Promienice

Systematyka
Domena	eukarionty
Supergrupa	Rhizaria
Typ	Retaria
Podtyp	promienionóżki
Gromada	promienice
Nazwa systematyczna
Radiolaria Müller, 1858

Promienice, radiolarie (łac. Radiolaria) – gromada promienionóżek (Actinopoda) żyjących wyłącznie w planktonie mórz o pełnym zasoleniu, zasiedlając wszystkie warstwy wód do głębokości 5000 m. Nieliczne gatunki są nagie, pozostałe zaś posiadają szkielet, często o skomplikowanym wzorze i zaopatrzony w wyrostki lub kolce, zbudowany z krzemionkowych igiełek (luźnych, prostych lub rozgałęzionych) albo koronkowych płytek o różnym kształcie (tworzących pokłady radiolarytów), które łączą się w środku ciała. Organizmy te posiadają charakterystyczną, porowatą błonę (torebka centralna) oddzielającą ektoplazmę od endoplazmy (w której zlokalizowane są wodniczki odpowiadające za regulację zanurzenia). Do poruszania się wykorzystują retikulopodia^[1]. Są drapieżnikami. Mają wielkość około 0,2 mm. Wykazują właściwości fluorescencyjne.

Rozmnażają się zarówno bezpłciowo (pączkowanie, podział prosty lub wielokrotny), jak i płciowo. Podział szkieletu zachodzi różnie w zależności od gatunku – niektóre dzielą go na pół (a następnie osobniki potomne samodzielnie dobudowują drugą połowę), u innych natomiast osobnik potomny oddziela się od organizmu macierzystego bez szkieletu, aby później samodzielnie wytworzyć go w całości^[1].

Promienice dzielą się na dwa nadrzędy: Polycystina i Phaeodaria. Nadrząd Polycystina obejmuje dwa rzędy:

• Spumellaria (€ – rec.): obejmuje formy o symetrii promienistej. Szkielet (krzemionkowy) jest najczęściej kulisty, elipsoidalny, dyskoidalny, niekiedy złożony z kilku osłonek zwanych sferami połączonych radialnymi słupkami, igłami lub beleczkami. Posiada wypustki cytoplazmatyczne (nibynóżki): aksopodia (długie) i filopodia (krótkie). Kolejne sfery mogą być także nałożone na siebie bezpośrednio bez dodatkowych struktur łączących. Najbardziej zewnętrzna sfera nosi nazwę kortykalnej, wszystkie wewnętrzne określa się jako modularne.
• Nassellaria (T – rec.): Obejmuje formy o przestrzennej symetrii osiowej, zbudowane z kilku segmentów. Pierwszy, najmniejszy umieszczony na biegunie apikalnym zwany jest cefalis, zakończony igłą apikalną, drugi większy zwany thorax jest kształtu trapezoidalnego, trzeci segment to abdomen. Po nim następują w zmiennej ilości segmenty postabdominalne.

Promienice tworzą odmiany fenotypowe, tzn. takie które odzwierciedlają wpływ środowiska na budowę szkieletu. Znane są bierne, pionowe przemieszczania radiolarii w ciągu doby: w dzień od powierzchni morza w głąb na 200–3500 m, w nocy następuje powrót w kierunku powierzchni. Cykl pionowej migracji ma ścisły związek z zooksantellami.