Ten artykuł dotyczy budynku. Zobacz też: inne strony o tym tytule.

Pentagon

Pentagon (2008)
Państwo	Stany Zjednoczone
Miejscowość	hrabstwo Arlington
Architekt	George Bergstrom
Kondygnacje	5
Rozpoczęcie budowy	1941
Ukończenie budowy	1943
Zniszczono	11 września 2001
Odbudowano	2001/2002
Położenie na mapie Wirginii Pentagon
Położenie na mapie Stanów Zjednoczonych Pentagon
38°52′15″N 77°03′21″W/38,870833 -77,055833
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Pentagon (z ang. „pięciokąt”) – siedziba Departamentu Obrony Stanów Zjednoczonych, stąd też „Pentagonem” jest często określany sam Departament Obrony.

Zbudowany w pierwszych latach II wojny światowej, budynek otwarto 15 stycznia 1943. Jest to największy pod względem kubatury i liczby pomieszczeń budynek biurowy na świecie, niebędący wieżowcem. Stoi w Arlington w stanie Wirginia. Po drugiej stronie rzeki Potomak znajduje się główna dzielnica rządowa Waszyngtonu. W budynku pracuje 23 tysiące pracowników wojskowych i cywilnych oraz 3 tysiące personelu pomocniczego. Budynek ma 5 pięter, a każde piętro ma pięć korytarzy okrążających cały budynek. Pomimo że wszystkie korytarze mają razem 28 km długości, przejście między dwoma punktami w budynku zajmuje najwyżej 7 minut.

Centralny dziedziniec budynku liczący 5 akrów (20 000 m²) jest największym w siłach zbrojnych USA otwartym terenem, gdzie obowiązuje zakaz salutowania i noszenia na głowie czapek wojskowych. Normalnie w Siłach Zbrojnych USA istnieje obowiązek noszenia czapek i salutowania na terenach otwartych. Dziedziniec ten jest też często nazywany ground 0, która to nazwa pochodzi z czasów zimnej wojny, gdyż był to najbardziej oczywisty cel ataku radzieckiej rakiety balistycznej z głowicą atomową. Na samym środku dziedzińca znajdowała się kawiarnia i bar przekąskowy o nazwie Ground Zero Cafe, zastąpiona w 2008 roku przez The Center Courtyard Cafe.

Na południe od Pentagonu znajdują się Pentagon City i Crystal City, dwie luksusowe dzielnice mieszkaniowo-handlowe. Arlington National Cemetery znajduje się na północ od budynku. Przy jednym z wejść do budynku znajduje się stacja „Pentagon” metra waszyngtońskiego, łączącego jego niebieską i żółtą linię.

Przed budową Pentagonu Departament Wojny Stanów Zjednoczonych (obecnie Departament Obrony) znajdował się w kilkunastu „tymczasowych” budynkach wybudowanych w czasie I wojny światowej znajdujących się na terenie obecnego parku National Mall w Waszyngtonie. Budowa Pentagonu rozpoczęła się 11 września 1941, trwała 16 miesięcy i kosztowała 83 miliony ówczesnych USD (około 1,2 mld^[1] dolarów - według wskaźnika cen towarów i usług konsumpcyjnych w roku 2016).

Budowa konstrukcji była nadzorowana przez przyszłego szefa Projektu Manhattan, Leslie Grovesa. Użyto do niej 620 000 ton piasku i gruzu, który został wydobyty z dna rzeki Potomac, oraz 330 000 m³ betonu. Do budowy użyto minimalnej ilości stali, głównie ze względu na wojenne oszczędności tego materiału.

Jego nietypowy kształt wynika głównie z układu drogowego w miejscu jego budowy. Arlington Ridge Road i dojazd do Arlington Memorial Bridge przecinają się pod kątem 108°, który jest akurat kątem boków regularnego pięciokąta^[2]. Lokalizacja i niska konstrukcja budynku została wybrana przez prezydenta Franklina D. Roosevelta, który chciał uniknąć zakłócenia przez nowy budynek panoramy z dzielnicy rządowej Waszyngtonu w kierunku malowniczych okolic Cmentarza Arlington^[3].

W latach 60. XX w. budynek Pentagonu był częstym miejscem protestów pokojowych w związku z udziałem Stanów Zjednoczonych w wojnie wietnamskiej. Najbardziej znany tego rodzaju protest miał miejsce 21 października 1967 i przeszedł do historii jako Marsz na Pentagon. Był on zorganizowany przez Youth International Party („Yippies”), która zebrała pod budynkiem 35 tys. osób. Do obrony budynku użyto ok. 2500 żołnierzy Military Police Corps.

