Portal:Węch i zapachy
O węchu i zapachach w polskiej Wikipedii
Ta strona to portal dla wikipedystów zainteresowanych zapachami – ładnymi i brzydkimi ("odory").
- dla kogo pachną kwiaty, owoce, grzyby?
- jak działa nasz węch i węch zwierząt?
- dlaczego niektóre związki chemiczne mają zapach, a inne nie?
- jak produkuje się olejki eteryczne i syntetyczne związki zapachowe?
- czy istnieje doskonałe "pachnidło", które daje władzę nad tłumem?
- czy można zapach mierzyć?
- jak działa elektroniczny nos i odtwarzacz zapachu?
- jak nieprzyjemne zapachy ostrzegają o zagrożeniu zdrowia?
- czy są zapachy, które leczą?
- czy istnieją przepisy, które chronią nas przed niechcianymi zapachami, tak jak przed hałasem?
- czy można prowadzić hodowlę lub kompostować biomasę tak, żeby wkoło nie pachniało?
Portal ma ułatwić dostęp do tych odpowiedzi, które już można znaleźć w Wikipedii. Ma też ułatwić wszystkim zainteresowanym włączenie się do wypełniania luk w bazie dotychczas zgromadzonej wiedzy.
Z nowych artykułów
- 2014-01-27 – dołączono nowy artykuł: Receptory węchowe (miejsce w portalu: Percepcja wrażeń węchowych)
- 2013-04-22 – dołączono nowy artykuł: Nawigacja zapachowa (miejsce w portalu: Olfaktometria w inżynierii środowiska)
- 2013-03-18 – dołączono nowe artykuły: Nina Baryłko-Pikielna i Rose Marie Pangborn (miejsce w portalu: Ludzie)
Archiwum; listopad – grudzień 2010 * Archiwum: styczeń 2011 * Archiwum: luty 2011 * Archiwum: czerwiec 2011Archiwum: czerwiec 2012
Nauki związane z węchem i zapachem
- Biologia: Zdolność do odbierania chemicznych sygnałów z otoczenia jest cechą wszystkich żywych organizmów – od pojedynczych komórek do naczelnych. Badania dotyczące przekazywania takich sygnałów między komórkami organizmów i między organizmami oraz reakcji na inne chemiczne sygnały z otoczenia wchodzą więc w zakres mikrobiologii, botaniki, zoologii i ekologii, Ułatwiają wyjaśnianie procesów ewolucji, premiującej te gatunki zwierząt, których przedstawiciele prędzej wyczuwają przeciwnika lub pożywienie, te rośliny, których kwiaty pachną mocniej dla zapylających je owadów itp.
- Medycyna: Laureaci Nagrody Nobla (2004) za wyjaśnienie mechanizmów percepcji zapachu, byli lekarzami. L.B. Buck i R. Axel odkryli rodzinę genów kodujących receptory węchu w ramach badań genomów człowieka i zwierząt. Badaniami węchu są zainteresowani również przedstawiciele innych nauk medycznych, otolaryngolodzy lub psychiatrzy, którym stwierdzenie zaburzeń węchu ułatwia rozpoznanie choroby. W zakres nauk medycznych wchodzą też zagadnienia aromaterapii, ziołolecznictwa lub ochrony zdrowia ludzi narażonych na długotrwałe oddziaływanie zapachów niepożądanych (choroby psychosomatyczne).
- Socjologia: Stwierdzenie, że objawy chorobowe, występujące u mieszkańców źródła zanieczyszczeń powietrza, mają charakter psychosomatyczny, wymaga udziału socjologów. Konieczne jest rzetelne wykazanie korelacji między częstością występowania tych objawów i częstością występowania nie tolerowanych zapachów.
- Chemia: Chemicy badają zapach olejków, uzyskiwanych z różnych naturalnych surowców roślinnych lub zwierzęcych, albo produktów laboratoryjnych syntez, alby określić ich przydatność np. do produkcji kosmetyków, perfum lub artykułów gospodarstwa domowego.
- Technologia chemiczna: Produkcja środków zapachowych, towaroznawstwo w innych gałęziach przemysłu, emisja zanieczyszczeń powietrza, ...
