Portal:Bułgaria
< Portale < Geografia < Europa < Bułgaria
|
Witaj na Portalu: Bułgaria Добре дошли! |
     |
Portal: Bułgaria • • • Портал: България
 |
|
| |
Bułgaria (bułg. България, Република България), państwo położone w południowo-wschodniej Europie, na Bałkanach. Graniczy z Serbią oraz Macedonią od zachodu, Grecją i Turcją od południa, Morzem Czarnym od wschodu i Rumunią od północy. Stolicą Bułgarii jest Sofia (София).
Co najmniej od VI wieku tereny dzisiejszej Bułgarii były zamieszkiwane przez plemiona słowiańskie, które ok. 680 roku zostały podbite przez Protobułgarów. Państwo bułgarskie zostało założone w 681 roku przez chana Asparucha. Rozległy i potężny kraj został ostatecznie podbity w roku 1018 przez Cesarstwo Bizantyńskie. Bułgaria odzyskała częściową suwerenność dopiero 3 marca 1878, kiedy po klęsce Turcji w wojnie z Rosją sporządzono traktat pokojowy w San Stefano. Przewidywał on utworzenie Wielkiej Bułgarii, będącej wciąż wasalem Turcji, ale bez prawa stacjonowania w niej wojsk tureckich. W granicach wielkiego państwa miały się znaleźć, oprócz samej Bułgarii, Tracja i Macedonia bez Salonik. W 1908 roku, po przyłączeniu Rumelii Wschodniej, Bułgaria stała się w pełni niepodległym cesarstwem z Ferdynandem I Koburgiem na tronie. Znaczną część terytorium Bułgarzy utracili w wyniku wojen bałkańskich (1912-1913). To było zresztą powodem przystąpienia do I wojny światowej po stronie państw centralnych. Klęska Niemiec spowodowała, że Bułgaria po raz kolejny straciła cenne ziemie (traktat z Neuilly-sur-Seine). W II wojnie światowej Bułgaria wspierała III Rzeszę. Zajęcie w 1944 kraju przez Armię Czerwoną spowodowało obalenie monarchii i ustanowienie republiki ludowej. Ponad pięćdziesięcioletnie rządy komunistów skończyły się po pierwszych wolnych wyborach 13 października 1991. Od 2004 roku Bułgaria jest członkiem NATO, a od 2007 – Unii Europejskiej.
Bułgaria jest państwem unitarnym złożonym z 28 obwodów. Zgodnie z konstytucją z 12 lipca 1991 Bułgaria jest republiką, w której głową państwa jest prezydent wybierany na jednej karcie razem z wiceprezydentem w bezpośrednich wyborach. Szefem rządu jest premier. Organem władzy ustawodawczej jest jednoizbowe, 240-osobowe Zgromadzenie Narodowe. W Bułgarii mieszka 7,3 miliona ludzi, z czego 84% to Bułgarzy. Największe mniejszości narodowe to Turcy (9,3%) i Romowie (4,7%). Religią dominującą jest prawosławie.
Wybrany artykuł
Kunino (bułg. Кунино) – wieś w północnej Bułgarii, w obwodzie Wraca, w gminie Roman, nad rzeką Iskyr. Według danych Narodowego Instytutu Statystycznego, 31 grudnia 2013 roku wieś liczyła 454 mieszkańców.
Kunino znajduje się w zachodniej części Przedbałkanu, będącego częścią Starej Płaniny. Położone jest w wąwozie Kurłukowskim rzeki Iskyr
W Kuninie znajduje się stanowisko archeologiczne, w którym archeolog i prehistoryk bułgarski, Wasił Mikow, znalazł pozostałości dużej osady zwanej Samuilica, pochodzącej z okresu neolitu, znajdującej się na płaskowyżu Rudina, w jaskini Prowyrtenka. Odkrył również liczne narzędzia kamienne, ceramiczne fragmenty figurek, a najistotniejszym znaleziskiem były kamienie wykorzystywane do mielenia ziaren, co świadczy to o zaawansowanym poziomie rolnictwa. Nikołaj Dżambazow w 1956 roku w jaskini odkrył ślady obecności ludzi z czasów środkowego i późnego paleolitu. W 1960 roku odkryto pozostałości wsi sprzed 4000 lat. Badania zostały przeprowadzone przez Bogdana Nikołowa. Wykopaliska ujawniły fundamenty glinianych domków, gipsowych ścian, pieców i kominków. Odkryto także narzędzia kamienne, liczne ozdoby, fragmenty malowanej ceramiki, żarna do mielenia zbóż oraz gliniane ciężarki do pionowego krosna.
Polityka
Zgromadzenie Narodowe – jest od 1879 roku najwyższym organem władzy ustawodawczej w Bułgarii. Stanowi jedyną izbę bułgarskiego parlamentu. Składa się z 240 deputowanych, wybieranych w wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich i proporcjonalnych, w głosowaniu tajnym.
Kadencja Zgromadzenia trwa cztery lata; rozpoczyna się w dniu pierwszego posiedzenia nowo wybranego Zgromadzenia (które zwołuje prezydent) i trwa do dnia poprzedzającego dzień zebrania się Zgromadzenia następnej kadencji.
