Nikanor (Niesłuchowski)
| Mikołaj Niesłuchowski | |
| Arcybiskup białostocki i gdański | |
| Kraj działania | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
1909 |
| Data i miejsce śmierci |
19 lutego 1985 |
| Miejsce pochówku | |
| Biskup białostocki i gdański | |
| Okres sprawowania |
1966–1978 |
| Arcybiskup białostocki i gdański | |
| Okres sprawowania |
1978–1981 |
| Wyznanie | |
| Kościół | |
| Inkardynacja | |
| Chirotonia biskupia |
8 maja 1966 |
Nikanor, imię świeckie Mikołaj Niesłuchowski (ur. 8 marca 1909 w Rawaniczach na Białorusi, zm. 19 lutego 1985 w Białymstoku) – polski biskup prawosławny.
Życiorys
Urodził się 8 marca 1909 we wsi Rowanicze na Białorusi w rodzinie psalmisty. Szkołę podstawową ukończył w Ostrówkach w powiecie nieświeskim, gdzie przybył wraz z rodzicami w 1912[1].
W 1930 ukończył Seminarium Duchowne w Wilnie. W 1934 r. ukończył prawosławny wydział Teologiczny Uniwersytetu Warszawskiego ze stopniem magistra teologii prawosławnej[1].
Na kapłana został wyświęcony jako biały (żonaty) duchowny. Owdowiał w 1944, gdy jego żona Olga zginęła w czasie walk radziecko-niemieckich o wieś Jaczno na Białostocczyźnie. Sam duchowny został wówczas ranny[2].
9 grudnia 1952 metropolita warszawski i całej Polski Makary przedstawił soborowi biskupów Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego trzy kandydatury duchownych do przyjęcia chirotonii biskupiej i objęcia katedry wrocławskiej i szczecińskiej: ks. Mikołaja Niesłuchowskiego, ks. Jana Lewiarza oraz archimandryty Stefana (Rudyka). Spośród przedstawionych propozycji biskupi wybrali archimandrytę Stefana[3].
W 1953 był jednym z członków delegacji PAKP na uroczystości restytucji Patriarchatu Bułgarskiego[4].
W 1964, będąc nadal białym duchownym, otrzymał nominację biskupią. Po złożeniu wieczystych ślubów mniszych, w czasie których przyjął imię zakonne Nikanor[5], został biskupem pomocniczym diecezji warszawsko-bielskiej z tytułem biskupa lubelskiego. Pozostawał nim od 1965 do 1966[6]. Katedrę białostocko-gdańską objął w 1966, gdy dotychczasowy biskup białostocki Stefan został metropolitą warszawskim i całej Polski po śmierci metropolity Tymoteusza[7].
Decyzją Świętego Soboru Biskupów w 1966 powołany ordynariuszem diecezji białostocko-gdańskiej[6]. Ingres na katedrę białostocką odbył się 8 maja 1966. W 1978 otrzymał godność arcybiskupa, zaś dwa lata później otrzymał prawo noszenia brylantowego krzyża na kłobuku[7][6].
Jako ordynariusz diecezji białostocko-gdańskiej bezskutecznie starał się o zgodę władz na budowę nowej świątyni prawosławnej w Białymstoku, podkreślając, że istniejące cerkwie nie wystarczały, by zapewniać pełną opiekę duszpasterską nad wiernymi. Uzyskał jednak jedynie zezwolenie na budowę nowej świątyni prawosławnej na działce w pobliżu cerkwi św. Marii Magdaleny w Białymstoku. Odmówił jej przyjęcia, twierdząc, że istnienie dwóch obiektów sakralnych w bliskim sąsiedztwie jest bezcelowe[7]. Przeprowadził kapitalny remont soboru św. Mikołaja w Białymstoku[7], zaś w 1979 wyświęcił nową cerkiew Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny w Białymstoku–Starosielcach[8].
Osobiście prowadził katechezę dla dzieci w budynku parafii Wszystkich Świętych w Białymstoku, gdzie też sam zamieszkiwał, zainicjował także odrębne Święte Liturgie adresowane w szczególny sposób do dzieci[7].
Brał udział w ruchu na rzecz pokoju. Występował na konferencjach dotyczących udziału prawosławnych w ruchu na rzecz pokoju w Bułgarii, ZSRR i Rumunii[7].
18 lipca 1981 przeszedł w stan spoczynku. Zmarł cztery lata później w Białymstoku i został pochowany na cmentarzu parafialnym parafii Wszystkich Świętych[7].
Będąc inwigilowanym przez aparat bezpieczeństwa SB[9], był zarejestrowany jako tajny współpracownik SB o pseudonimie „Magister”[10].
Przypisy
- ↑ a b Mikołaj Niesłuchowski [online], www.archiwum.wyborcza.pl [dostęp 2017-11-25] (pol.).
- ↑ Bołtryk M.. Piękną macie tradycję. „Przegląd Prawosławny”. 5 (239), maj 2005. ISSN 1230-1078.
- ↑ Gerent P.: Prawosławie na Dolnym Śląsku w latach 1945–1989. Toruń: Adam Marszałek, 2007, s. 154. ISBN 978-83-7441-468-5.
- ↑ N. Niesłuchowski, N. Lenczewski, Priebywanije Jego Błażenstwa, Błażenniejszego Mitropolita Makarija w Bołgarii na torżestwach wosstanowlenija patriarszestwa, „Cerkownyj Wiestnik”, nr 1/1954, s. 20.
- ↑ Mironowicz A.: Kościół prawosławny w Polsce. Białostockie Towarzystwo Historyczne, 2006, s. 701. ISBN 83-60456-02-X.
- ↑ a b c Dudra S.: Kościół Prawosławny na ziemiach zachodnich i północnych Polski po II wojnie światowej. Zielona Góra: 2004, s. 30. ISBN 83-89712-37-7.
- ↑ a b c d e f g Pamiętam władykę Nikanora. „Przegląd Prawosławny”. 5 (239), maj 2005. ISSN 1230-1078.
- ↑ J. Troc, Stulecie parafii prawosławnej w Starosielcach, Białystok-Starosielce 2002, s.3.
- ↑ Redakcja, TW Jurek: staż w SB - 24 lata. Fakty o tajnej współpracy abp Sawy są porażające [online], Gazeta Współczesna, 14 stycznia 2009 [dostęp 2023-02-06] (pol.).
- ↑ R. Michalak: Polityka wyznaniowa państwa polskiego wobec mniejszości religijnych w latach 1945–1989. Zielona Góra: Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego, 2014, s. 221. ISBN 83-7431-046-4.