Parafia Ewangelicko-Reformowana w Łodzi
 Budynek kościoła (maj 2018) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Siedziba | |
| Adres |
ul. Radwańska 37 |
| Data powołania | |
| Wyznanie | |
| Kościół | |
| Proboszcz |
ks. Semko Koroza |
Położenie na mapie Łodzi  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa łódzkiego  | |
 51°45′07,44″N 19°26′56,16″E/51,752067 19,448933
| |
| Strona internetowa | |
Parafia Ewangelicko-Reformowana w Łodzi – zbór ewangelicko-reformowany działający w Łodzi.
Proboszczem parafii jest pastor Semko Koroza.
Historia
Pierwsi ewangelicy reformowani w okolicy Łodzi osiedli się w miejscowości Nowosolna, gdzie w 1849 roku powołano filiał parafii warszawskiej liczący około 53 osoby.[2]
W samej notowani są już w 1828 - było ich wtedy 4 rodziny liczące 10 osób.[3] Ich liczba powoli rosła: w 1847 roku było już 27 osób, w 1903 roku już 600 osób tego wyznania.[4]
Parafia powstała w 1888 roku, skupiając mieszkańców Łodzi i okolic, będących pochodzenia polskiego, francuskiego, czeskiego (największa grupa) oraz niemieckiego (z Nowosolnej). W 1903 roku parafia pozyskała stałego duchownego, dzięki czemu nabożeństwa (po polsku i niemiecku) zaczęły odbywać się regularnie – czeska część zboru założyła swój własny, niezależny i do łódzkiej parafii należały 324 osoby.[4]
Pierwsze plany budowy kościoła pochodzą z 1912 roku i projekty przedstawili Kazimierz Meisling, Władysław Marconi (sam ewangelik-reformowany) oraz Ignacy Stebelski. I wojna światowa, a potem kryzys gospodarczy uniemożliwiły wybudowanie własnego kościoła. W 1922 roku zamieszkał na stałe w Łodzi pierwszy pastor, Ludwik Zaunar i pod jego energicznym przywództwem przystąpiono do planów budowy kościoła, według zupełnie nowego planu architektonicznego.[3]
Kościół
Świątynia została wzniesiona w latach 1928–1932, według projektu K. Janiszewskiego sporządzonego w 1924 roku[5]. Jego architektura jest wzorowana na kościele ewangelicko-reformowanym w Wilnie (z 1830 roku) i Raśnie na Białorusi (z ok. 1835 roku). Fundusze na kościół pochodziły ze zbiórek wśród parafian (nie tylko łódzkiego zboru), ale także z darowizn łódzkiego magistratu i różnych firm, m.in. Elektrowni Łódzkiej i Pabianickich Zakładów Chemicznych. Plac pod budowę podarowała współwyznawczyni Jadwiga z Knollów Egueniuszowa Geyrowa[6].
Budynek zwraca uwagę klasycznym portykiem z sześcioma kolumnami. W latach 80. XX wieku przeprowadzono remont budynku kościelnego oraz jego otoczenia. Położono m.in. marmurową posadzkę i zainstalowano organy.
Duchowni parafii w Łodzi
- 1888–1903 Fryderyk Jelen, administrator z Warszawy
- 1903–1905 Władysław Semadeni, administrator z Żychlina
- 1905–1910 Stefan Skierski, administrator z Warszawy
- 1910–1918 Tomasz Tosio, administrator z Serejów (Litwa)
- 1918–1922 Stefan Skierski, administrator z Warszawy
- 1922–1936 Ludwik Zaunar, pierwszy pastor na miejscu
- 1936–1941 Jerzy Jelen, wywieziony do Dachau
- 1941–1945 kościół zamknięty
- 1945 Emil Jelinek, wyjechał do Czechosłowacji
- 1945–1949 Kazimierz Ostachiewicz, repatriant z Wilna
- 1949–1972 Jarosław Niewieczerzał
- 1972–1974 Zdzisław Tranda
- 1974–1989 Jerzy Stahl
- 1989–1991 Roman Lipiński
- 1991–1992 Marek Izdebski
- 1992–1995 Jerzy Stahl
- od 1992 Semko Koroza
- 2018-2022 Michał Koktysz, wikariusz
Z parafii w Łodzi wywodzi się także troje duchownych ewangelicko-reformowanych pracujących za granicą:
- Kazimierz Bem (w Zjednoczonym Kościele Chrystusa w USA)[7]
- Jarosław Kubacki (w Kościele Mennonickim w Królestwie Niderlandów)[8][9]
- Julia Meason (w Kościele Szkocji w Wielkiej Brytanii)[10]
Znani parafianie
- Eugeniusz Bodo – aktor
- Benedykt Bornstein – filozof
- Witold Brodziński – prawnik
- Wiesław Gerlicz – poseł na Sejm II RP
- Jadwiga z Knollów Geyerowa (1862-1940) – żona fabrykanta, patronka budowy kościoła[2]
- Adam Łysakowski – bibliotekarz
- Tomasz Piątek – pisarz i dziennikarz
- Witold Pogorzelski – matematyk
- Adam Próchnik – działacz społeczny
- Samuel Skierski – alpinista, rysownik, malarz
- Adolf Tochtermann – lekarz internista
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Jolanta Sobczyńska: Łódzcy ewangelicy reformowani świętują rocznicę. dzienniklodzki.pl, 2012-10-07. [dostęp 2012-10-07].
- ↑ a b Kazimierz Bem, Słownik biograficzny duchownych ewangelicko-reformowanych. Pastorzy i diakonisy Jednoty Małopolskiej i Jednoty Warszawskiej 1815-1939, Warszawa 2015, ISBN 978-83-7507-187-0, OCLC 933503655.
- ↑ a b K. Woźniak, Miastotwórcza rola łódzkich ewangelików w l.1820-1939 [w]: Przeszłość Przyszłości. Z dziejów luteranizmu w Łodzi i regionie, Łódź 1998, s. 88.
- ↑ a b K. Stefański, Architektura Sakralna Łodzi w okresie przemysłowego rozwoju miasta 1821-1914, Łódź 1995, s. 113-117.
- ↑ Marek Budziarek, Łódzki Bedeker Wyznaniowy, Muzeum Historii Miasta Łodzi, Łódź 1998, ISBN 83-87434-05-1
- ↑ Ryszard Bonisławski, Joanna Podolska: Spacerownik, Polesie i Karolew. Łódź: Gazeta Wyborcza, 21 czerwca 2007, s. 2.
- ↑ Wyborcza.pl [online], pl/magazyn/7,124059,24036520,kazimierz-bem-pastor-kalwinski-w-polsce-sa-trzy-plcie.html?disableRedirects=true [dostęp 2024-04-24].
- ↑ Audycje [online], Unitarianie Uniwersaliści PL, 27 kwietnia 2020 [dostęp 2022-05-21] (pol.).
- ↑ Voorganger [online], Verenigde Doopsgezinde Gemeente IJmond [dostęp 2022-05-21] (ang.).
- ↑ http://www.shapinsaykirk.info/meet-the-minister/
Bibliografia
- Marek Budziarek: Świątynie Łodzi. Łódź: Piątek Trzynastego, 2005, s. 65-66. ISBN 83-7415-078-5.