Nornikowiec
| Neodon | |||
| Horsfield, 1851[1][2] | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Infrarząd | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj |
nornikowiec | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Rodzaje | |||
| |||
Nornikowiec[6], darnik[6] (Neodon) – rodzaj ssaków z podrodziny karczowników (Arvicolinae) w obrębie rodziny chomikowatych (Cricetidae).
Rozmieszczenie geograficzne
Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Azji[7][8][9].
Morfologia
Długość ciała (bez ogona) 80–150 mm, długość ogona 22–70 mm, długość ucha 10–19 mm, długość tylnej stopy 15–24 mm; masa ciała 23–81 g[8][10].
Systematyka
Rodzaj zdefiniował w 1851 roku amerykański przyrodnik Thomas Horsfield w publikacji własnego autorstwa katalogu ssaków poświęconej spisowi katalogowemu zbioru ssaków z kolekcji Muzeum Kompanii Wschodnioindyjskiej[1]. Gatunkiem typowym jest (oznaczenie monotypowe) nornikowiec górski (N. sikimensis).
Etymologia
- Neodon: gr. νεος neos ‘nowy’; οδους odous, οδοντος odontos ‘ząb’[11].
- Bicunedens: łac. bi ‘dwa’; cuneus „klin”; dens, dentis ‘ząb’[12]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Bicunedens perfuscus Hodgson, 1863 (= Neodon sikimensis Horsfield, 1851).
- Phaiomys: gr. φαιος phaios ‘szary, ciemny’; μυς mus, μυος muos ‘mysz’[13]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Phaiomys leucurus Blyth, 1863.
Podział systematyczny
Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki[14][10][7]:
| Grafika | Gatunek | Autor i rok opisu | Nazwa zwyczajowa[6] | Podgatunki[8][7][10] | Rozmieszczenie geograficzne[8][7][10] | Podstawowe wymiary[8][10][b] | Status IUCN[15] |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Neodon liaoruii | Liu Shaoying, Zhou Chengran, Meng Guanliang & Liu Shanlin, 2022 | gatunek monotypowy | endemit Chińskiej Republiki Ludowej (Himalaje (Namcze Barwa))[16] | DC: około 11,7 cm DO: około 5,9 cm MC: brak danych[16] |
NE | ||
| Neodon shergylaensis | Liu Shaoying, Zhou Chengran, Murphy & Liu Shanlin, 2022 | gatunek monotypowy | endemit Chińskiej Republiki Ludowej (znany tylko z terenów na północ od rzeki Brahmaputra)[16] | DC: około 11,6 cm DO: około 4,3 cm MC: brak danych[16] |
NE | ||
| Neodon namchabarwaensis | Liu Shaoying, Zhou Chengran, Murphy & Liu Shanlin, 2022 | gatunek monotypowy | endemit Chińskiej Republiki Ludowej (znany z południowej części rzeki Brahmaputra, na północ od gór Namcze Barwa)[16] | DC: około 11,5 cm DO: około 4,6 cm MC: brak danych[16] |
NE | ||
| Neodon sikimensis | Horsfield, 1851 | nornikowiec górski | gatunek monotypowy | rozłącznie we wschodnich Himalajach od środkowego i wschodniego Nepalu przez północno-wschodnie Indie do Bhutanu i południowo-wschodniego Tybetu | DC: 9,7–12,1 cm DO: 3–5,2 cm MC: 27–49 g |
LC | |
| Neodon nepalensis | Pradhan, Sharma, Sherchan, Chhetri, Shrestha & Kilpatrick, 2019 | gatunek monotypowy | endemit Nepalu (na zachód od rzeki Trisuli) | DC: 9,8–11,1 cm DO: 3,3–3,6 cm MC: 20–37 g[17] |
NE | ||
| Neodon nyalamensis | Liu Shaoying, Jin Wei, Liu Yang, Murphy, Lu Bin, Hao Haibang, Liao Rui, Sun Zhiyu, Tang Mingkun, Chen Weicai & Fu Jianrong, 2016 | gatunek monotypowy | endemit Chińskiej Republiki Ludowej (Tybet (las wtórny w powiecie Nyalam)) | DC: 9,8–11,5 cm DO: 3,8–5 cm MC: 26–36 g |