Od 14 lipca 2009 roku Przewodniczącą Zgromadzenia Narodowego jest Cecka Caczewa (GERB), pierwsza kobieta na tym stanowisku w historii.
Literatura i sztuka
Presławska szkoła piśmiennicza – pierwsza szkoła piśmienniczą w Bułgarii, utworzona przez krąg pisarzy, tworzących w języku staro-cerkiewno-słowiańskim, począwszy od IX w. aż do upadku Presławia, spalonego przez bizantyjskiego cesarza Jana Tzimiskesa w 972 r.
Szkoła presławska była ważnym ośrodkiem literackim i kulturalnym pierwszego państwa bułgarskiego a także wszystkich Słowian południowych. Działali tu pisarze i twórcy tej klasy co Konstantyn Presławski, Jan Egzarcha, Czernorizec Chrabyr czy Prezbiter Kozma. Imiona te są nierozdzielnie związane z początkami piśmiennictwa staro-cerkiewno-słowiańskiego, wpisuje się je również w dzieje literatury bułgarskiej.
Sport
Dimityr Berbatow (ur. 30 stycznia 1981) – bułgarski piłkarz, występujący na pozycji napastnika. Był zawodnikiem CSKA Sofia oraz klubów zagranicznych: Bayeru Leverkusen, Tottenhamu Hotspur, a od lata 2008 gra w Manchesterze United. Oprócz licznych trofeów w rozgrywkach krajowych, dwukrotnie dotarł do finałów Ligi Mistrzów.
W 2007 roku został kapitanem reprezentacji Bułgarii, z którą wystąpił na nieudanym Euro 2004. Jest uznawany za lidera kadry oraz następcę słynnych bułgarskich napastników: Christa Bonewa oraz Christa Stoiczkowa. Dla drużyny narodowej strzelił już 46 goli i tylko o jedną bramkę ustępuje liderowi klasyfikacji, Bonewowi.
Czy wiesz, że...
Podstrona Portal:Bułgaria/Czy wiesz że jest cześcią projektu Wikipedia:Czy wiesz:
... gdzie chętnie budują swoje wille znane osobistości Bułgarii?
... który bułgarski mikrobiolog wyizolował bakterie kwasu mlekowego?
... kiedy zaczęto prowadzić prace archeologiczne i rekonstrukcyjne w największym na Bałkanach zespole megalitycznym?
... czym zajmują się kukierzy?
... które obserwatorium astronomiczne jest największe na Bałkanach?
... gdzie po raz pierwszy na Antarktydzie dotarła bułgarska ekspedycja naukowo-badawcza?
... kiedy kobieta staje się występna, kapryśna i obsesyjna?
... co było przyczyną śmierci bułgarskiej dyskobolki, mistrzyni świata z 1991 roku, Cwetanki Christowej?
... w którym bułgarskim obwodzie mieszka najmniejsza liczba ludności?
... ile razy reprezentacja Bułgarii w piłce siatkowej mężczyzn zdobyła brązowy medal na mistrzostwach Europy?
... kiedy premier Bogdan Fiłow zgłosił akcesję Bułgarii do Paktu Trzech, porozumienia niemiecko-włosko-japońskiego z czasów II wojny światowej?
... jakie wydarzenie było bezpośrednią przyczyną upadku rządu Żana Widenowa (1995 – 1997)?
... jakie studia ukończył znany bułgarski pisarz Wiktor Paskow?
... jak się nazywają autobusy, wytwarzane do 1999 roku w mieście Botewgrad?
Kategorie
Do zrobienia
- Artykuły wymagające poszerzenia: Ludowa Republika Bułgarii, Geo Milew, Georgi Dymitrow, Konstytucja Bułgarii, Petyr Mładenow, Sofia, Todor Żiwkow, Sakar.
- Potrzebne artykuły: Kilimy z Cziprowci, Iwan Baszow, Bułgaria w Unii Europejskiej, Etapy integracji Bułgarii z Unią Europejską, Georgi Kadijew, Sawa Ganowski, Kryzys finansowy i gospodarczy 2008–2009 w Bułgarii, Polityka zagraniczna Bułgarii, Rząd Bułgarii, Uniwersytet im. Klemensa z Ochrydy w Sofii, Wybory prezydenta Sofii w 2009 roku, Narodowa Akademia Sztuki Teatralnej i Filmowej im. Krystjo Sarafowa.
- Potrzebne grafiki:
- Fotografie ministrów rządu Borisowa
- CatScan:
Informacje techniczne
Redakcja portalu: DaKa
Zapraszam do współpracy wszystkich zainteresowanych
Wskazówki edycyjne i inne: Doskonały artykuł • Poradnik • Prawa autorskie
Projekty siostrzane
|
|
|
|
|
| Bułgaria na Wikinews | Bułgaria na Wikiźródłach | Bułgaria na Wikicytatach | Język bułgarski na Wikisłowniku | Bułgaria na Commons |
Inne Wikiportale
 |
|