- Inżynieria środowiska: Inżynierowie zajmujący się ochroną środowiska badają zapach powietrza zawierającego zanieczyszczenia, wprowadzane do atmosfery z różnego rodzaju instalacji (np. gospodarka komunalna, przemysł, hodowla). Określają ilość emitowanych odorantów i ustalają, jaka skuteczność projektowanych instalacji dezodoryzujących zapewni komfort mieszkańcom najbliżej położonych zabudowań.
- Meteorologia: Prognozy dotyczące częstości incydentów odorowych w skali roku są opracowywane na podstawie róż wiatrów, czyli statystyk sytuacji meteorologicznych (kierunek i siła wiatru oraz stan równowagi atmosfery), występujących w danym miejscu w skali wieloletniej.
- Ekonomia: Przykład: Społeczna akceptacja okresowej zapachowej uciążliwości zakładów przemysłowych lub ferm zależy od gospodarczej sytuacji w danym regionie.
- Kryminalistyka: Osmologia, to dział kryminalistyki zajmujący się zabezpieczaniem, przechowywaniem i badaniem śladów zapachowych ludzi z wykorzystaniem specjalnie wyszkolonych w tym zakresie psów. Psy są również szkolone w kierunku wykrywania innych zapachów (np. materiały wybuchowe, narkotyki).
- Elektronika: Elektronicy i informatycy opracowują aparaty analityczne, działające analogicznie do węchu biologicznego – elektroniczne nosy. Ta sama zasada interpretacji zbiorów równocześnie odbieranych sygnałów jest wykorzystywana w urządzeniach zwanych odtwarzaczami zapachu.
Kategoria:Węch * Kategoria:Odory * Kategoria:Psychofizjologia * Kategoria:Inżynieria środowiska * Kategoria:Kosmetyki
Ludzie
Badania procesów percepcji zapachu są prowadzone od stuleci przez specjalistów z różnych dziedzin nauki – chemików, biologów, biochemików, neurofizjologów, genetyków, psychiatrów... Kamienie milowe na drodze do pełnego zrozumienia tych procesów położyli:
- Karol Linneusz (1707 – 1778) – klasyfikacja zapachów
- Hendrik Zwaardemaker (1857 – 1930) – klasyfikacja zapachów
- E. C. Cocker – klasyfikacja zapachów
- Hans Henning – klasyfikacja zapachów
- Ernst Heinrich Weber (1795–1878) – niemiecki anatom, fizjolog i psycholog. Sformułował prawo uzależniające odpowiedź zmysłu od bodźca pobudzającego.
- Gustav Theodor Fechner (1801–1887) - fizyk i filozof niemiecki; twórca psychofizyki i inicjator eksperymentalnych badań nad zjawiskami psychicznymi. Największym dokonaniem Fechnera było ustalenie prawa (znanego jako prawo Webera-Fechnera).
- Stanley Smith Stevens (1906–1973) – amerykański psycholog, twórca psychofizycznego prawa Stevensa i podstaw skalowania psychofizycznego.
- G.M. Dyson
- Robert H. Wright (1906-1985) – twórca wibracyjnej teorii percepcji zapachu
- J.T. Davies
- John E. Amoore (1930–1998) – twórca stereochemicznej teorii percepcji wrażeń węchowych
- Robert Wighton Moncrieff
- Ole Fanger (1934–2006) – duński naukowiec, który zaproponował uznanie człowieka za „jednostkowe źródło” zanieczyszczeń powietrza wnętrz, brane pod uwagę w czasie projektowania instalacji wentylacyjnych
- Luca Turin (ur. 1953) – twórca modyfikacji teorii wibracyjnej (receptory jako spektrometry)
- Jerzy Konorski (1903–1973) – polski neurofizjolog, współodkrywca i badacz odruchów warunkowych II typu. Autor książki Integracyjna działalność mózgu (1969).
- Linda B. Buck (1947–) – amerykańska lekarka, Laureatka Nagrody Nobla (2004) za osiągnięcia w badaniach nad receptorami węchowymi i układem węchowym.
- Richard Axel (1946–) – amerykański lekarz, Laureat Nagrody Nobla (2004) za osiągnięcia w badaniach nad receptorami węchowymi i układem węchowym.
