynia, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IX: Pożajście – Ruksze, Warszawa 1888, s. 436 .