Orisza (w języku joruba òrìṣà) – siły natury wyznawane w tradycji Joruby^[1], bezpośrednia manifestacja najwyższego boga, nazywanego Olóòrun (Olódumàrè)^[2]. Orisza miały powstać z ciała Obatali^[3].

Wyznawanie oriszów wywodzi się z wierzeń afrykańskiego ludu Joruba. W okresie handlu niewolnikami kult ten rozprzestrzenił się również na znaczne obszary Ameryki Łacińskiej. Oriszaizm jest bardzo żywy zwłaszcza na Kubie (jako santeria) oraz w Brazylii, w ramach nurtów candomblé i batuque. Występuje także w mniejszym stopniu w innych krajach Ameryki. Wyznawanie oriszów nie wyklucza uczestnictwa w obrzędach innych religii, dlatego też wielu wyznawców uważa się także za katolików, utożsamiając orisza z niektórymi świętymi.

• Olodumare – najwyższy Bóg
• Olóòrun – manifestacja Olodumare
• Olóòfin – manifestacja Olodumare
• Òrunmílà – orisza zarządzający wyrocznią Ifá
• Ifá – utożsamiany z Duchem Świętym
• Eszu (Elégbá) – pierwszy stworzony òrìsà, orisza dróg i ruchu
• Ògún – orisza wojny, metalu, narzędzi pracy
• Òṣóòsì – orisza polowania i obfitości
• Òṣun – orisza miłości i małżeństwa
• Òṣáàlà – najstarszy z òrìsà, symbolizuje mądrość i zdrowie
• Sàngó – orisza burzy i sprawiedliwości
• Yèmọja – orisza rzeki Yèmọja w Nigerii i morza (w Nowym Świecie)
• Oya – orisza wiatru i zmarłych
• Aganjú – orisza wulkanów
• Odùdúwà – orisza śmierci
• Òlóòkun – orisza morza
• Obà(o)'lú'àiyé – orisza chorób
• Òriṣa Oko – orisza ziemi
• Erinlè – orisza medycyny i wróżbiarstwa
• Yéwà – orisza czystości niewieściej
• Òbbà – orisza wierności małżeńskiej
• Òsányìn – orisza roślin i przyrody
• Ìbejì – para bliźniąt – orisze szczęścia i pomyślności

• Ifá
• Loa (voodoo)

• St. Piłaszewicz. Religie Afryki.Wydawnictwa UW : Warszawa 2000. ISBN 83-235-0073-8
• Wódz Fama, Fundamentals of the Yoruba Religion (Orisá Worship)
• James T. Houk, Spirits, Blood, and Drums: The Orisha Religion of Trinidad (Temple University Press, 1995.
• Baba Ifa Karade, The Handbook of Yoruba Religious Concepts.
• Raúl Cañizares|, Cuban Santeria