Persée (Q154)

Jednostka bliźniacza „Persée” – „Ajax”
Klasa	okręt podwodny
Typ	Redoutable
Projekt	M6
Historia
Stocznia	Chantiers Navals Français, Caen
Położenie stępki	1928
Wodowanie	23 maja 1931
Marine nationale
Wejście do służby	czerwiec 1934
Zatopiony	23 września 1940
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność • na powierzchni • w zanurzeniu	1570 ton 2084 t
Długość	92,3 m
Szerokość	8,2 m
Zanurzenie	4,7 m
Zanurzenie testowe	80 m
Rodzaj kadłuba	dwukadłubowy
Napęd
2 silniki wysokoprężne o łącznej mocy 6000 KM 2 silniki elektryczne o łącznej mocy 2000 KM 2 śruby
Prędkość • na powierzchni • w zanurzeniu	17 węzłów 10 w.
Zasięg	powierzchnia: 10 000 Mm przy 10 w. zanurzenie: 100 Mm przy 5 w.
Uzbrojenie
1 działo kal. 100 mm, 2 wkm kal. 13,2 mm, 13 torped
Wyrzutnie torpedowe	7 × 550 mm 2 × 550/400 mm
Załoga	61
Multimedia w Wikimedia Commons

Persée (Q154) – francuski oceaniczny okręt podwodny z okresu międzywojennego i II wojny światowej, jedna z 31 jednostek typu Redoutable. Okręt został zwodowany 23 maja 1931 roku w stoczni Chantiers Navals Français w Caen, a do służby w Marine nationale wszedł w czerwcu 1934 roku. Jednostka pełniła służbę na Atlantyku, a od zawarcia zawieszenia broni między Francją a Niemcami znajdowała się pod kontrolą rządu Vichy. 23 września 1940 roku „Persée” został zatopiony nieopodal Dakaru przez Brytyjczyków podczas operacji Menace.

„Persée” zamówiony został na podstawie programu rozbudowy floty francuskiej z 1927 roku^[1][2]. Projekt (o sygnaturze M6^[3] ) był ulepszeniem pierwszych powojennych francuskich oceanicznych okrętów podwodnych – typu Requin^[1]. Poprawie uległa krytykowana w poprzednim typie zbyt mała prędkość osiągana na powierzchni oraz manewrowość^[1][4]. Posiadał duży zasięg i silne uzbrojenie; wadą była ciasnota wnętrza, która powodowała trudności w dostępie do zapasów prowiantu i amunicji^[4]. Konstruktorem okrętu był inż. Jean-Jacques Roquebert(inne języki)^[4].

„Persée” zbudowany został w stoczni Chantiers Navals Français w Caen^[5][2]. Stępkę okrętu położono w 1928 roku^[2], został zwodowany 23 maja 1931 roku^[5][6], a do służby w Marine nationale przyjęto go w czerwcu 1934 roku^[3] [2]. Jednostka otrzymała numer burtowy Q154^[3] .

„Persée” był dużym, oceanicznym okrętem podwodnym o konstrukcji dwukadłubowej^[1][4]. Długość całkowita wynosiła 92,3 metra (92 metry między pionami), szerokość 8,2 metra i zanurzenie 4,7 metra^[5][7]. Wyporność standardowa w położeniu nawodnym wynosiła 1384 tony (normalna 1570 ton), a w zanurzeniu 2084 tony^[5][6][a]. Okręt napędzany był na powierzchni przez dwa silniki wysokoprężne Schneider o łącznej mocy 6000 KM^[5][8][b]. Napęd podwodny zapewniały dwa silniki elektryczne o łącznej mocy 2000 KM^[4][5][c]. Dwuśrubowy układ napędowy pozwalał osiągnąć prędkość 17 węzłów na powierzchni i 10 węzłów w zanurzeniu^[5][9][d]. Zasięg wynosił 10 000 Mm przy prędkości 10 węzłów w położeniu nawodnym (lub 4000 Mm przy prędkości 17 węzłów) oraz 100 Mm przy prędkości 5 węzłów pod wodą^[1][2]. Zbiorniki paliwa mieściły 95 ton oleju napędowego^[3] [5]. Dopuszczalna głębokość zanurzenia wynosiła 80 metrów, a czas zanurzenia 45-50 sekund^[1][4]. Autonomiczność okrętu wynosiła 30 dób^[3] [10].

Okręt wyposażony był w siedem wyrzutni torped kalibru 550 mm: cztery na dziobie i jeden potrójny zewnętrzny aparat torpedowy. Prócz tego za kioskiem znajdował się jeden podwójny dwukalibrowy (550 lub 400 mm) aparat torpedowy^[3] [4]. Na pokładzie było miejsce na 13 torped, w tym 11 kalibru 550 mm i dwie kalibru 400 mm^[3] [4]. Uzbrojenie artyleryjskie stanowiło działo pokładowe kalibru 100 mm M1925 L/45 oraz zdwojone stanowisko wielkokalibrowych karabinów maszynowych Hotchkiss kalibru 13,2 mm L/76^[3] [4].