NE | ||
| Neodon chayuensis | Liu Shaoying, Zhou Chengran, Liu Yang, Tang Mingkun & Liu Shanlin, 2022 | gatunek monotypowy | endemit Chińskiej Republiki Ludowej (znany tylko z narodowego rezerwatu przyrody Cibagou, w powiecie Chayu, na południowy wschód od Tybetańskiego Regionu Autonomicznego)[18] | DC: około 10,7 cm DO: około 4,8 cm MC: brak danych[18] |
NE | ||
| Neodon bomiensis | Liu Shaoying, Zhou Chengran, Meng Guanliang & Liu Shanlin, 2022 | gatunek monotypowy | endemit Chińskiej Republiki Ludowej (znany tylko z miejsca typowego w powiacie Bomi, na południowy wschód od Tybetańskiego Regionu Autonomicznego)[18] | DC: około 11,2 cm DO: 5,3–5,6 cm MC: brak danych[18] |
NE | ||
| Neodon clarkei | (Hinton, 1923) | nornik wysokogórski | gatunek monotypowy | południowo-środkowa Chińska Republika Ludowa (wschodni Tybet oraz zachodni i południowy Junnan), północno-wschodnia Mjanma i północny Wietnam | DC: 10,5–13,4 cm DO: 6–7 cm MC: 32–47 g[19] |
LC | |
| Neodon bershulaensis | Liu Shaoying, Zhou Chengran, Liu Yang & Liu Shanlin, 2022 | gatunek monotypowy | endemit Chińskiej Republiki Ludowej (znany tylko z miejsca typowego we wsi Ridong, w powiecie Chayu, na południowy wschód od Tybetańskiego Regionu Autonomicznego)[18] | DC: około 10,7 cm DO: okoo 5,1 cm MC: brak danych[18] |
NE | ||
| Neodon medogensis | Liu Shaoying, Jin Wei, Liu Yang, Murphy, Lu Bin, Hao Haibang, Liao Rui, Sun Zhiyu, Tang Mingkun, Chen Weicai & Fu Jianrong, 2016 | gatunek monotypowy | endemit Chińskiej Republiki Ludowej (Tybet (znany tylko z 2 miejsc w powiecie Mêdog)) | DC: 8,9–11 cm DO: 4,3–5,5 cm MC: 26–41 g |
NE | ||
| Neodon irene | (O. Thomas, 1911) | nornikowiec chiński | gatunek monotypowy | endemit Chińskiej Republiki Ludowej (wysokie góry w Qinghai, południowym Gansu, północno-wschodnim Tybecie, zachodnim Syczuanie i północno-zachodnim Junnanie) | DC: 8–10,8 cm DO: 2,2–4 cm MC: 23–38 g |
LC | |
| Neodon forresti | Hinton, 1923 | nornikowiec junnański | gatunek monotypowy | skaliste łąki wysokogórskie w północnej Mjanmie i południowo-środkowej Chińskiej Republice Ludowej (północno-zachodni Junnan) | DC: 10–13,4 cm DO: 3,6–4,3 cm MC: 24–36 g[20] |
DD | |
| Neodon linzhiensis | Liu Shaoying, Sun Zhiyu, Liu Yang, Wang Hao, Guo Peng & Murphy, 2012 | nornikowiec skryty | gatunek monotypowy | endemit Chińskiej Republiki Ludowej (południowo-wschodni Tybet (znany tylko z 5 miejsc)) | DC: 9,2–11,5 cm DO: 2,4–3,9 cm MC: 26–48 g |
DD | |
| Neodon fuscus | (Büchner, 1889) | chinornik górski | gatunek monotypowy | endemit Chińskiej Republiki Ludowej (wilgotne łąki w południowym Qinghai) | DC: 9,5–15 cm DO: 2,2–4,2 cm MC: 30–81 g |
LC | |
| Neodon leucurus | (Blyth, 1863) | darnik górski | gatunek monotypowy | Wyżyna Tybetańska w zachodniej Chińskiej Republice Ludowej, północno-zachodnich Indiach i północnym Nepalu | DC: 9,8–12,8 cm DO: 2,6–3,5 cm MC: 27–49 g |
LC |
Kategorie IUCN: LC – gatunek najmniejszej troski, DD – gatunki o nieokreślonym stopniu zagrożenia; NE – gatunki niepoddane jeszcze ocenie.