- Nakamoto Lab (TITech) – laboratorium działające w Tokyo Institute of Technology, zajmujące się problemami sztucznego węchu i odtwarzania zapachów (twórcy laboratorium: T. Moriizumi i T. Nakamoto)
- Rose Marie Pangborn (1932–1990) i Nina Baryłko-Pikielna – specjalistki w dziedzinie analizy sensorycznej żywności
- Johann Maria Farina (1685 – 1768) – założyciel najstarszej na świecie fabryki perfum (Eau de Cologne, Kolonia)
- Germaine Cellier (1909–1976) – jedna z pierwszych kobiet w środowisku perfumiarzy
Kategoria:Węch * Kategoria:Odory * Kategoria:Psychofizjologia
Bodźce węchowe i percepcja zapachu
Niektóre artykuły : Zmysł * Bodziec * Percepcja * Behawioryzm * Psychofizyka
Kategoria:Węch * Kategoria:Odory * Kategoria:Psychofizjologia
Olejki eteryczne i inne substancje zapachowe
Olejki eteryczne należą do dużej grupy substancji, określanych jako substancje zapachowe.
Określenie ”substancja zapachowa” jest stosowane w odniesieniu do czystych związków chemicznych, wywołujących wrażenie węchowe (czyli wonnych substancji chemicznych) lub do mieszanin związków chemicznych o takim składzie, że wywołują określoną reakcję węchu (czyli do substancji w znaczeniu stosowanym w naukach fizycznych).
Substancjami zapachowymi są nazywane:
- olejki eteryczne
- wonne produkty pochodzenia zwierzęcego (np. wymienione poniżej)
- syntetyczne związki zapachowe (wymienione w bloku Zapach związków chemicznych).
Olejek eteryczny (łac. oleum aetherium, oleum aethereum) – ciekła, lotna substancja wonna uzyskiwana najczęściej poprzez destylację z parą wodną z odpowiedniego surowca roślinnego (surowce zielarskie, zioła). Pod względem składu jest to mieszanina wielu rozmaitych związków chemicznych: ketonów, aldehydów, alkoholi, estrów, laktonów, terpenów i innych związków organicznych, w tym tych zawierających siarkę i azot.
Artykuły
Olejek Abramelina * olejek anyżowy (łac. Oleum Anisi; anyż) * olejek arcydzięglowy * olejek bazyliowy (bazylia pospolita) * olejek bergamotowy (pomarańcza bergamota) * olejek brzozowy * olejek cedrowy * olejek cynamonowy * olejek cytrynowy (Oleum Citri) * olejek cząbrowy (cząber) * olejek eukaliptusowy (Oleum Eucalypti) * olejek geraniowy * olejek goździkowy (główny składnik: eugenol) * olejek haszyszowy * olejek jaśminowy * olejek jodłowy * olejek kamforowy (Oleum Camphoratum) * olejek kardamonowy * olejek kminkowy (Oleum Carvi) * olejek kolendrowy (Oleum Coriandri) * Olejek lawandynowy * olejek lawendowy (Oleum Lavandulae) * olejek melisowy * olejek miętowy * Olejek monoi-tiare * Olejek neroli * olejek różany (olej z dzikiej róży) * Olejek rumiankowy * olejek sandałowy * olejek sosnowy * olejek spikowy * olejek szałwiowy (Oleum Salviae) * Olejek terpentynowy * olejek tymiankowy (Oleum Thymi; tymianek pospolity) * Olej wiesiołkowy
Niektóre składniki olejków eterycznych
aldehyd benzoesowy * alkohol benzylowy * aldehyd cynamonowy * alkohol fenyloetylowy * anetol * arotenoidy * azuleny * bergaptol * bisabolen * bisabolol * borneol * cytral * cytronelol * egzaltolid * eugenol * eukaliptol * farnezol * geraniol * indol * iron * izomenton * jasmon * kadiden * kadinen * kamfen * kamfora * karen * kariofilen * kariofilen * karwon * limonen * linalol * mentol * menton * neridol * nerol * nerolidol * octan benzylu * octan linalilu * α-pinen * β-pinen * rodinol * sabinen * sabinol * salwen * sandalol * terpinen * terpineol * trimisteryna * tujon * tymol * zyngiberen
