Ten artykuł dotyczy powieści. Zobacz też: inne znaczenia tego terminu.

Planeta małp

La Planète des singes

Okładka amerykańskiego wydania powieści
Autor	Pierre Boulle
Typ utworu	fantastyka naukowa
Wydanie oryginalne
Miejsce wydania	Francja
Język	francuski
Data wydania	1963
Wydawca	Livre de Poche
Pierwsze wydanie polskie
Data wydania polskiego	1980
Wydawca	Iskry
Przekład	Krystyna Pruska Krzysztof Pruski
Multimedia w Wikimedia Commons

Planeta małp (fr. La Planète des singes) – francuska powieść fantastyczno-naukowa autorstwa Pierre'a Boulle'a z 1963 roku, na podstawie której powstała seria amerykańskich filmów science fiction, a także jednosezonowy serial telewizyjny. W Polsce po raz pierwszy książka ukazała się nakładem Wydawnictwa Iskry w serii Fantastyka-Przygoda 1980 r. w tł. Krystyny i Krzysztofa Pruskich.

Dwójka Ziemian trafia na Sororę, planetę w układzie Betelgezy, na której panują warunki zbliżone do ziemskich. Jednak dominującym gatunkiem na planecie są małpy człekokształtne, zaś ludzie są tylko w miarę inteligentnymi zwierzętami. Przybysze są nieufnie traktowani przez tutejszych ludzi, którzy niszczą cały ich dobytek oraz lądownik. Wkrótce wszyscy zostają złapani w nagonce przez goryle. Schwytany wraz z innymi, dziennikarz Ulisses Mérou, całą swą energię kieruje na przekonanie małp o swojej odmienności od plemienia ludzkiego. Udaje mu się to, dzięki kontaktowi z naukowcem, szympansicą Zirą, którą przekonuje, iż przybył z innej planety. Uczy się małpiego języka i poznaje warunki panujące na Sororze. W końcu decyduje się ujawnić swoją tożsamość podczas wielkiego kongresu biologicznego, wzbudzając oszołomienie i euforię całego małpiego świata. Jego obecność na nowo podaje w wątpliwość dotychczasowe teorie mówiące o samoistnym wyewoluowaniu rozumnych simius sapiens, zwłaszcza, gdy podczas wykopalisk w osiedlu sprzed 10.000 lat Cornelius, narzeczony Ziry, znajdują ludzką lalkę. Teoria o wtórności małp wobec ludzi potwierdza się, kiedy naukowcy odczytują u jednej z dzikich kobiet pamięć gatunkową. Kiedy Ulissesowi rodzi się syn, a nastroje wśród małp robią się wrogie, mężczyzna przy pomocy Ziry i Corneliusa decyduje się uciec. Dostaje się na swój statek i wraca na Ziemię, gdzie odkrywa rządzące małpy.

• Planeta Małp – film w reżyserii Franklina J. Schaffnera, doczekał się kolejnych części:
  • W podziemiach Planety Małp (Beneath the Planet of the Apes, 1970)
  • Ucieczka z Planety Małp (Escape from the Planet of the Apes, 1971)
  • Podbój Planety Małp (Conquest of the Planet of the Apes, 1972)
  • Bitwa o Planetę Małp (Battle for the Planet of the Apes, 1973)
• Planeta Małp – serial z 1974 (odcinki serialu zostały w 1981 przerobione na 5 filmów telewizyjnych, z których 4 były emitowane w Polsce)
  • Powrót na Planetę Małp (Back to the Planet of the Apes)
  • Wymarłe miasto Planety Małp (Forgotten City of the Planet of the Apes)
  • Upadek obyczajów na Planecie Małp (Treachery and Greed on the Planet of the Apes)
  • Życie, wolność i pościg na Planecie Małp (Life, Liberty and Pursuit on the Planet of the Apes) – nigdy nie emitowany w Polsce
  • Pożegnanie z Planetą Małp (Farewell to the Planet of the Apes)
• Powrót na Planetę Małp – 13-odcinkowy serial animowany z lat 1975–1976 (nigdy nie emitowany w Polsce)
• Planeta Małp – film w reżyserii Tima Burtona
• Geneza planety małp (Rise of the Planet of the Apes, 2011) – film w reżyserii Ruperta Wyatta
• Ewolucja planety małp (Dawn of the Planet of the Apes, 2014) – film w reżyserii Matta Reevesa, kontynuacja Genezy planety małp
• Wojna o planetę małp (War for the Planet of the Apes, 2017) – film w reżyserii Matta Reevesa, trzecia część Genezy planety małp^[1]