Piła Pierwsza

wieś
Fragment miejscowości
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Powiat	kłobucki
Gmina	Wręczyca Wielka
Liczba ludności (2022)	308[2]
Strefa numeracyjna	34
Kod pocztowy	42-134[3]
Tablice rejestracyjne	SKL
SIMC	0147298
Położenie na mapie gminy Wręczyca Wielka Piła Pierwsza
Położenie na mapie Polski Piła Pierwsza
Położenie na mapie województwa śląskiego Piła Pierwsza
Położenie na mapie powiatu kłobuckiego Piła Pierwsza
50°51′03″N 18°49′31″E/50,850833 18,825278[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Piła Pierwsza – wieś w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie kłobuckim, w gminie Wręczyca Wielka.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa częstochowskiego.

Wieś położona jest na południowy zachód od Wręczycy Wielkiej. Miejscowość podlega parafii św. Mikołaja w Truskolasach i należy do obwodu szkolnego Zespołu Szkół w Truskolasach.

Nazwa miejscowości związana jest z piłami tartacznymi, gdyż od czasu jej powstania istniał na jej terenie tartak. Początki osadnictwa na tym terenie sięgają najprawdopodobniej XVI wieku, w dokumentach z lat 1566 i 1576 poświadczono istnienie na terenie wsi dużej kuźnicy.

Początkowo Piła Pierwsza i sąsiadująca z nią Piła Druga miały jedną nazwę – Piła. Używano natomiast nazw zwyczajowych: Piła I, Piła II i Jesionka (część łącząca obie równoległe do siebie miejscowości). Osobne miejscowości Piła Pierwsza i Piła Druga (w skład której weszła również Jesionka – obecnie ul. Jesienna) powstały w latach 60. XX wieku.

W XIX wieku Piła była miejscowością o dużym znaczeniu, o czym świadczy fakt, że w roku 1818 rozpoczęła tu swoją działalność szkoła elementarna, jedna z pierwszych na tych terenach, wydzielona z terytorium szkoły truskolaskiej. Obowiązek utworzenia placówki władze oświatowe Królestwa Polskiego wyznaczyły ówczesnemu proboszczowi parafii w Truskolasach, ks. Antoniemu Zalondkowi. Szkoła mieściła się w chłopskim domu. W związku z problemami kadrowymi, a także z niechęcią części społeczności do opłacania składek na rzecz Towarzystwa Szkolnego, szkoła była kilkakrotnie likwidowana, a następnie reaktywowana.

Przed I wojną światową dzieci z Piły i pobliskiego Zamłynia uczęszczały do szkoły w Truskolasach. Około roku 1914 mieszkańcy obu miejscowości zorganizowali tajne nauczanie. Dzieci uczyły się czytania, pisania i arytmetyki bez podręczników, a zajęcia prowadzone były w prywatnym mieszkaniu. Pierwszą kierowniczką tajnej szkoły została Lucyna Trzcińska. Po zmianie lokalizacji i przeniesieniu szkoły do mieszkania Franciszka Bogusa kierownikiem został pan Komorowski, nauczyciel z wykształcenia. O nielegalnym nauczaniu dowiedzieli się wówczas Niemcy. Dzięki informacji o planowanej rewizji, jaka dotarła do sołtysa, w nocy szkołę w pośpiechu zlikwidowano. Gdy następnego dnia wkroczyli do niej okupanci, nie zastali już śladów tajnej szkoły.

Po zakończeniu wojny w Pile zorganizowano 3-oddziałową szkołę, nie posiadała ona jednak stałej siedziby. Jej ówczesny dyrektor, Ignacy Rabenda, wyszedł z inicjatywą wybudowania jednej szkoły dla Piły i Zamłynia, do czego zachęcił mieszkańców obu wsi. Budynek oddano do użytku w 1924 roku. Szkoła 6-klasowa działała tutaj do czasu wybuchu II wojny światowej. Zreorganizowano ją po zakończeniu wojny, jednak w szkole brakowało podręczników i sprzętu szkolnego. Warunki pracy pogorszyły się również ze względu na brak pomieszczeń przy wzrastającej liczbie uczniów – w roku 1950 szkoła liczyła 8 oddziałów. W 1957 roku grożący zawaleniem budynek szkolny został rozebrany. Dzieci zaczęły uczęszczać do szkół w Truskolasach i Kulejach. Rok później odzyskano obwód szkolny w Pile-Zamłyniu, równocześnie rozpoczynając prace nad budową nowych pomieszczeń. Dzieci tymczasowo uczyły się w 5-klasowej szkole, którą zlokalizowano w prywatnym mieszkaniu. 30 października 1957 roku w fundamenty nowej siedziby wmurowano kamień węgielny, a budowę zakończono 26 lipca 1959 roku. Szkoła otrzymała imię Juliusza Słowackiego. W wyniku zmniejszającej się liczby dzieci stopniowo redukowano liczbę oddziałów, a podczas reformy oświaty w 2000 roku szkołę całkowicie zlikwidowano.

Od 1972 roku w miejscowości funkcjonuje przedszkole. Początkowo jego siedzibą był drewniany budynek, wyposażony w sprzęty i pomoce naukowe przewiezione ze zlikwidowanego przedszkola w Zakrzewiu. Obecnie oddział przedszkolny, będący filią truskolaskiej placówki, mieści się w dawnym budynku szkoły.

Od roku 1924 w Pile działa jednostka OSP, której założycielami byli Franciszek Wieczorek i Franciszek Parkitny. Po zakończeniu II wojny światowej, która przerwała działalność drużyny, OSP zreorganizowało się w 1945 roku, jednakże praca na terenie zniszczonej w 70% wsi była niezwykle trudna, a do dyspozycji strażaków była jedynie prowizoryczna szopa. Od 1954 roku kupowano materiały budowlane, a w maju 1964 roku rozpoczęły się prace przy budowie remizy. Oddano ją do użytku po kilku latach, pełni swoją funkcję do dziś.

• Akta komissyi województwa kaliskiego w przedmiocie szkoły we wsi Truskolasach 1827-1862, APŁ, ŁDSzk sygn. 1353
• Gmina Wręczyca Wielka, Wręczyca Wielka 2007, GOK
• Tabele i raporta szkół elementarnych w dekanacie częstochowskim 1817-1832, CzAD, sygn. II 257