Piaski (Biłgoraj)
| Osiedle Biłgoraja | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Miasto | |
| SIMC |
0987704 |
| Powierzchnia |
ok. 1,94[1] km² |
| Tablice rejestracyjne |
LBL |
Położenie na mapie Biłgoraja  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa lubelskiego  | |
Położenie na mapie powiatu biłgorajskiego  | |
 50°31′36″N 22°43′27″E/50,526800 22,724300
| |
Piaski – jedno z 12 osiedli (jednostek pomocniczych gminy)[2] oraz część miasta Biłgoraja[3].
Dane ogólne
Piaski znajdują się w południowo-wschodniej części miasta. Sąsiadują z osiedlami Ogrody (od strony północnej) i Puszcza Solska (od strony zachodniej).
Północną granicą osiedla są zabudowania ulicy Cichej, a zachodnią ulice Bohaterów Monte Cassino i Bolesława Prusa. Po stronach południowej i wschodniej Piaski sięgają granicy miasta.
Zabudowa Piask ma charakter mieszkalny oraz usługowo-magazynowy. Kwartały uliczne, zajęte przez budownictwo mieszkalne, skupiają domy jednorodzinne oraz – w niektórych miejscach – niewielkie bloki. Kwartały usługowo-magazynowe są zajęte głównie przez przedsiębiorstwa handlowe oraz przez drobną działalność usługową.
We wschodniej, peryferyjnej części Piask rozciągają się łąki i nieużytki, przylegające do rozłożonych za miastem lasów Puszczy Solskiej. Wśród nich leżą stawy rybne – tzw. stawy Ćwikły – o łącznej powierzchni ok. 21,5 ha. Znajdują się tam także zabudowania niewielkiego osiedla Leśnik, nie mającego statusu odrębnej jednostki administracyjnej[4].
Przez niezurbanizowane tereny Piask przepływa sieć cieków wodnych, będących zlewiskiem Czarnej Łady. Główny wśród nich to rzeczka Próchnica, zasilająca m.in. wymienione wyżej stawy. Z osiedla z kierunku wschodnim biegnie lokalna droga, prowadząca przez lasy do wioski Edwardów; jej nazwa w granicach miasta to ulica Rożnówka Stawy.
W granicach Piask znajduje się szereg obiektów usługowych i handlowych, do których zaliczają się m.in. sklepy różnych branż, w tym supermarkety i centra handlowe. Istnieją tu też miejsca o znaczeniu historycznym. Najważniejsze z nich to dawne koszary armii carskiej z drugiej połowy XIX w. (obecnie wykorzystywane w celach magazynowych i handlowych), cmentarz żydowski z pierwszej połowy XIX w., a także cmentarz epidemiczny ofiar tyfusu i cholery z czasów I wojny światowej.
Organem uchwałodawczym osiedla jako jednostki pomocniczej gminy miejskiej Biłgoraj jest Rada Osiedla. Organ wykonawczy to Zarząd Osiedla[5].
Informacje historyczne
Piaski do XIX w.
Od momentu lokacji Biłgoraja w drugiej połowie XVI w. obszar dzisiejszego osiedla Piaski stanowił niezabudowaną przestrzeń, położoną po południowo-wschodniej części miasta, w pobliżu założonej w XVI w. wioski Puszcza Solska. Teren ten nie pełnił istotniejszej funkcji aż do końca XVIII w[potrzebny przypis]. Według wspomnień mieszkańców z początku XX w., powierzchnia była bardzo silnie zapiaszczona, tak, aż trudno było przez nią przejechać – stąd wzięła się nazwa późniejszego osiedla[6].
W początkach XIX w. po przeciwnej (zachodniej) stronie Biłgoraja powstał pałac i folwark należący do właściciela miasta, Stanisława Nowakowskiego, i noszący nazwę Rożnówka. Na terenie dzisiejszych Piask znajdowały się obiekty gospodarcze tegoż folwarku; stąd droga, która już w XIX w. prowadziła do Edwardowa, nosi dziś nazwę ulicy Rożnówka Stawy[7].
W pierwszych latach XIX w. biłgorajscy Żydzi umieścili tutaj swój cmentarz; była to trzecia żydowska nekropolia na terenie miasta.
W drugiej połowie XIX w. przy dzisiejszej ulicy Cichej władze rosyjskie umieściły garnizon wojskowy, w którym stacjonowały pułki kozaków dońskich. To wydarzenie stało się impulsem dla powstania Piask, które przekształciły się w południowo-wschodnie przedmieście Biłgoraja. Wokół rosyjskich koszar zaczęły powstawać sklepy i warsztaty, ukierunkowane na obsługę carskich żołnierzy. Nowo budowane osiedle zamieszkiwała głównie uboższa warstwa mieszczaństwa[potrzebny przypis].
Piaski w XX i XXI w.
W czasie I wojny światowej Biłgoraj został dotknięty epidemiami tyfusu i cholery; według różnych szacunków mogły one pociągnąć za sobą ponad 2 tysiące ofiar. Na peryferyjnych Piaskach umieszczono wówczas cmentarz dla ofiar chorób – zlokalizowany został przy granicy cmentarza żydowskiego.
Na mapach z okresu międzywojennego (1918-1939) obszar Piask widnieje jako w większej części niezurbanizowany, z szeregiem zabudowań zlokalizowanych wzdłuż dzisiejszej ulicy Cichej. Oprócz cmentarzy na Piaskach istniały już wówczas wspomniane wyżej stawy Ćwikły[8].
Rozwój budownictwa i obecnej sieci ulic na Piaskach datuje się od lat 50. i 60. XX w. Wówczas powstała zabudowa jednorodzinna, szereg niewielkich bloków, a część obszaru – w tym dawne carskie koszary – zagospodarowano dla działalności przedsiębiorczej. W latach 90. XX w., po transformacji ustrojowej, na Piaskach rozwinęło się targowisko; w chwili obecnej jego działalność ma coraz bardziej marginalne znaczenie. Po roku 2000 wykonano modernizację znacznej części ulic osiedla; zwiększyła się też wówczas liczba obiektów o charakterze usługowym i handlowym.
Osiedle Piaski jako jednostkę podziału administracyjnego w obecnym kształcie formalnie powołano do życia Uchwałą Rady Miasta w Biłgoraju z dnia 25 sierpnia 2004 r[9].
Przypisy
- ↑ Pomiar w Geoportalu, 2018-10-29.
- ↑ § 29 uchwały nr XIII/122/2019 Rady Miasta Biłgoraj z dnia 30 października 2019 r. w sprawie uchwalenia Statutu Miasta Biłgoraja [online], 2019-10-30 [dostęp 2022-08-12].
- ↑ Wyszukiwanie. eteryt.stat.gov.pl. [dostęp 2022-08-13]. (pol.).
- ↑ Pomiary i podgląd w Geoportalu, 2018-10-29.
- ↑ Uchwała Rady Miasta w Biłgoraju z dnia 25 sierpnia 2004 r.
- ↑ W. Klechowa, Biłgoraj w moich wspomnieniach, część II.
- ↑ Biłgoraj na Spezialkarte der osterreichisch-ungarischen Monarchie, K. u. K. Militargeographisches Institut, między 1877 a 1914.
- ↑ Mapa topograficzna 1:100 000, pas 46, słup 35. Wojskowy Instytut Geograficzny, Warszawa 1938.
- ↑ Rady Osiedli – Biłgoraj [online] [dostęp 2018-10-23] (pol.).