Hasła, w których treści występuje wyraz "olejek"
A – D
Ada-Kaleh (uprawa róż)-Akacja-Akacja Farnesa-Aksamitka (roślina)-Aldehydy-Alergia na substancje zapachowe-Alpinia galgant-Anahata-Arcalen-Arnika górska-Bagno zwyczajne-Barszcz Mantegazziego-Barszcz Sosnowskiego-Bazylia-Bazylia eugenolowa-Bazylia pospolita-Biedrzeniec anyż-Biedrzeniec mniejszy-Blekot pospolity-Borówka czarna-Brzoza brodawkowata-Bukwica zwyczajna-Bylica boże drzewko-Bylica piołun-Chmiel zwyczajny-Chrzan pospolity-Ciemiężyk białokwiatowy-Coronel Oviedo (prod. olejku pomarańczowego)-Cynamonowiec-Cynamonowiec kamforowy-Czapetka pachnąca-Czarnuszka polna-Czarnuszka siewna-Czosnek pospolity-Dolina Róż (plantacje róż)-Dyptam jesionolistny-Dziewanna drobnokwiatowa-Dziewanna wielkokwiatowa-Dziewięćsił bezłodygowy-Dzięgiel leśny-Dzięgiel litwor-Dziurawiec zwyczajny
E – N
Enfleurage-Eukaliptus gałkowy-Fenkuł włoski-Fiołek wonny-Głowienka pospolita-Gorczyca biała-Gorczyca czarna-Heliotrop peruwiański-Izotiocyjanian allilu-Janowiec barwierski-Jaśmin wielkolistny-Kalina koralowa-Kamfora-Kapusta-Kapusta sitowata-Kapustowate-Karbieniec pospolity-Ketony-Kminek zwyczajny-Kocanki piaskowe-Kocimiętka właściwa-Kokarcinogen-Kokornak powojnikowy-Kolcowój pospolity-Kolendra siewna-Komory-Komosa piżmowa-Konwalia majowa-Koper ogrodowy-Kopytnik pospolity-Korzennik lekarski-Krople Inoziemcowa-Krwawnik kichawiec-Krwawnik pannoński-Krwawnik pospolity-Księga Świętej Magii Abramelina Maga-Kuklik pospolity-Kwiat-Lawenda wąskolistna-Lebiodka majeranek-Lebiodka pospolita-Lipa-Lipa drobnolistna-Lipa krymska-Lipa szerokolistna-Lippia trójlistna-Lubczyk ogrodowy-Macierzanka zwyczajna-Malarstwo temperowe-Malina właściwa-Mandarynka (roślina)-Mango indyjskie-Marchew zwyczajna-Maria Magdalena-Mastyks-Mąkla tarniowa-Melisa lekarska-Mielerz-Mierznica czarna-Mięta-Mięta pieprzowa-Mięta polna-Migdałowiec pospolity-Miodla indyjska-Mirt zwyczajny-Muszkatołowiec korzenny-Nagietek lekarski-Nawłoć późna-Nerecznica grzebieniasta-Nivea Polska-Nowa Biblia gdańska
O – Ż
Olej konopny-Olej morelowy-Olej sezamowy-Olej z czarnuszki-Olej z łopianu-Olej z orzecha włoskiego-Olej z orzechów arachidowych-Olej z orzechów laskowych-Olej z orzeszków makadamii-Oman wielki-Ostryż długi-Ostuda-Palczatka pogięta-Pasternak zwyczajny-Pelargonia-Pelargonia pachnąca-Pietruszka zwyczajna-Podbiał pospolity-Paczulka wonna-Pokrzywa zwyczajna-Pomarańcza-Pomarańcza bergamota-Pomarańcza gorzka-Popeye-Poziomka-Prawoślaz lekarski-Przylaszczka pospolita-Przyprawy kuchni indyjskiej-Rdest plamisty-Rhaponticum carthamoides-Rośliny lecznicze-Rumian rzymski-Rumianek pospolity-Ruta zwyczajna-Rzepik pospolity-Sandałowiec-Sasafras-Sasafras lekarski-Sativex-Sezam indyjski-Sosna zwyczajna-Styraks-Surowiec zielarski-Syrop-Szałwia-Szałwia muszkatołowa-Świetlik łąkowy-Święcenia kapłańskie-Tablica ADR-Tatarak zwyczajny-Mikroskopia fluorescencyjna całkowitego wewnętrznego odbicia-Trybula ogrodowa-Turnera diffusa-Werniks-Werniks akwafortowy-Wilczomlecz sosnka-Wilżyna ciernista-Woda różana-Wrotycz pospolity-Ziele angielskie-Żabieniec babka wodna.