Opisano również gatunek z plejstocenu Tadżykistanu[21]:
- Neodon lakhutensis (Zazhigin, 1988)
Uwagi
- ↑ a b Nomen nudum.
- ↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała
Przypisy
- ↑ a b c T. Horsfield: A catalogue of the mammalia in the Museum of the Hon. East-India Company. London: Printed by J. & H. Cox, 1851, s. 145. (ang.).
- ↑ a b Y. Kaneko & Ch. Smeenk. The author and date of publication of the Sikkim vole Microtus sikimensis. „Mammal Study”. 21, s. 161–164, 1996. (ang.).
- ↑ T. Horsfield. Brief notice of several Mammalia and Birds discovered by B. H. Hodgson, Esq., in Upper India. „The Annals and Magazine of Natural History”. Second series. 3 (15), s. 203, 1849. (ang.).
- ↑ B.H. Hodgson: Catalogue of the Specimens and Drawings of Mammalia, Birds, Reptiles and Fishes of Nepal and Tibet. Wyd. 2. London: Printed by order of the Trustees, 1863, s. 11. (ang.).
- ↑ E. Blyth. Notes on a trip from Simla to the Spiti Valley and Chomoriri (Tsomoriri) Lake during the months of July, August and September, 1861. „The Journal of the Asiatic Society of Bengal”. 31, s. 519, 1862. (ang.).
- ↑ a b c Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 239. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 356. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ a b c d e U. Pardiñas, P. Myers, L. León-Paniagua, N.O. Garza, J. Cook, B. Kryštufek, R. Haslauer, R. Bradley, G. Shenbrot & J. Patton. Opisy gatunków Cricetidae: U. Pardiñas, D. Ruelas, J. Brito, L. Bradley, R. Bradley, N.O. Garza, B. Kryštufek, J. Cook, E.C. Soto, J. Salazar-Bravo, G. Shenbrot, E. Chiquito, A. Percequillo, J. Prado, R. Haslauer, J. Patton & L. León-Paniagua: Family Cricetidae (True Hamsters, Voles, Lemmings and New World Rats and Mice). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 323–325. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (red. red.): Genus Neodon. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-11-24].
- ↑ a b c d e Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 228–229. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 452.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 136.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 528.
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-10-04]. (ang.).
- ↑ Taxonomy: – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-08-28]. (ang.).
- ↑ a b c d e f Liu i in. 2022 ↓, s. 4.
- ↑ Kryštufek i Shenbrot 2022 ↓, s. 225.
- ↑ a b c d e f Liu i in. 2022 ↓, s. 5.
- ↑ Kryštufek i Shenbrot 2022 ↓, s. 236.
- ↑ Kryštufek i Shenbrot 2022 ↓, s. 234.
- ↑ В.С. Зажигин: Палеонтологические описания: Insectivora, Lagomorpha, Rodentia. W: К.В. Никифорова & Э.А. Вангенгейм (redaktorzy): Биостратиграфия позднего плиоцена-раннего плейстоцена Таджикистана (по фауне млекопитающих). Москва: Наука, 1988, s. 18–24. ISBN 5-02-003337-5. (ros.).
Bibliografia
- T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).
- B. Kryštufek & G. Shenbrot: Voles and Lemmings (Arvicolinae) of the Palaearctic Region. Maribor: University of Maribor Press, 2022, s. 1–449. ISBN 978-961-286-613-6. (ang.).
- S. Liu, C. Zhou, G. Meng, T. Wan, M. Tang, C. Yang, R.W. Murphy, Z. Fan, Y. Liu, T. Zeng, Y. Zhao & S. Liu. Evolution and diversification of Mountain voles (Rodentia: Cricetidae). „Communications Biology”. 5 (1), s. 1–12, 2022. DOI: 10.1038/s42003-022-04371-z. (ang.).