Porostnica oszustka

Cryphia fraudatricula
(Hübner, 1803)
Imago
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Gromada	owady
Rząd	motyle
Rodzina	sówkowate
Podrodzina	Bryophilinae
Rodzaj	Cryphia
Podrodzaj	Cryphia s.str.
Gatunek	porostnica oszustka
Synonimy
Noctua fraudatricula Hübner, 1803 Bryophila palliola Hampson, 1908
Multimedia w Wikimedia Commons

Porostnica oszustka^[1][2] (Cryphia fraudatricula) – gatunek motyla z rodziny sówkowatych. Zamieszkuje palearktyczną Eurazję od Półwyspu Iberyjskiego po Amur. Gąsienice żerują na porostach.

Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1803 roku przez Jacoba Hübnera pod nazwą Noctua fraudatricula. Jako lokalizację typową wskazano Europę^[3][4]

Motyl osiągający od 24^[5] do 30 mm rozpiętości skrzydeł^[5][6][1]. Barwa głowy i tułowia jest ciemnoszara. Skrzydło przednie jest dwuipółkrotnie dłuższe niż szersze, o ostrym kącie wierzchołkowym^[6]. Strzępinę i tło ma szare, szarobrązowe lub szaroczarne^[2], u nasady nie odbiegające zbytnio odcieniem od tego w polu środkowym. Przepaskę wewnętrzną ma wąską, czarną z białym obrzeżeniem od wewnętrznej strony, łukowato zakrzywioną, w pobliżu tylnego brzegu skrzydła drobno ząbkowaną. Przepaska zewnętrzna również jest wąska, czarna^[6] i łukowata^[2]. Pozostałe przepaski są zredukowane. Plamki mogą być silnie zredukowane lub całkiem zanikłe^[6]. W polu zewnętrznym i środkowym występuje poniżej żyłek medialnych wyraźna, ukośna, czarna kreska^[6][2]. Zazwyczaj obecne są też krótkie, ciemne kreski na zewnętrznej krawędzi skrzydła przy nasadzie strzępiny. Skrzydło tylne jest szarobrunatne z co najwyżej nieco jaśniejszą strzępiną i z ciemniejszą linią u jej nasady. Odwłok ma na wierzchniej stronie pęczki sterczących łusek. Genitalia samca mają krótki unkus, dobrze wykształcony sakus, pozbawiony wyrostków sakulus, długi i lekko zagięty edeagus bez cierni w wezyce, a także wąską i ku szczytowi nie zwężoną, pozbawioną długich szczecin po zewnętrznej stronie walwę o długim i wykrzywionym wyrostku w części kostalnej oraz trzech ząbkach na wierzchołku^[6].

Owad ten zasiedla nizinne lasy dębowe o skalistym podłożu^[5], suche i ciepłe łąki, murawy kserotermiczne oraz środowiska naskalne^[1][2]. Gąsienice bytują na pniach, konarach, niższych gałęziach, kamieniach i skałach porośniętych porostami^[5]. Za dnia kryją się w oprzędach w różnych szczelinach, nocą zaś żerują na rozmiękczonych przez wilgoć porostach (lichenofagia). Osobniki dorosłe chętnie przysiadają za dnia na pniach, gałęziach, skałach i innych porośniętych porostami, maskując się tam za pomocą ubarwienia^[6][5]. Nocą przylatują do sztucznych źródeł światła^[5].

Postacie dorosłe latają od końca maja^[5] do początku sierpnia^[6], najliczniej występując w czerwcu^[5]. Jaja składane są w lipcu i na początku sierpnia. Gąsienice są stadium zimującym i obserwuje się je od sierpnia do początku maja. W maju następuje przepoczwarczenie^[1].

Gatunek palearktyczny^[6][4]. W Europie znany jest z Hiszpanii, Niemiec, Szwajcarii, Austrii^[7], północnych Włoch^[5][4], Danii (z Bornholmu)^[5], Litwy, Polski, Czech, Słowacji, Węgier, Białorusi, Ukrainy, Rumunii, Mołdawii, Bułgarii, Słowenii, Chorwacji, Bośni i Hercegowiny, Serbii, Czarnogóry, Albanii, Macedonii Północnej^[7], Grecji^[8] oraz europejskiej części Rosji^[7][5]. W Azji podawany jest z syberyjskiej części Rosji (od Uralu Południowego na wschód przez Ałtaj i Zabajkale po Amur), Turcji, Kazachstanu i Chin^[5]. Na starym kontynencie owad ten znajduje się w XXI wieku w ekspansji na północ^[5].