Oman szorstki
| |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | |||
| Klasa | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
oman szorstki | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Pentanema hirtum (L.) D.Gut.Larr., Santos-Vicente, Anderb., E.Rico & M.M.Mart.Ort. Taxon 67: 159 (2018)[3] | |||
| Synonimy | |||
| |||
Oman szorstki (Pentanema hirtum) – gatunek rośliny z rodziny astrowatych. Tradycyjnie włączany do rodzaju oman Inula, jednak w 2018 zawężono ujęcie tego rodzaju i gatunek trafił do rodzaju Pentanema[4][3]. Występuje w Europie od Francji na wschód (bez południowych, zachodnich i północnych krańców kontynentu) oraz w zachodniej Azji po Kazachstan i zachodnią Syberię[3]. W Polsce występuje głównie na południu, nad dolną Odrą i dolną Wisłą i jest dość rzadki[5].
Morfologia
- Łodyga
- Wzniesiona, krucha o wysokości 15–45 cm. Cała jest owłosiona odstającymi, żółtymi włoskami. Zazwyczaj występuje tylko jedna łodyga i czasami jest czerwono nabiegła[6]. Pod ziemią roślina posiada grube kłącze.
- Liście
- Ulistnienie skrętoległe, gęste. Liście siedzące, obejmujące łodygę zwężoną nasadą. Są jajowate lub podługowate, stępione, skórzaste, połyskujące. Nerwacja siatkowata, blaszka liściowa ząbkowana. Obydwie strony liścia są szorstko owłosione[6].
- Kwiaty
- Zebrane w koszyczek. Na jednej łodydze zazwyczaj występuje tylko jeden koszyczek, rzadziej 2–3. Średnica koszyczka 2,5–5,5 cm. Listki okrywy lancetowate lub równowąskie, zewnętrzne mają szerokość 1,5–2 mm, tylko u nasady są skórkowate, poza tym szorstkie i orzęsione. Kwiaty żółte, brzeżne są języczkowe[6].
- Owoc
- Nagi.
Biologia i ekologia
Bylina, hemikryptofit. Kwitnie od maja do lipca. Rośnie w suchych murawach, na słonecznych wzgórzach i zaroślach[5]. Gatunek charakterystyczny dla związku (All.) Geranion sanguinei[7]. Liczba chromosomów 2n = 16[8].
Tworzy mieszańce z omanem wierzbolistnym (Inula salicina) i o. wąskolistnym (Inula ensifolia)[6].
Zagrożenia i ochrona
Gatunek umieszczony na polskiej czerwonej liście w kategorii EN (zagrożony)[9].
Przypisy
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-01-10] (ang.).
- ↑ a b c d Pentanema hirtum (L.) D.Gut.Larr., Santos-Vicente, Anderb., E.Rico & M.M.Mart.Ort., [w:] Plants of the World online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-12-13].
- ↑ David Gutiérrez-Larruscain, María Santos-Vicente, Arne A. Anderberg, Enrique Rico, María Montserrat Martínez-Ortega. Phylogeny of the Inula group (Asteraceae: Inuleae): Evidence from nuclear and plastid genomes and a recircumscription of Pentanema. „Taxon”. 67, 1, s. 149-164, 2018. DOI: 10.12705/671.9.
- ↑ a b Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
- ↑ a b c d Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
- ↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
- ↑ Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
- ↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.