Otwarty rząd (ang. Open Government) – koncepcja zmian funkcjonowania instytucji publicznych, których celem jest zwiększanie dostępu do informacji publicznej i innych zasobów informacyjnych będących w posiadaniu instytucji publicznych, jak również działania na rzecz zwiększenia poziomu transparentności administracji publicznej. Rozwój koncepcji otwartego rządu jest ściśle związany z postępem technologicznym, dostępnością cyfrowych narzędzi ułatwiających komunikację oraz usieciowieniem funkcjonowania jednostek i instytucji.

Historyczne korzenie otwartego rządu tkwią w oświeceniowej debacie o kształcie powstającego wtedy demokratycznego społeczeństwa. Główne wartości, do których odwołuje się koncepcja otwartego rządu to:

• Przejrzystość i związana z tym wiarygodność działań państwa,
• Zaangażowanie obywateli poprzez uczestnictwo w procesach podejmowania decyzji oraz inne formy obywatelskiej współpracy w działaniach instytucji państwowych,
• Szeroko rozumiana otwartość instytucji publicznych, która jest warunkiem realizacji powyższych wartości.

W Unii Europejskiej elementy filozofii otwartego rządu pojawiły się w Deklaracji z Visby z 2009 roku oraz sformułowanej na jej podstawie Cyfrowej Agendzie dla Europy. Rozwiązania otwartego rządu są adaptowane przede wszystkim przez władze szczebla lokalnego, m.in. w Nowym Jorku, Londynie, czy Hongkongu^[1]. Największe projekty otwartego rządu na szczeblu krajowym są obecnie realizowane przez administrację amerykańską i brytyjską.

Amerykański projekt rządowy „data.gov” stawia sobie za cel „zwiększanie publicznego dostępu do danych wytworzonych przez władze wykonawcze rządu federalnego w formatach umożliwiających ich dalsze przetwarzanie.”^[2] W zamierzeniu strona projektu ma stać się repozytorium dla wszelkich informacji, które zbierają instytucje rządowe, a które nie mają charakteru personalnego lub poufnego^[3].

Brytyjski projekt rządowy „data.gov.uk” stawia sobie za zadanie udostępnienie niemal wszystkich danych niepersonalnych zbieranych na potrzeby administracji publicznej do swobodnego ponownego wykorzystania^[4]. Według informacji zawartych na stronie, „rząd uwalnia publiczne dane, aby pomóc ludziom zrozumieć jak działa rząd oraz w jaki sposób podejmowane są decyzje (…) wysoka dostępność danych oznacza, że ludziom łatwiej będzie decydować oraz sugerować w kwestiach działań podejmowanych przez instytucje publiczne.”^[5]

• E-government

• Mapa drogowa otwartego rządu w Polsce (tekst źródłowy)