Substancje zapachowe pochodzenia zwierzęcego
Artykuły
Ambra * Kastoreum * Cywet * Piżmo
Kategoria:Węch * Kategoria:Odory * Kategoria:Kosmetyki * Kategoria:Przyprawy
Zapach związków chemicznych
Związki chemiczne są zwykle klasyfikowane w kategoriach struktury cząsteczek (np. wg obecności określonych grup funkcyjnych, pierścieni aromatycznych itp.) albo według liczby atomów różnych pierwiastków w cząsteczce.
Z punktu „widzenia nosem” najbardziej interesujące byłyby takie klasyfikacje (dotychczas nie opracowane), jak:
- Związki chemiczne – klasyfikacja według progu węchowej wyczuwalności (zobacz – Progi wyczuwalności czystych związków chemicznych)
- Związki chemiczne – klasyfikacja według rodzaju zapachu (zobacz zalążek – Klasyfikacja zapachów według rodzaju)
- Związki chemiczne – klasyfikacja według roli w biocenozach
Dopóki nie zostaną opracowane, potrzebnych informacji o zapachu można szukać na stronach poświęconych poszczególnym związkom lub grupom związków.
Niektóre artykuły
Aminy (zapach amoniakalny, rybi, jady trupie, ...) * Związki siarkoorganiczne (zapach zepsutych jaj, czosnku, cebuli, zgniłej kapusty, ...) * Estry (zapachy kwiatowe, owocowe, ...) * Alkohole * Etery (zapachy "eteryczne"?) * Aldehydy * Kwasy tłuszczowe * Węglowodory Lista artykułów na temat składników olejków eterycznych – zobacz: Olejki eteryczne
Kategoria:Węch * Kategoria:Odory * Kategoria:Inżynieria środowiska
Percepcja wrażeń węchowych
Aby pierwiastek lub związek chemiczny był wonny, przede wszystkim musi być lotny, czyli musi mieć wystarczająco dużą prężność pary w temperaturze pokojowej. Kolejne warunki, to zdolność do przenikania przez błonę śluzową₪, znajdującą się na powierzchni nabłonka węchowego, oraz do tworzenia kompleksów z białkami receptorowymi, mieszczącymi się w błonie komórek węchowych (receptorowych) nabłonka. Komórki przekazują informacje o odebraniu bodźca do węchomózgowia i wyższych pięter centralnego układu nerwowego.
Odbieranie sygnałów chemicznych przez zwierzęta i organizmy niższe jest podobne. Różnice dotyczą wyłącznie możliwości świadomej interpretacji tych informacji, zależnej od stopnia złożoności układu nerwowego.
Artykuły
- Błona komórkowa * Receptory węchowe * Chemoreceptor * Potencjał spoczynkowy * Potencjał czynnościowy * Neuron * Synapsa * Neuroprzekaźnik * Jama nosowa * Nabłonek węchowy * Tkanka nabłonkowa * Węchomózgowie * Układ nerwowy * Nerw węchowy
- Węch: Odbieranie sygnałów chemicznych przez komórki * Przenoszenie impulsów * Teorie dotyczące mechanizmu pobudzania receptorów węchowych * Ewolucja węchu
- Węch człowieka: Rozpoznawanie wrażeń * Intensywność zapachu i prawa psychofizyczne * Hedoniczna jakość zapachu i innych wrażeń zmysłowych * Adaptacja sensoryczna
- Kodowanie zapachu
- Zapach: Próg węchowej wyczuwalności * Intensywność zapachu * Klasyfikacja zapachów według rodzaju * Struktura cząsteczek a zapach * Zapachy w przemyśle (zalążek artykułu: Technologia środków zapachowych) * Zapachy niepożądane ("odory") * Prawa psychofizyczne w olfaktometrii
- Wibracyjna teoria Turina
Kategoria:Węch * Kategoria:Odory * Kategoria:Psychofizjologia
Elektroniczny węch i odtwarzacze zapachu
Elektroniczny nos (e-nos) to urządzenie działające analogicznie do węchu. Zróżnicowane miniaturowe czujniki (”pole sensorów”) równocześnie reagują na różne rodzaje cząstek zawartych w powietrzu lub w wodzie. Zbiór zarejestrowanych odpowiedzi wszystkich czujników na działanie badanej próbki jest porównywany ze zbiorem odpowiedzi na działanie wzorca. Po porównaniu można uzyskać odpowiedzi np. tak – to jest fiołek, nie – to nie fiołek, ale coś podobnego, nie – to coś zupełnie innego, nie pamiętam takiego zapachu (takiego zbioru odpowiedzi czujników nie ma w bazie danych).
