Pszeniec biały
| |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
pszeniec biały |
| Nazwa systematyczna | |
| Melampyrum saxosum Baumg. Enum. Stirp. Transsilv. 2: 199. 1816[3] | |
Pszeniec biały[4] (Melampyrum saxosum Baumg.) – gatunek rośliny należący do rodziny zarazowatych (Orobanchaceae). Według The Plant List takson niepewny[5].
Endemit wschodniokarpacki. Występuje w Bieszczadach Wschodnich i Zachodnich, Czarnohorze, Gorganach, Świdowcu, Górach Marmaroskich, Kelimeńskich, Rodniańskich, Czywczyńskich, Rarâu, Ceahlâu i w Karpatach Południowych. W Polsce występuje tylko na pojedynczych stanowiskach w Bieszczadach Zachodnich: Połonina Bukowska, Kińczyk Bukowski, Rozsypaniec Stiński, Kiczera Beniowska, Piniaszkowy, Opołonek, Sianki, Bukowiec[6].
Morfologia
- Łodyga
- Zazwyczaj słabo rozgałęziona, o wysokości do 30 cm i łukowato wzniesionych gałązkach[7].
- Liście
- Lancetowate, zaostrzone, odstające. Przysadki mają zaokrąglone lub zwężone nasady i 1lub kilka ząbków, rzadko są całobrzegie[7].
- Kwiaty
- Ząbki kielicha podługowate, po przekwitnieniu znacznie dłuższe od rurki. Korona mlecznobiała, warga górna silnie sklepiona i na brzegu gęsto owłosiona, warga dolna purpurowo prążkowana[7].
Biologia i ekologia
Roślina jednoroczna. Rośnie na borówczyskach, polanach i brzegach lasów[7]. Jest półpasożytem, za pomocą ssawek pobiera od innych roślin wodę i sole mineralne. Kwitnie od lipca do września, rozmnaża się wyłącznie przez nasiona[6].
Tworzy mieszańce z pszeńcem Herbicha (Melampyrum herbichii)[6].
Zagrożenia i ochrona
Gatunek umieszczony w Polskiej Czerwonej Księdze Roślin (2001) w kategorii LR (niższego ryzyka). W wydaniu z 2014 roku posiada kategorię VU (narażony)[8]. Tę samą kategorię otrzymał na polskiej czerwonej liście[9]. Zdecydowana większość populacji podlega ochronie w Bieszczadzkim Parku Narodowym. Niemal cała populacja występująca w Polsce znajduje się na obszarze Bieszczadzkiego Parku Narodowego[6].
Przypisy
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-24] (ang.).
- ↑ The International Plant Name Index. [dostęp 2017-03-08].
- ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
- ↑ The Plant List. [dostęp 2017-03-08].
- ↑ a b c d Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Czerwona księga Karpat Polskich. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 2008. ISBN 978-83-89648-71-6.
- ↑ a b c d Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
- ↑ Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.
- ↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.