Protestujący zbudowali pod Pentagonem rodzaj tymczasowej wioski, którą ogłosili strefą zdemilitaryzowaną i w której odbywały się koncerty muzyczne, publiczne dyskusje polityczne, wykłady liderów ruchu itp. akcje, typowe dla ruchu hippisowskiego. Liderem protestu był Abbie Hoffman, który zasłynął z próby dokonania „egzorcyzmowania złego ducha Pentagonu” poprzez medytację mającą doprowadzić do lewitowania nad budynkiem.

Od 1998 Pentagon przechodził gruntowną renowację. Program renowacji zakładał jej zakończenie w 2010 i jest prowadzony stopniowo bez wyłączania całego budynku z użytku. W jego ramach sektor po sektorze budynku jest poddawany całkowitej przebudowie od wewnątrz, tak aby spełniał on współczesne standardy nowoczesnych budowli biurowych i zapewniał odpowiedni poziom bezpieczeństwa i wygody dla pracujących tu ludzi.

 Osobne artykuły: Zamachy z 11 września 2001 roku i Katastrofa lotu American Airlines 77.

Dokładnie w 60 lat od rozpoczęcia budowy Pentagonu, 11 września 2001 budynek został zaatakowany. Opanowany przez porywaczy odrzutowiec pasażerski Boeing 757 linii American Airlines, lot nr 77, uderzył w jedno ze skrzydeł budynku, powodując jego zawalenie się i śmierć 125 osób wewnątrz budynku i 64 w samolocie. W trakcie konferencji prasowej^[4], która miała miejsce kilka dni po incydencie przedstawiono zapis wideo dokonany kilka minut po ataku przez sierżanta sztabowego Roberta Stenberga.

Przed 11 września 2001 stacja metra pod Pentagonem była bezpośrednio połączona schodami ruchomymi z głównym holem budynku. Po ataku schody te zostały zablokowane, a następnie w ramach renowacji zlikwidowano je całkowicie.

W 1976 w ramach programu American Bicentennial zaczęto oprowadzać po Pentagonie wycieczki z przewodnikiem. Były one dostępne dla każdego chętnego^[5]. Wycieczki te zostały wstrzymane po 11 września 2001 i przez długi czas były organizowane jedynie dla wybranych grup osób, takich jak weterani wojenni, po uprzednim uzgodnieniu tego z wyznaczonym urzędnikiem Pentagonu.

Budynek może zwiedzać każdy, także turyści nieposiadający obywatelstwa amerykańskiego. Jedynym krokiem przygotowawczym jest zapisanie się online na stronie Pentagonu na przynajmniej 5 dni przed planowaną wizytą.

Mimo że formalnie budynek znajduje się na terenie stanu Wirginia, ma on adres i kod pocztowy taki, jak gdyby był na terenie Waszyngtonu. Ma on 6 unikatowych kodów pocztowych dla każdego z departamentów, armii, marynarki, sił powietrznych, Korpusu Piechoty Morskiej, Połączonych Sztabów (Joint Staff) i Sekretariatu Obrony.

• Strona oficjalna (ang.)
• Symulacja 3-D przedstawiająca wydarzenia z 11 września 2001. prisonplanet.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-10-08)]. (ang.)

• p
• d

Zamachy z 11 września 2001 roku

Miejsca zamachów	World Trade Center Wieża Północna Wieża Południowa Pentagon Shanksville
Pomysłodawcy	Chalid Szajch Muhammad Usama ibn Ladin Mohammed Atef(inne języki)
Wykorzystane w zamachach samoloty	American Airlines lot 11 United Airlines lot 175 American Airlines lot 77 United Airlines lot 93
Wykonawcy	Porywacze lotu 11 Muhammad Ata Abdulaziz al-Omari Satam al-Suqami Waleed al-Shehri Wail al-Shehri Porywacze lotu 175 Marwan al-Shehhi Fayez Banihammad Mohand al-Shehri Hamza al-Ghamdi Ahmed al-Ghamdi Porywacze lotu 77 Hani Handżur Khalid al-Mihdhar Majed Moqed Nawaf al-Hazmi Salem al-Hazmi Porywacze lotu 93 Zijad Dżarrah Ahmed al-Nami Saeed al-Ghamdi Ahmed al-Haznawi
Powiązane	Teorie spiskowe o zamachach z 11 września 2001 Lista funkcjonariuszy służb ratowniczych zabitych w zamachach z 11 września 2001 roku Komitet Antyterrorystyczny Wojna z terroryzmem Zabójstwo Henryka Siwiaka The Falling Man Tourist Guy Nawiązania w muzyce do zamachów z 11 września 2001 roku

• Przebieg zamachów z 11 września 2001