Załoga okrętu składała się z 4 oficerów oraz 57 podoficerów i marynarzy^[5][2][e].

W momencie wybuchu II wojny światowej okręt pełnił służbę na Atlantyku, będąc jednostką flagową 6. dywizjonu 4. eskadry okrętów podwodnych w Breście^[11] . Dowódcą jednostki był w tym okresie kmdr ppor. M.J.B. Lapierre^[11] . Od 14 września do 12 października 1939 roku „Persée” (wraz z bliźniaczymi jednostkami „Poncelet”, „Agosta” i „Ouessant”) patrolowały obszar wokół Azorów w poszukiwaniu niemieckich łamaczy blokady^[12] . Po patrolu okręt zawinął do Cherbourga, gdzie trafił do stoczni na remont trwający do połowy czerwca 1940 roku^[12] . W czerwcu 1940 roku okręt znajdował się w Breście, gdzie był remontowany, a jego dowódcą był nadal kmdr ppor. M.J.B. Lapierre^[13] . 18 czerwca, wobec zbliżania się wojsk niemieckich do portu w Breście, „Persée” ewakuował się do Casablanki (razem z okrętami podwodnymi „Casabianca”, „Sfax”, „Poncelet”, „Ajax”, „Circé”, „Thétis”, „Calypso”, „Méduse”, „La Sibylle”, „Amazone”, „Antiope”, „Orphée” i „Amphitrite”)^[14] . Po zawarciu zawieszenia broni między Francją a Niemcami okręt znalazł się pod kontrolą rządu Vichy.

W momencie rozpoczęcia operacji Menace „Persée” przebywał w Dakarze i wziął udział w obronie portu przed atakiem aliantów^[15] . 23 września 1940 roku o godzinie 11:30 „Persée” w położeniu nawodnym wykonał atak torpedowy na brytyjski krążownik lekki HMS „Dragon”, jednak okręt ten uniknął torped i otworzył ogień artyleryjski w kierunku zanurzającego się przeciwnika^[15] [16]. Obrzucony bombami głębinowymi przez towarzyszące krążownikowi niszczyciele HMS „Inglefield”(inne języki) i HMS „Foresight”(inne języki) ciężko uszkodzony okręt zdołał się wynurzyć i po opuszczeniu go przez załogę zatonął około godziny 11:50^{[15] [16][f]}.

• Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara, California: ABC-CLIO, 2007. ISBN 1-85367-623-3. (ang.).
• Robert Gardiner, Roger Chesneau: Conway’s All the World’s Fighting Ships 1922–1946. London: Conway Maritime Press, 1980. ISBN 0-85177-146-7. (ang.).
• Ivan Gogin: REDOUTABLE submarines (1931-1939). Navypedia. [dostęp 2018-02-25]. (ang.).
• Don Kindell: FRENCH, POLISH, GERMAN NAVIES, also US SHIPS IN EUROPE, SEPTEMBER 1939. Naval History Homepage. [dostęp 2018-02-25]. (ang.).
• Don Kindell: NAVAL EVENTS, SEPTEMBER 1939 (Part 1 of 2) Friday 1st - Thursday 14th. Naval History Homepage. [dostęp 2018-02-25]. (ang.).
• Don Kindell: FRENCH NAVY SHIPS, JUNE 1940. Naval History Homepage. [dostęp 2018-02-25]. (ang.).
• Don Kindell: NAVAL EVENTS, JUNE 1940 (Part 3 of 4) Saturday 15th - Friday 21st. Naval History Homepage. [dostęp 2018-02-25]. (ang.).
• Don Kindell: NAVAL EVENTS, SEPTEMBER 1940 (Part 2 of 2) Sunday 15th – Monday 30th. Naval History Homepage. [dostęp 2018-02-25]. (ang.).
• Jean Labayle-Couhat: French warships of World War II. London: Ian Allan Ltd., 1971. ISBN 0-7110-0153-7. (ang.).
• Jerzy Lipiński: Druga wojna światowa na morzu. Warszawa: Wydawnictwo Lampart, 1999. ISBN 83-902554-7-2.
• Francis E. McMurtrie (red.): Jane’s Fighting Ships 1940. London: Sampson Low, Marston & Co., 1941. (ang.).
• Oscar Parkes (red.): Jane’s Fighting Ships 1934. London: Sampson Low, Marston & Co., 1934. (ang.).
• Andrzej Perepeczko: Od Napoleona do de Gaulle’a. Flota francuska w latach 1789-1942. Oświęcim: Napoleon V, 2014. ISBN 978-83-7889-372-1.