Artykuły
Elektroniczny nos (zalążek) * Odtwarzacz zapachu (e-nos wyposażony w system takiego mieszania wonnych składników, aby mieszanina miała zapach podobny do zapachu wzorca) * Czujnik * Detektor * Sieci neuronowe * Analiza głównych składowych * System GC-NN (detektory chromatografów gazowych zamiast "pola sensorów" elektronicznego nosa)
i systemu GC-NN
Kategoria:Węch * Kategoria:Odory * Kategoria:Inżynieria środowiska
Zapach w działalności gospodarczej
- Produkcja środków zapachowych (technologie syntez i pozyskiwanie olejków eterycznych)
- Działalność gospodarcza jako źródło uciążliwych zapachów ("odory")
Kategoria:Odory * Kategoria:Inżynieria środowiska * Kategoria:Kosmetyki
Technologia środków zapachowych
Artykuł Technologia olejków eterycznych zawiera m.in. sekcje:
- Rys historyczny
- Przygotowanie surowców
- Olejki otrzymywane przez destylację z parą wodną
- Olejki otrzymywane przez wytłaczanie
- Olejki otrzymywane przez ekstrakcję rozpuszczalnikami lotnymi
- Olejki otrzymywane metodą enfleurage'u
Konkret (perfumiarstwo) * Absolut (perfumiarstwo)
Artykuły związane:
Maceracja (farmacja) * Destylacja * Destylacja wielostopniowa * Destylacja pod zmniejszonym ciśnieniem * Destylacja z parą wodną * Destylacja azeotropowa * Destylacja cząsteczkowa * Alembik * Alkoholatura * Ekstrakcja * Aparat Soxhleta * Aparat Graefego * Perkolacja * Sublimacja * Aparat Derynga * ...
Potrzebne artykuły:
Kategoria:Węch * Kategoria:Odory * Kategoria:Inżynieria środowiska * Kategoria:Psychofizjologia * Kategoria:Kosmetyki
Uciążliwe źródła zanieczyszczeń powietrza
Artykuły
Odory z ferm trzody chlewnej * Odory z ferm norek * Odory z produkcji kwasu fosforowego * Odory z oczyszczalni ścieków komunalnych * Oczyszczalnia ścieków * Kompostownia* Spalarnia odpadów * Biogazownia * Cukrownia * Olejarnia * Gorzelnia * * Tabor asenizacyjny * Szambo * Rafineria ropy naftowej * Budynek inwentarski * Wpływ odorantów na zdrowie * ...
Kategoria:Instalacje sanitarne
Metody badań olfaktometrycznych
♦Techniki pomiarów, w których węch albo jest obiektem badań, albo pełni funkcję przyrządu pomiarowego, stosowanego w czasie badań zapachu, nazywa się olfaktometrią (łac. olfactus – węch, gr. métro – miara).
Kategoria:Odory * Kategoria:Węch * Kategoria:Psychofizjologia * Kategoria:Kosmetyki * Kategoria:Inżynieria środowiska
Badania w medycynie, biologii i chemii środków zapachowych
Badania węchu człowieka wchodzą w zakres otolaryngologii oraz neurologii i psychiatrii. Są przeprowadzane rozmaite testy psychofizyczne oraz badania elektroolfaktograficzne. Badania reakcji zwierząt na określone rodzaje związków chemicznych (np. substancji semiochemicznych) pozwalają np. opracowywać zasady ochrony ekosystemów. Badania cech zapachu związków chemicznych i ich mieszanin są prowadzone w celu rozwiązania takich problemów jak zależność zapachu od struktury cząsteczek i od ich ilości w powietrzu (psychofizyka węchu). Duże znaczenie praktyczne ma olfaktometria traktowana jako element analizy sensorycznej.
