Puścizna Rękowiańska
 Puścizna Rękowiańska | |
| torfowisko | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Położenie | |
| Powierzchnia |
260 ha |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie Polski  | |
 49°27′58,363″N 19°49′20,930″E/49,466212 19,822481
| |
Puścizna Rękowiańska – torfowisko pomiędzy miejscowościami Czarny Dunajec i Załuczne w województwie małopolskim, w powiecie nowotarskim, gminie Czarny Dunajec. Pod względem geograficznym jest to region Kotliny Nowotarskiej. Torfowisko znajduje się po prawej stronie drogi z Czarnego Dunajca do Piekielnika, na średniej wysokości 660 m. Najniżej położone miejsce znajduje się na wysokości 653 m[1].
Puścizna Rękowiańska ma powierzchnię około 260 ha. Po ustąpieniu lodowca cała Kotlina Orawsko-Nowotarska pokryta była rozlewiskami i młakami, które stopniowo zamulane były niesionymi przez wodę osadami, tworzącymi stożki napływowe. Podlegały one równocześnie zarastaniu, w którym wielki udział miał mech torfowiec. Z jego obumarłych szczątków tworzył się torf. Zarastanie to zaczęło się około 10–11 tysięcy lat temu. Rocznie przybywa około 1 mm torfu. Torfowiska tworzą specyficzne warunki życia dla roślin. Charakteryzują się one bardzo kwaśnym odczynem gleby, dużą wilgotnością i ubóstwem składników pokarmowych. W takich warunkach na torfowiskach rozwijają się specyficzne, charakterystyczne dla tych fitocenoz gatunki roślin[2]. Na torfowiskach Kotliny Nowotarskiej rosną rośliny charakterystyczne głównie dla niżu, w innych częściach Karpat natomiast bardzo rzadkie. Na Puściźnie Rękowiańskiej stwierdzono występowanie takich gatunków jak: bagno zwyczajne, grzybienie białe, jeżogłówka najmniejsza, modrzewnica pospolita, pływacz drobny, pływacz zwyczajny, przygiełka biała, rdestnica alpejska, rosiczka długolistna, siedmiopalecznik błotny, turzyca nitkowata, turzyca pchla, wełnianka delikatna[3]. Z rzadkich gatunków ptaków występuje tu cietrzew zwyczajny (obserwowano 7–8 jego stałych tokowisk)[4].
Dawniej na Puściźnie Rękowiańskiej eksploatowano torf. Po wejściu w życiu ustawy, traktującej go jako kopalinę, której wydobycie jest możliwe tylko po uzyskaniu koncesji, eksploatacja torfu znacznie się zmniejszyła, jednak nadal nielegalnie jest on tutaj na niewielką skalę wydobywany[potrzebny przypis]. Na obszarze Kotliny Orawsko-Nowotarskiej utworzono obszar ochrony Natura 2000 pod nazwą „Torfowiska Orawsko-Nowotarskie”[4].
Przez Puściznę Rękowiańską płyną dwa niewielkie potoki – Uboczańska i Dudowiec; obydwa są dopływami Piekielnika. Po zachodniej stronie Puścizny Rękowiańskiej znajduje się drugie torfowisko – Baligówka[1]. Obrzeżami obydwu tych torfowisk, wzdłuż potoku Piekielnik, prowadzi ścieżka edukacyjna z 13 przystankami.
Klimat
Na Puściźnie Rękowiańskiej panuje surowy klimat z częstymi mrozami. Mieści się tam stacja meteorologiczna, która notowała skrajnie niskie temperatury w każdym miesiącu. Nawet latem temperatura potrafi spadać poniżej zera; przykładowo 8 lipca 2016 zanotowano –1,9 °C, a 8 stycznia 2017 –39,8 °C[5]. Miejsce znane jest również ze skrajnych amplitud dziennych, przekraczających nawet 30 °C; przykładowo 3 listopada 2015 wyniosła ona 30,9 °C, a 21 kwietnia 2018 30,1 °C[6]. Ze względu na niskie temperatury Puścizna Rękowiańska uważana jest za biegun zimna Kotliny Orawsko-Nowotarskiej, a także jedno z najzimniejszych miejsc w Polsce[7].
Przypisy
- ↑ a b Geoportal. Mapa topograficzna i satelitarna. [dostęp 2015-04-01].
- ↑ Torfowiska na Orawie i Podhalu. [dostęp 2017-03-23].
- ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Czerwona księga Karpat Polskich. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 2008. ISBN 978-83-89648-71-6.
- ↑ a b Kotlina Orawsko-Nowotarska i Pogórze Spisko-Gubałowskie – siedliska przyrodnicze. [dostęp 2017-03-26].
- ↑ –39,8 °C i –38,9 °C – Pogoda i Klimat, „Pogoda i Klimat”, 8 stycznia 2017 [dostęp 2017-10-24] (ang.).
- ↑ Biegun zimna Kotliny Orawsko-Nowotarskiej [online], facebook.com [dostęp 2018-04-21] (pol.).
- ↑ Biegun zimna Kotliny Orawsko-Nowotarskiej – Accueil | Facebook [online], facebook.com [dostęp 2017-12-03] (fr.).