Pyritaraneidae – wymarła rodzina pająków z podrzędu Mesothelae. Jej zapis kopalny pochodzi z karbonu.

Takson ten wprowadzony został w 1953 roku przez Aleksandra Pietrunkiewicza na łamach „Geological Society of America Memoir”. Autor ów zaliczył doń dwa rodzaje^[1]:

• Dinopilio Fritsch, 1904
• Pyritaranea Fritsch, 1899

Oba znane są w zapisie kopalnym tylko z karbonu. Wyróżniać się miały na tle wszystkich paleozoicznych pająków rozstawionymi na boki odnóżami, podobnie jak u współczesnych spachaczowatych i ukośnikowatych^[1]. W 1955 roku Pietrunkiewicz utworzył dla omawianej rodziny nadrodzinę Pyritaraneidoidea^[2]. Pyritaraneidae wyróżniane były jako jedna z rodzin Mesothelae jeszcze w końcu drugiej dekady XXI wieku^[3].

Zasadność wyróżniania tej rodziny podważa jednak Paul A. Selden w rewizji z 2021 roku^[4]. Zaliczony przez Pietrunkiewicza do Archaeometidae Eopholcus^[1] zsynonimizowany został przez Seldena z Pyritaranea. Ponadto według Seldena nie da się ustalić czy opistosoma (odwłok) Pyritaranea była segmentowana, w związku z czym nie klasyfikuje on tego rodzaju w żadnym podrzędzie pająków, podtrzymując jedynie jego klasyfikację w tym rzędzie^[4].

Klasyfikacja Dinopilio jest według Seldena jeszcze bardziej niepewna^[4]. Pietrunkiewicz zaliczył w 1953 roku do tego rodzaju dwa gatunki, D. gigas i D. parvus^[1]. D. gigas opisany został w 1904 roku przez Antonina Fritscha jako kosarz^[5]. W 1953 roku Pietrunkiewicz przeniósł go do pająków na podstawie silnie skręconej opistosomy wskazującej na obecność łącznika (u kosarzy opistosoma zlana jest z prosomą w jedną tagmę) oraz chetotaksji i budowy regionu koksosternalnego przypominających te u pająków^[1]. Według Seldena przynależność D. gigas do pająków jest wątpliwa, jako że duże uda i biodra okazu wskazują na obecność małego sternum lub jego całkowity brak – stąd autor ów umieszcza gatunek jako incertae sedis w obrębie pajęczaków^[4]. D. parvus jest znany ze słabo zachowanej skamieniałości, którą Pietrunkiewicz zaliczył do pająków na podstawie ogólnego podobieństwa. W rodzaju Dinopilio umieścił go, gdyż „nie chciał tworzyć nowego rodzaju”^[1]. Według Seldena brak jest przesłanek merytorycznych do takiej klasyfikacji. Zwraca on uwagę, że zwierzę miało szerszy niż dłuższy głowotułów z pięcioma parami odnóży, z których trzy pierwsze były rozstawione na boki, i umieszcza je wśród stawonogów bez próby przyporządkowania choćby do podtypu^[4].