Artykuły
- Elektroolfaktografia * Elektroantenografia * Testy psychofizyczne * Prawa psychofizyczne w olfaktometrii * Analiza sensoryczna
Olfaktometria: Olfaktometria w otolaryngologii i neurofizjologii * Olfaktometria w naukach biologicznych * GC-Olfaktometria
Kategoria:Węch * Kategoria:Psychofizjologia * Kategoria:Kosmetyki
Olfaktometria w inżynierii środowiska
Techniki olfaktometrii środowiskowej są podstawowymi instrumentami prawnej ochrony przed odorami – uciążliwymi zapachami. Podstawowe znaczenie mają pomiary zapachowego stężenia wonnych zanieczyszczeń powietrza (odorantów). W czasie pomiarów określa się, w jakim stopniu trzeba rozcieńczyć próbkę badanego gazu czystym powietrzem, żeby jej zapach przestał być wyczuwalny. Zapach rozcieńczonych próbek oceniają zespoły ludzi, których węch jest systematycznie kontrolowany. Niezbędna jest też kontrola precyzji rozcieńczania próbek.
Artykuły
Olfaktometria: Pobieranie próbek * Olfaktometria dynamiczna (PN-EN 13725) * Olfaktometria statyczna (Triangle Odour Bag Method) * Olfaktometria terenowa * Zastosowania prawa Webera-Fechnera * Badania socjologiczne * Zastosowania olfaktometrii technicznej * Triangle Odor Bag Method * Próg węchowej wyczuwalności * Próg rozpoznania zapachu * Stężenie zapachowe * Strumień zapachowy * Dokładność pomiarów olfaktometrycznych * Dokładność japońskich testów olfaktometrycznych * Nawigacja zapachowa
Ochrona zapachowej jakości powietrza
Brak pełnej wiedzy o mechanizmach powstawania wrażeń węchowych uniemożliwia przewidywanie rodzaju i intensywności zapachu powietrza na podstawie wyników jakościowej i ilościowej analizy chemicznej. Z tego powodu stężenie odorantów – w strumieniach gazów wprowadzanych do atmosfery lub w powietrzu – nie jest wyrażane w takich jednostkach stężenia zanieczyszczeń, jak ppm lub µg/m3. Jest stosowana specyficzna „jednostka zapachowa” (odour unit, ou), zdefiniowana z wykorzystaniem pojęcia „próg węchowej wyczuwalności”.
Za bezpośrednią miarę uciążliwości, którą odczuwają mieszkańcy otoczenia istniejących źródeł odorantów, uznaje się liczbę skarg, kierowanych do różnych Instytucji odpowiedzialnych za ochronę środowiska. Olfaktometria umożliwia analizę możliwości eliminacji przyczyn tych skarg (np. wydanie poleceń dot. dezodoryzacji). W sytuacjach, gdy decyzje administracyjne dotyczą zakładów nie istniejących – dopiero planowanych – sporządzane są prognozy przyszłej uciążliwości. W czasie opracowywania tych prognoz korzysta się z informacji o strumieniu zapachowym z instalacji projektowanej, warunkach wyrzutu zanieczyszczonych gazów oraz danych meteorologicznych i topograficznych. Stosowane jest modelowanie dyspersji odorantów. Wyniki obliczeń są porównywane ze standardami zapachowej jakości powietrza.
Zasady wydawania pozwoleń na uciążliwą działalność i kontrola
Próby prawnego uregulowania problemu ochrony ludności przed narastającą zapachową uciążliwością działalności gospodarczej są prowadzone w wielu krajach przez dziesięciolecia. W krajach wiodących w tej dziedzinie regulacje wprowadzono już w 1970-1980. Zgromadzono bogaty zbiór różnorodnych rozwiązań, możliwych do zastosowania w różnych sytuacjach.
Artykuły
- Standardy zapachowej jakości powietrza * Wskaźniki emisji zapachowej * Modelowanie dyspersji odorantów * Klasyfikacja bezpieczeństwa zapachowego * Godzina odorowa *
Metody zmniejszania emisji odorantów
Dezodoryzacją nazywa się usuwanie niepożądanego zapachu artykułów codziennego użytku, ciała, powietrza wnętrz lub strumieni gazów, wprowadzanych do atmosfery z różnych instalacji. Dezodoryzacja strumieni gazów odlotowych z takich obiektów, jak zakłady przemysłowe, fermy hodowlane lub obiekty gospodarki komunalnej. Zmniejszenie emisji odorantów (ilości emitowanej w jednostce czasu) pozwala zmniejszyć odległości od obiektów, w jakich występują niepożądane zapachy ("odory").
Artykuły
Inne portale tematyczne polskiej Wikipedii
 |
|