Oddział Partyzancki BCh Ziemi Szanieckiej
 Henryk Grabala dowódca oddziału | |
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
1941 |
| Rozformowanie |
1945 |
| Dowódcy | |
| Pierwszy |
Henryk Grabala ps. „Oset” |
| Ostatni | |
| Działania zbrojne | |
| II wojna światowa rozbicie więzienia w Pińczowie bitwa pod Skorzowem | |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Rodzaj wojsk | |
| Podległość | |
Oddział Partyzancki BCh Ziemi Szanieckiej – oddział partyzancki Batalionów Chłopskich z okręgu kieleckiego z obwodu stopnickiego dowodzony przez Henryka Grabalę.
Historia oddziału
Oddział BCh ziemi szanieckiej powstał na terenie gminy Szaniec zgodnie z rozkazem dowództwa Batalionów Chłopskich, że w każdej wsi ma powstać oddział w sile drużyny lub plutonu, a na terenie gminy w sile kompanii[1]. Działał w powiatach pińczowskim i stopnickim. Był uzbrojony w broń pozostałą po kampanii wrześniowej 1939 r. oraz w broń zdobyczną. Pierwszą bronią w oddziale były 2 karabinki kawaleryjskie, które otrzymał Henryk Grabala od swojego ojca[2].
Trzon oddziału stanowiło około 40 żołnierzy i podoficerów mieszkających na terenie gminy Szaniec, którzy zdobyli doświadczenie bojowe w czasie kampanii wrześniowej. Wśród nich byli dowódca oddziału Henryk Grabala i dowódca plutonu Szczepan Koruba[3][4]. Pozostałymi członkami oddziału byli mieszkańcy gminy po przeszkoleniu wojskowym.
Działalność bojową oddział zakończył jesienią 1944 r., wcześniej uczestniczył w rozbiciu więzienia w Pińczowie oraz w bitwie pod Skorzowem, którą stoczył, walcząc wspólnie z oddziałem Armii Krajowej przeciw kolumnie niemieckiej[5].
Oddział uczestniczył także w przygotowaniach do ataku na Busko-Zdrój w celu wyzwolenia miasta. Wspólna akcja planowana była przez oddziały Armii Krajowej, Batalionów Chłopskich i armii radzieckiej. Koncentracja oddziałów partyzanckich miała miejsce w okolicach wsi Janina, a rozmowy z oficerami radzieckimi prowadził mjr Wacław Ćmakowski. Akcja miała być przeprowadzona w ramach operacji „Burza”[6].
Wysłany przez dowództwo patrol w celu rozpoznania terenu dowodzony przez Szczepana Korubę, po rozpoznaniu zorganizował zasadzkę na szosie z Buska do Chmielnika w okolicach wsi Skorzów. W czasie walki zginęło kilku Niemców w tym oficer[7]. Ponieważ Niemcy w nocy z 5 na 6 sierpnia 1944 wycofali się z Buska, partyzanci i żołnierze Armii Czerwonej opanowali miasto bez walki[8].
Wszelką działalność bojową Oddział Partyzancki BCh Ziemi Szanieckiej zakończył jesienią 1944. Zbliżający się front wschodni spowodował nasycenie wojskiem niemieckim powiatu stopnickiego i gminy Szaniec co uniemożliwiało działalność partyzancką. Szaniec stał się miejscem postoju sztabu XLVIII Korpusu Pancernego, a w okolicznych wsiach zakwaterował m.in. 68 Dywizjon Grenadierów Ludowych Pospolite Ruszenie[9].
Upamiętnienie
Działalność bojowa oddziału została upamiętniona pomnikiem w Wygodzie Kozińskiej, a partyzanci tablicą marmurową umieszczoną na ścianie kościoła w Szańcu, na której wyryto napis:[10]
ŻOŁNIERZOM BATALIONÓW CHŁOPSKICH ZIEMI SZANIECKIEJ WIERNYM BOGU I OJCZYŹNIE WALCZĄCYM O WOLNOŚĆ I NIEPODLEGŁOŚĆ POLSKI W LATACH 1940-1945 SPOŁECZEŃSTWO ZIEMI SZANIECKIEJ. SZANIEC MAJ 1998 R.
Pomnik w Wygodzie Kozińskiej, na którym umieszczono napis:[11]
Uczestnikom bohaterskich walk partyzanckich z hitlerowcami oraz partyzantom bestialsko pomordowanym przez okupanta w latach 1939-1944. Społeczeństwo Wygody Kozińskiej i okolic.
dotyczył także poległych partyzantów z oddziału partyzanckiego BCh ziemi szanieckiej, którymi byli: Szczepan Koruba, Bolesław Górka, Roman Janik, Mieczysław Kozioł i Stefan Wiśniewski[4] oraz zamordowany przez gestapo w Busku Stanisław Stępień z Szańca, zajmujący się m.in. kolportażem prasy podziemnej[4].
Przypisy
- ↑ Faliszewski 1965 ↓, s. 56.
- ↑ Faliszewski 1965 ↓, s. 48.
- ↑ Faliszewski 1965 ↓, s. 47,.
- ↑ a b c Marciniec 2001 ↓, s. 28,.
- ↑ Wojnakowski 1988 ↓, s. 221, 222, 223,.
- ↑ Borzobohaty 1988 ↓, s. 232,.
- ↑ Kalendarium 1983 ↓, s. 547,.
- ↑ Wojnakowski 1988 ↓, s. 223,.
- ↑ Borzobohaty 1988 ↓, s. 464, 466,.
- ↑ Szaniec, gm. Busko-Zdrój. Tablica pamiątkowa żołnierzy Batalionów Chłopskich w kościele parafialnym [online], Wrota Świętokrzyskie [zarchiwizowane z adresu 2020-03-01].
- ↑ Marciniec 2003 ↓, s. 56,.
Bibliografia
- Franciszek Faliszewski: Kartki z przeszłości ruchu ludowego w byłym powiecie stopnickim. Kielce: Wydawnictwo Łódzkie, 1965.
- Leszek Marciniec: Więzi i korzenie. Kielce Busko-Zdrój: 2001.
- Leopold Wojnakowski: Z dala od Wykusu. Warszawa: LSW, 1988.
- Janusz Gmitruk, Piotr Matusak, Jan Nowak: Kalendarium działalności bojowej Batalionów Chłopskich 1940-1945. Warszawa: LSW, 1983.
- Wojciech Borzobohaty: Jodła. Okręg radomsko-kielecki ZWZ-AK 1939-1939. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1988.
- Leszek Marciniec: Sołectwa gminy Busko-Zdrój. Kielce: PWH Ponidzie Press, 2003.