Rębiszów
| wieś | |
 Budynek stacji kolejowej od strony torów | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (III 2011) |
703[2] |
| Strefa numeracyjna |
75 |
| Kod pocztowy |
59-630[3] |
| Tablice rejestracyjne |
DLW |
| SIMC |
0191359 |
Położenie na mapie gminy Mirsk  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu lwóweckiego  | |
 50°57′01″N 15°27′11″E/50,950278 15,453056[1]
| |
| Strona internetowa | |
Rębiszów (niem. Rabishau[4]) – wieś (sołectwo, 703 mieszkańców[2]) w południowo-zachodniej Polsce, w woj. dolnośląskim, w powiecie lwóweckim, w gminie Mirsk, na Dolnym Śląsku, położona nad potokiem Mrożynka i jego prawym dopływem Skitnicą, na Pogórzu Izerskim – w zachodniej części Przedgórzu Rębiszowskim oraz we wschodniej części Kotliny Mirskiej[5][6][7].
Podział administracyjny
W latach 1945–1954 siedziba gminy Rębiszów. W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie jeleniogórskim.
Nazwa
Według niemieckiego nauczyciela Heinricha Adamy’ego nazwa wiąże się z karczowaniem drzew w procesie deforestacji i pochodzi od polskiego określenia czynności „rąbania” siekierą[8] W swoim dziele o nazwach miejscowych na Śląsku wydanym w 1888 roku we Wrocławiu jako najstarszą zanotowaną nazwę miejscowości oraz wcześniejszą od niemieckiej wymienia „Rąbyn” podając jej znaczenie „Holzschalg”, czyli po polsku „Rąbanie drzewa”[8]. Niemcy zgermanizowali nazwę na Rabishau w wyniku czego utraciła ona swoje pierwotne znaczenie[8].
W kronice łacińskiej Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego) spisanej za czasów biskupa Henryka z Wierzbna w latach 1295–1305 miejscowość wymieniona jest w zlatynizowanej formie Rabysow[9][10]. Później odnotowywana pod nazwami Rabischau, Rabishaw i Rabishau. Bezpośrednio po wojnie kilkakrotnie zmieniano nazwę: Rabsz, Rombin, Rabisz, Rębsz, Rąbin, Rębin.
Historia
W początkach XVI wieku wieś należała do von Schaffgotschów; była to niewielka osada, której mieszkańcy należeli do parafii w pobliskim Gierczynie.
W górnej części wsi w XVII i XVIII wieku wydobywano na niewielką skalę rudę kobaltu (głównie w pobliskiej wsi Przecznica), natomiast znajdujące się w pobliżu wsi Odarte Skały – północne zbocze góry Urwistej (przed wojną pomnik przyrody) przez pewien czas wykorzystywane były przez znajdujący się tu duży kamieniołom bazaltu; obecnie ten fragment kamieniołomu jest nieczynny.
We wsi znajduje się stacja kolejowa, na 151,8 kilometrze linii Wrocław – Jelenia Góra – Zgorzelec; otwarta 20 września 1865 r., obok stacji bocznice do załadunku kamienia z pobliskiego kamieniołomu.
Znane osoby związane z miejscowością
- Georg Leeder – XIX-wieczny kartograf
- Leberecht Baumert – ur. 1833 – kompozytor organowy.
Zabytki
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[11]:
- kościół ewangelicki, obecnie rzym.-kat. par. pw. św. Barbary; po zajęciu Śląska przez Prusy ponownie zezwolono protestantom na budowę własnego kościoła; w 1747 powstała najpierw konstrukcja szachulcowa, a w latach 1766–1768 – kamienna; wieżę dobudowano w 1803 r.
- kościół cmentarny ewangelicki, obecnie rzym.-kat. pomocniczy pw. Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny; w latach 1566–1568 luteranie zbudowali we wsi pierwszy kościół późnogotycko-renesansowy, przebudowany w XVIII wieku w stylu barokowym, który po stu latach, na mocy cesarskiego rozkazu z 1653 Ferdynanda III o „redukcji”, z 25 lutego 1654 r. przekazano katolikom. W kościele tym zachowała się do dziś późnogotycka, kamienna chrzcielnica z 1575 roku.
- cmentarz
- Zabytkowe kościoły w Rębiszowie.
Współczesność
W Rębiszowie funkcjonuje Szkoła Podstawowa im. św. Floriana, sklep spożywczy, ośrodek zdrowia oraz apteka.
Sport
Klub piłkarski Skalnik Rębiszów występuje w rozgrywkach A-klasy, w grupie Jelenia Góra II. W sezonie 2004/2005 zajął w tych rozgrywkach 5. miejsce (najlepszy wynik w historii klubu).
Przypisy
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 115487
- ↑ a b GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1092 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. Nr 142, poz. 262).
- ↑ Słownik geografii turystycznej Sudetów, tom 2 (M-Ż) Pogórze Izerskie, red. Marek Staffa, Wydawnictwo I-BiS, Wrocław 2003, ISBN 83-85773-61-4.
- ↑ Góry i Pogórze Izerskie, mapa turystyczna, skala 1:100 000, PPWK, Warszawa-Wrocław, 1991, wydanie pierwsze, nr katal. 30-107-01.
- ↑ Góry Izerskie, mapa turystyczna, skala 1:50 000, Wydawnictwo Turystyczne Plan, Jelenia Góra 2008/2009, wyd. V, ISBN 978-83-60975-68-8.
- ↑ a b c Heinrich Adamy, Die schlesischen Ortsnamen, ihre Entstehung und Bedeutung. Ein Bild aus der Vorzeit, wyd. 2, Breslau: Verlag von Priebatsch’s Buchhandlung, 1888, s. 41, OCLC 456751858 (niem.).
- ↑ Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis. dokumentyslaska.pl. [dostęp 2012-10-24].
- ↑ H. Markgraf, J. W. Schulte, Codex Diplomaticus Silesiae T.14 Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis, Breslau 1889.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 121. [dostęp 2012-09-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-27)].
Bibliografia
- Słownik geografii turystycznej Sudetów, tom 2 (M-Ż) Pogórze Izerskie, red. Marek Staffa, Wydawnictwo I-BiS, Wrocław 2003, ISBN 83-85773-61-4.
- Góry i Pogórze Izerskie, mapa turystyczna, skala 1:100 000, PPWK, Warszawa-Wrocław, 1991, wydanie pierwsze, nr katal. 30-107-01
- Góry Izerskie, mapa turystyczna, skala 1:50 000, Wydawnictwo Turystyczne Plan, Jelenia Góra 2008/2009, wyd. V, ISBN 978-83-60975-68-8.
Linki zewnętrzne
| Miasto | |
|---|---|
| Części miasta wg TERYT | |
| Wsie | |
| Pozostałe miejscowości |
