Obrubniki (gmina)
| gmina wiejska | |||
| 1861–1944 i 1944–1954[1] | |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Województwo |
1861–1915: gub. grodzieńska | ||
| Powiat |
1861–1915: białostocki | ||
| Data powstania |
1 stycznia 1861 | ||
| Data likwidacji |
28 września 1954 | ||
| Siedziba |
Krasne Folwarczne (Rosja) | ||
| Szczegółowy podział administracyjny (1952) | |||
| |||
Położenie na mapie Polski w latach 1951–1975  | |||
| 53°14′24,0000″N 23°01′12,0000″E/53,240000 23,020000 | |||
Obrubniki (ros. Обрубниковская волость) – dawna gmina wiejska istniejąca w latach 1861–1954 (z krótką przerwą w 1944 roku) na Białostocczyźnie. Pod okupacją rosyjską siedzibą gminy było Krasne Folwarczne[2], w II RP Obrubniki[3], zaś po wojnie Kozińce[4].
Imperium Rosyjskie (1861–1915)
Gmina zbiorowa Obrubniki z siedzibą w Krasnem Folwarcznem powstała w wyniku reformy struktur administracyjnych państwa rosyjskiego w 1861 roku. Była częścią powiatu białostockiego należącego (od 1843) do guberni grodzieńskiej. W 1890 roku gmina Obrubniki obejmowała 91 wsi i zamieszkiwało ją 6293 osób[2].
I wojna światowa (1915–1919)
Podczas I wojny światowej (1915–1919) gmina wraz z powiatem białostockim należała do okupowanego przez Niemcy Ober-Ostu (w latach 1915–1916 w okręgu Białystok, a 1916–1918 w okręgu Białystok-Grodno) oraz do Królestwa Litwy (1918). W sierpniu 1919 przeszła pod administrację polską[5]. Część gminy Obrubniki (m.in. jej siedziba Krasne Folwarczne) weszła w skład nowo utworzonej gminy Kalinówka.
II Rzeczpospolita (1919–1939)
Po odrodzeniu państwa polskiego gmina należała do powiatu białostockiego w woj. białostockim[3].
Według Powszechnego Spisu Ludności z 1921 roku kolonię zamieszkiwało 6188 osób, wśród których 6032 było wyznania rzymskokatolickiego, 146 prawosławnego, 1 ewangelickiego, 4 greckokatolickiego i 5 mojżeszowego. Jednocześnie 6146 mieszkańców zadeklarowało polską przynależność narodową, 34 białoruską i 8 rosyjską. Na terenie gminy było 970 budynków mieszkalnych[6].
16 października 1933 gminę Obrubniki podzielono na 21 gromad: Borsukówka, Chraboły, Dobrzyniewo Duże, Dobrzyniewo Kościelne, Gniła, Jaworówka, Katrynka, Kobuzie, Kopisk, Kozińce, Krynice, Krzywe, Kulikówka, Letniki, Nowo-Aleksandrowo, Nowiny Kasjerskie, Nowiny-Zdroje, Nowosiołki, Obrubniki, Ogrodniki, Podleńce, Pogorzałki, Ponikła, Rybaki, Rybniki i Szaciły[7].
II wojna światowa (1939–1944)
Podczas II wojny światowej gmina znajdowała się przejściowo poza administracją polską. Przejściowo, na początku 1944 roku, gminę Obrubniki zniesiono, tworząc z niej gminę Dobrzyniewo, którą jednak zniesiono w sierpniu 1944, przywracając gminę Obrubniki[8].
PRL (1944–1954)
Po wojnie gmina należała do powieatu białostockiego w woj. białostockim[9].
1 czerwca 1951 utworzono nową gromadę Bogdan z części gromady Letniki, a zniesiono gromadę Krzywe, włączając ją do gromady Dobrzyniewo Kościelne[10].
W dniu 1 lipca 1952 roku gmina była podzielona na 26 gromad: Bogdan, Borsukówka, Chraboły, Dobrzyniewo Duże, Dobrzyniewo Kościelne, Gniła, Jaworówka, Katrynka, Kobuzie, Kopisk, Kozińce, Krynice, Kulikówka, Letniki, Nowo-Aleksandrowo, Nowiny Kasjerskie, Nowiny-Zdroje, Nowosiołki, Obrubniki, Ogrodniki, Podleńce, Pogorzałki, Ponikła, Rybaki, Rybniki i Szaciły[11].
1 kwietnia 1954 roku część obszaru gminy Obrubniki (gromady Nowiny Kasjerskie i Nowiny Zdroje) przyłączono do gminy Kalinówka[12].
Gmina została zniesiona 29 września 1954 roku wraz z reformą wprowadzającą gromady w miejsce gmin[13].
Jednostki nie przywrócono 1 stycznia 1973 roku po reaktywowaniu gmin[14].
Przypisy
- ↑ Od 1919 jednostka administracyjna nowo utworzonego polskiego woj. białostockiego; przed 1919 i w czasie II wojny światowej przejściowo poza administracją polską.
- ↑ a b Volosts and communes of 1890. - St. Petersburg: Central Statistical Committee of the Ministry of Internal Affairs, 1892. - (Statistics of the Russian Empire).
- ↑ a b Główny Urząd Statystyczny w Warszawie: Województwa centralne i wschodnie Rzeczypospolitej Polskiej – podział na gminy według stanu z dnia 1.IV 1933 roku, Książnica-Atlas, Lwów 1933
- ↑ Informator adresowy miast i gmin wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa: Instytut Wydawniczy Kolumna, 1948.
- ↑ Dz.U. z 1919 r. nr 65, poz. 395
- ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych., t. T. 5, województwo białostockie, 1924, s. 16.
- ↑ Białostocki Dziennik Wojewódzki. 1933, nr 11, poz. 49
- ↑ Jemielity W. (1993). Podziały administracyjne powiatów białostockiego i monieckiego w latach 1919-1990. "Studia Teologiczne", 11, 1993, s. 307-339.
- ↑ Podział administracyjny Rzeczypospolitej Polskiej: Praca zespołowa pod redakcją prof. Stanisława Srokowskiego. Warszawa: Biblioteka Samorządowca Nr 77, 1948.
- ↑ Białostocki Dziennik Wojewódzki. 1951, nr 6, poz. 43
- ↑ Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa
- ↑ Dz.U. z 1954 r. nr 6, poz. 15
- ↑ Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191
- ↑ Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312